Jaki było znaczenie słowa „filozofia” w starożytności?
umiłowanie mądrości (phileo – umiłowanie, Sophia – mądrość)
Na czym polega przełom w myśli Zachodu, jaki zaczął się dokonywać za sprawą filozofów jońskich w VI w. p.n.e.?
Myślenie mityczne przestało im wystarczać. Chcieli dotrzeć do zasady, która rządziłaby całym światem.
3. Jakie zagadnienie było głównym przedmiotem rozważań filozofów presokratejskich?
Co jest praprzyczyną/pratworzywem świata (pytanie o arche)
4. Skreśl z poniższej listy filozofów, którzy NIE SĄ filozofami presokratejskimi: ?
Tales Seneka Parmenides Marek Aureliusz
Heraklit Platon Anaksymander Arystoteles
Anaksymander Sokrates Sekstus Empiryk Zenon z Elei
5. Przyporządkuj wypowiedzi filozofom, którzy je wygłosili:
„Wiem, że nic nie wiem.” Sokrates
„Wszystko płynie.” Heraklit
„Człowiek jest miarą wszechrzeczy.” Protagoras
„Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki” Heraklit
„Co jest poza moim umysłem, nie ma żadnego wpływu
na mój umysł. Zrozum to, a odzyskasz na stałe spokój.” Marek Aureliusz
6. Przyporządkuj poniższe, skrótowo wyrażone, stanowiska filozofom, którzy je głosili.
atomizm Demokryt
zmienność bytu Heraklit
niezmienność bytu Parmenides i Eleaci
relatywizm sofiści
intelektualizm etyczny Sokrates
7. Za jaką tezą argumentował Zenon z Elei przedstawiając argument dotyczący Achillesa i żółwia?
Argumentował za elejską tezą niezmienności bytu (nie ma ruchu).
8. Jakimi zagadnieniami zajmowali się sofiści i Sokrates, w odróżnieniu od poprzedzających ich filozofów przyrody?
Sofiści i Sokrates dokonują zwrotu w stronę antropocentryzmu, pytają o istotę człowieka, natomiast filozofowie przyrody poszukiwali arche, zasady rządzącej całym światem (*kosmologia).
9. Jak Sokrates rozumiał cnotę?
Według Sokratesa cnota to wiedza, mądrość praktyczna (phronesis), której można się nauczyć. Cnota to to, co pozwala duszy być dobrą (czyli wiedza, poznanie).
10. Opisz główną różnicę pomiędzy poglądami Sokratesa i poglądami sofistów.
Sofiści głosili relatywizm moralny i poznawczy, czyli pogląd, że dobro i prawda są subiektywne i pozostawione uznaniu każdego człowieka. Pogląd ten wyrażała maksyma "Człowiek jest miarą wszechrzeczy".
Sokrates natomiast przeciwstawiał się relatywizmowi sofistów i głosił, że prawda i dobro są obiektywne, wspólne dla wszystkich ludzi (Sokratesa prowadził ku nim wewnętrzny głos, Dajmonion).
11. Na czym polega intelektualizm etyczny?
Wiedza o dobru jest potrzebna i wystarczająca do tego by czynić dobrze. Złe uczynki wynikają z niewiedzy.
12. Dlaczego według Platona należy przyjąć istnienie idei (form)?
Poza światem odbieranym przez zmysły, musi istnieć jakiś inny świat- wyższa forma rzeczywistości, coś innego niż byt cielesny, fizyczny czyli świat idei. Człowiek poznaje idee za pośrednictwem duszy. Dusza istnieje w świecie idei jeszcze zanim wejdzie w ciało człowieka. Jednakże wraz z tym wcieleniem wiedza o ideach ulega zapomnieniu.
13. Według Platona poznanie
a) to poznanie rzeczy zmysłowych
b) jest niemożliwe
c) to poznanie tego, co ogólne
14. Wymień cechy idei (form) wg Platona. (Maksymalna liczba punktów za cztery cechy.)
bytowość w sensie pełnym (to ideom przysługuje rzeczywistość)
niecielesność
inteligibilność (są dostępne dla rozumu)
niezmienność
jedność (każda idea ma funkcję jednoczącą dla pewnej liczby obiektów)
15. Jaki był sens platońskiej metafory jaskini?
Istnieją dwa poziomy bytu: fizyczny (widzialny) i ponad-fizyczny (niewidzialny, nieuchwytny zmysłami), czyli świat idei. Nasze bezpośrednie doświadczenie nie jest doświadczeniem rzeczywistości, ale tego, co w naszych umysłach – to, co widzimy, to tylko cienie prawdziwych idei.
16. Opisz problemy teorii idei (form) Platona. (Maksymalna liczba punktów za opis trzech problemów.)
wyjaśnienie stosunku idei do rzeczy (idee są wzorcami dla rzeczy, idee uczestniczą w rzeczach?)
problem trzeciego człowieka (to, co wspólne wszystkim ludziom i idei człowieka)
ustalenie, idee czego istnieją? (np. idea błota, idee rzeczy złych?)
17. Opisz różnicę poglądów nt. istnienia bytów ogólnych pomiędzy Arystotelesem a Platonem.
Dla Platona byty ogólne (forma/istota) istnieją transcendentnie (są przed rzeczami), zaś dla Arystotelesa byty ogólne są w rzeczach, istnieją immanentnie.
18. Wymień typy przyczyn według Arystotelesa.
przyczyny materialne i formalne
przyczyny sprawcze i celowe
19. Sformułuj Arystotelesa „zasadę złotego środka”.
Każda cnota jest słuszną proporcją między dwiema skrajnościami (wadami) - nadmiarem i niedostatkiem.
20. Sformułuj zasadę izostenii, której hołdowali starożytni sceptycy.
Nie istnieje dobre, obiektywne kryterium odróżniania prawdy od fałszu: z każdym z dwóch sądów sprzecznych przemawiają równie silne racje. Zatem z dwóch sprzecznych sądów sceptyk nie uzna żadnego (zawieszenie sądu).
21. Na czym polega główna różnica pomiędzy racjonalizmem a empiryzmem?
Racjonalizm zakłada prymat rozumu w zdobywaniu wiedzy, natomiast empiryzm zakłada w tej kwestii prymat doświadczenia.
22. Do czego Kartezjuszowi potrzebne było w jego systemie stwierdzenie „Myślę, więc jestem”?
Stwierdzenie to miało być zdaniem pewnym, prawdą absolutnie oczywistą dla rozumu, intuicyjną, na której Kartezjusz chciał oprzeć nowy system wiedzy, prawd niepowątpiewalnych.
23. Jakie stwierdzenia mamy prawo według Kartezjusza uznać za prawdziwe?
Za prawdziwe mamy prawo uznać tylko te stwierdzenia, które jawią się przed naszym umysłem tak jasno i wyraźnie, że nie mamy żadnych powodów, aby o nich powątpiewać.
24. Czy koncepcja Kartezjusza to monizm, czy też dualizm psychofizyczny? Odpowiedź uzasadnij.
Dualizm psychofizyczny, ponieważ zakłada istnienie dwóch rodzajów substancji – duchowej (psychicznej) i cielesnej (fizycznej).
25. Czy koncepcja Spinozy to monizm, czy też dualizm w kwestii istnienia substancji? Odpowiedź uzasadnij.
Monizm, ponieważ zakłada istnienie tylko jednej substancji, posiadającej wiele atrybutów (np. myślenie i rozciągłość, które poznajemy).
Substancja = Bóg = przyroda (panteizm)
*Istota substancji implikuje jej istnienie, substancja nie może mieć przyczyny; gdyby substancja była skończona, to musiałaby być ograniczona przez substancję o tej samej naturze, co jest niemożliwe (bo różne substancje muszą mieć różne natury), zatem substancja musi być nieskończona i jedna; wszystko, co istnieje, jest w tej jednej substancji;
26. Jakie według Leibniza były dwa fundamentalne typy prawd? Nazwij i sformułuj zasady rządzące według niego prawdami należącymi do owych typów.
Prawdy rozumowe
Zasada sprzeczności – zaprzeczenie prawdom rozumowym prowadzi do sprzeczności
Prawdy faktyczne
Zasada racji dostatecznej – dla każdej prawdy faktycznej musi być wystarczający powód, dla którego jest tak, jak ta prawda głosi
*(ich negacja jest niesprzeczna, czyli możliwa – tym się różnią od rozumowych)
27. Sformułuj Leibniza zasadę tożsamości nieodróżnialnych.
Jeśli dwa przedmioty mają dokładnie te same cechy, to są tym samym przedmiotem.
28. Opisz pomysł Leibniza na pojmowanie stosunku duszy do ciała.
Dusza i ciało to zegary zsynchronizowane przez Boga zegarmistrza, chodzące później bez regulacji. (harmonia przedustawna)
*“Związek duszy i ciała, a nawet działanie jednej substancji na inną, polega jedynie na tej doskonałej wzajemnej zgodności, celowo ustanowionej przez porządek pierwszego stworzenia, mocą którego każda substancja – stosując się do własnych praw – jest dostrojona do wymogów innych substancji, tak że działania jednej następują po lub towarzyszą działaniu czy zmianie innej.”
29. Jak Leibniz nazywał substancje proste?
Monady
30. Opisz krótko stanowiska nowożytnych racjonalistów w kwestii stosunku duszy (umysłu) do ciała. (Maksymalna liczba punktów za cztery stanowiska.)
Kartezjusz: dusza i ciało to dwie odrębne substancje (dualizm), które wzajemnie na siebie wpływają (interakcjonizm), ma miejsce ruch tchnień życiowych, stykają się w szyszynce.
Malebranche: jest związek umysłu z ciałem, ale oddziaływanie przyczynowe za każdym razem zachodzi wyłącznie za sprawą woli Boga (dualizm, okazjonalizm).
Spinoza: problem stosunku umysłu do ciała nie istnieje, ich związek jest oczywisty, skoro są one związane z atrybutami tej samej substancji (monizm)
Leibniz: związek duszy i ciała polega na ich wzajemnej zgodności, dostrojeniu ustanowionym przez Boga; działania jednego następują po lub towarzyszą działaniom czy zmianie drugiego; dusza i ciało to zsynchronizowane przez Boga zegary; (pluralizm, harmonia przedustawna)
31. Według Locke'a rzeczy poznajemy
a) bez doświadczenia
b) bezpośrednio ich doświadczając
c) za pośrednictwem idei *(reprezentacjonistyczna koncepcja poznania)
32. Jakie jest Locke'a kryterium podziału idei na idee proste i złożone?
Locke dzieli idee według rodzaju aktywności umysłu: w przypadku idei prostych umysł jest pasywny, tylko je odbiera, natomiast w przypadku idei złożonych – umysł jest aktywny, konstruuje je z idei prostych. Zatem kryterium podziału jest źródło pochodzenia idei.
33. Opisz Locke'a rozróżnienie pomiędzy cechami pierwotnymi i wtórnymi.
Cechy pierwotne nieodłącznie rzeczom towarzyszą, a cechy wtórne są redukowalne do cech pierwotnych, wywołują w nas różne wrażenia dzięki cechom pierwotnym.
34. Co według Locke'a jest znaczeniem nazw ogólnych?
Nazwy ogólne są zmysłowymi (konwencjonalnymi) znakami ogólnych idei abstrakcyjnych.
35. Według Berkeleya za większość błędów w filozofii odpowiedzialne jest przekonanie
a) o istnieniu idei abstrakcyjnych
b) o istnieniu idei ogólnych
c) o istnieniu Boga
36. Berkeley krytykuje
a) przekonanie o istnieniu rzeczy
b) pojęcie substancji jako „nagiego” podmiotu cech
c) pojęcie substancji jako postrzegającego ducha
37. Dlaczego Berkeleya można uznać za przedstawiciela empiryzmu?
Ponieważ wg Berkeleya możemy konstruować w swoim umyśle idee przy pomocy pamięci i wyobraźni dzięki temu, że w przeszłości podobnych doświadczyliśmy, tak więc opiera on ludzkie poznanie na doświadczeniu, które jest właśnie wyznacznikiem empiryzmu. ?
38. Załóżmy, że mamy podejrzenie, iż – wbrew temu, co sądzą inni – jakiemuś słowu nie przysługuje żadna idea (a jeśli tak, to nie powinniśmy się nim posługiwać). Co według Hume'a powinniśmy sprawdzić?
Powinniśmy zbadać, z jakiej impresji wywodzi się owa rzekoma idea. Jeśli nie możemy wykazać żadnej impresji, to słowo to nie ma znaczenia. *(impresja – bezpośrednie dane doświadczenia, wrażenia)
39. Zarysuj stanowisko Hume'a w kwestii pochodzenia idei przyczynowości.
Tylko z doświadczenia możemy wnioskować o istnieniu jakiejś rzeczy na podstawie innej - przy założeniu podobieństwa przyszłości do przeszłości, które wywodzi się całkowicie z nawyku sprawiającego, że umysł we wszelkich przypadkach przyjmuje, że przyszłość będzie zgodna z przeszłością.
Przykładowe zagadnienia egzaminacyjne związane z Kantem:
Na czym polegał dokonany przez Kanta „przewrót kopernikański”?
Kant całkowicie odwrócił zastany porządek w filozofii. Skupił się na mechanizmie poznania przedmiotów, a nie (jak dotychczas) na samej ich istocie. Odwrócił relację podmiot – przedmiot, podkreślając rolę podmiotu poznającego. Rzeczy muszą się dostosować do naszego poznania, są kształtowane przez nasz rozum, a nie zaś wpływają na nas.
*(coś jak przetwarzanie typu góra-dół, sterowane pojęciowo – można sobie skojarzyć )
Jaka jest według Kanta rola intelektu w konstytuowaniu przedmiotu poznania?
Intelekt jest częścią ludzkiego pnia poznania przez którą przedmioty są pomyślane. Intelekt tworzy pojęcia syntetyzując dane dostarczone przez zmysły.
3. Według Kanta:
a) wszelkie poznanie zaczyna się z doświadczeniem i wypływa z doświadczenia;
b) wszelkie poznanie zaczyna się z doświadczeniem, ale nie całe wypływa z doświadczenia;
c) poznanie nie zaczyna się wraz z doświadczeniem.
4. Według Kanta, pytanie o możliwość uprawiania metafizyki jako nauki wymaga odpowiedzi na pytanie
a) jak możliwe są sądy syntetyczne a posteriori;
b) jak możliwe są sądy analityczne a priori;
c) jak możliwe są sądy syntetyczne a priori.
5. Matematyka zawiera według Kanta sądy
a) syntetyczne a priori;
b) syntetyczne a posteriori;
c) fałszywe.
6. Dzięki czemu według Kanta twierdzenia geometrii muszą obowiązywać w świecie, którego doświadczamy?
Dzięki temu, że u podstaw geometrii leży przestrzeń jako aprioryczna forma naoczności, w której dane są wszystkie doświadczane przez nas przedmioty.
7. Według Kanta czyste pojęcia intelektu to
a) inaczej „kategorie”;
b) czas i przestrzeń;
c) bycie i czas.
8. Czy według Kanta możemy (lub będziemy mogli) posiadać wiedzę w zakresie zagadnień dotyczących idei transcendentalnych? Odpowiedź uzasadnij.
Nie, ponieważ idee transcendentne nie opierają się na doświadczeniu. Aby mieć wiedzę w tym zakresie należałoby ją posiąść przy użyciu kategorii intelektu, które stosują się tylko do tego, czego doświadczyliśmy.
9. Sformułuj Kantowski imperatyw kategoryczny.
„Postępuj tylko wedle takiej maksymy, co do której mógłbyś równocześnie chcieć, by stała się prawem powszechnym.”
10. Dlaczego zgodnie z Kantowskim imperatywem kategorycznym nie należy łamać złożonych obietnic?
Dopuszczając niedotrzymywanie obietnic powinno się również dopuszczać, że inni także nie będą ich dotrzymywać, wtedy maksyma obietnicy staje się bezsensowna, nie można jej sformułować.
*Jeśli łamanie obietnic stałoby się powszechne i uniwersalne to nikt nie mógłby na tych obietnicach polegać i nikt nie składałby obietnic, w efekcie pojęcie obietnicy przestałoby w ogóle istnieć. Zastosowanie w tej kwestii imperatywu kategorycznego prowadzi do sprzeczności.
Przykładowe zagadnienia egzaminacyjne związane z wykładem
z 11 I 2012:
Sformułuj problem indukcji.
Problem indukcji stanowi pytanie czy (i jeśli tak, to w jaki sposób) można przenieść wiedzę uzyskaną na podstawie obserwacji na przypadki niezaobserwowane.
*(indukcja – wnioskowanie od szczegółu do ogółu)
Na czym polega wg F. Bacona indukcja eliminacyjna?
Polega na obserwacji mającej na celu obalenie (lub ewentualnie potwierdzenie) jakiejś hipotezy.
Indukcja eliminacyjna polega na stworzeniu pełnej listy wzajemnie wykluczających się hipotez na dany temat, a następnie ich sprawdzeniu poprzez eksperymenty krzyżowe, których dowolny rezultat eliminuje co najmniej jedną błędną hipotezę.
Na czym polega problem niedookreślenia teorii przez dane empiryczne?
Nawet po wyeliminowaniu wszystkich błędnych hipotez wciąż zostaje mnóstwo innych nowych hipotez zgodnych z danymi empirycznymi, które też trzeba wyeliminować. (Zgromadzone przez nas dane empiryczne mogą okazać się źródłem nieskończonej listy hipotez!). Zatem założenie o istnieniu skończonej i wyczerpującej listy hipotez w dowolnej kwestii jest błędne.
4. Moje stopnie przekonania spełniają aksjomaty klasycznego rachunku prawdopodobieństwa wtw
a) da się przeciwko mnie ustawić holenderski zestaw zakładów
b) nie da się przeciwko mnie ustawić holenderskiego zestawu zakładów
c) potrafię ustawić holenderski zestaw zakładów.
5. Podaj argument przeciwko temu, że prawdopodobieństwo warunkowe może służyć do modelowania zmiany stopnia potwierdzenia hipotez naukowych.
Musimy mieć uprzednią wiedzę co do tego, które świadectwa uznać za istotne, a ta wiedza również jest prawdopodobna, więc modelowanie zmiany stopnia potwierdzania hipotez naukowych przy pomocy prawdopodobieństwa warunkowego prowadzi do regresu w nieskończoność.
*Co więcej potwierdzanie hipotez jest przechodnie, a dawanie wysokiego prawdopodobieństwa warunkowego nie jest przechodnie.
6. Wg Poppera właściwym postępowaniem naukowym są
a) próby potwierdzenia hipotez
b) próby falsyfikacji hipotez
c) próby dopracowania się jak najmniej ryzykownych hipotez
7. Sformułuj “zasadę krytycyzmu” Poppera.
Naukowiec powinien wysuwać śmiałe hipotezy i nieustająco starać się je obalić.
8. Czym różni się fallibilizm od fundamentalizmu epistemologicznego?
Fundamentalizm epistemologiczny zakłada istnienie zdań szczegółowych, bezpośrednio weryfikowalnych w obserwacji, których prawdziwość lub fałszywość jest niepodważalna (zdania bazowe). Fallibilizm natomiast głosi, że wszystkie elementy naszej wiedzy są podważalne.
9. Sformułuj tezę o uteoretyzowaniu obserwacji.
Niczego nie można zaobserwować bez wcześniejszych oczekiwań ukształtowanych przez posiadane przez nas teorie.
*Każdy patrząc na to samo może widzieć co innego, często różni badacze na podstawie tych samych danych wyciągają różne wnioski.
10. Na czym polega konwencjonalizm Duhema?
Głosi, że naszą wiedzę można uzgadniać z doświadczeniem na wiele sposobów; podstawowym kryterium takiego uzgadniania jest prostota.
11. Na czym polega holizm Quine'a?
„Nauka jako całość staje przed trybunałem doświadczenia”
12. Dlaczego wg Kuhna teorie naukowe sformułowane w różnych epokach są niewspółmierne?
Ponieważ używają tych samych terminów, ale w różnym znaczeniu.
13. Na czym polega abdukcja?
W obliczu zjawiska szukamy hipotezy, z której da się to zjawisko dedukcyjnie wyprowadzić i uznajemy tę hipotezę na przypuszczalnie prawdziwą;
gdy hipotez takich jest więcej, wybieramy tę, która to zjawisko najlepiej wyjaśnia.
14. Przedstaw jeden problem dedukcyjno-nomologicznego modelu wyjaśniania.
Ten model nie chwyta asymetrii wyjaśniania (np. długość cienia masztu wyjaśniamy długością masztu, ale i odwrotnie).
Model nie dostrzega wspólnych przyczyn (np. spadek słupka barometru wyjaśniamy nadchodzącą burzą i odwrotnie, ale nie widzimy spadku ciśnienia).
Model nie uwzględnia w ogóle roli związków przyczynowych (np. przyczyną tego, że Zenon nie zachodzi w ciążę, jest to ,że bierze pigułki antykoncepcyjne).
Przykładowe zagadnienia egzaminacyjne związane z wykładem z 18 I 2012:
Dwa główne problemy filozofii umysłu związane ze świadomością to:
a) problem qualiów i problem zdawania sprawy z własnych stanów wewnętrznych
b) problem zdawania sprawy z własnych stanów wewnętrznych i problem aktów intencjonalnych
c) problem aktów intencjonalnych i problem qualiów
Redukcjonizm w filozofii umysłu twierdzi, że
a) procesy mentalne są identyczne z procesami mózgowymi;
b) istnieje kilka podstawowych procesów mentalnych, do których wszystkie inne można zredukować;
c) procesy mentalne są istotnie różne od procesów mózgowych.
Epifenomalizm twierdzi, że
a) zdarzenia mentalne są skutkami zdarzeń fizycznych, ale same mają też fizyczne skutki;
b) zdarzenia mentalne są skutkami zdarzeń fizycznych, a same nie mają fizycznych skutków;
c) zdarzenia mentalne nie są skutkami zdarzeń fizycznych.
Przedstaw krótko jeden argument przeciwko epifenomenalizmowi.
Argument, że stany mentalne mają moc sprawczą (chcę się napić kawy –> idę zrobić kawę). Nasze oczekiwania mogą mieć fizyczne skutki (odkręcamy wodę, spodziewaliśmy się zimnej, a tu gorąca -> oparzenie).
*(Wikipedia) Obecność teorii epifenomenalistycznej wydaje się zaprzeczać jej założeniom (że nie jest możliwe by umysł wpływał na ciało). Przez moment bowiem muszę założyć, że myślenie jest umysłowym procesem, gdyż jeżeli epifenomenalizm jest prawdziwy, to nigdy nie mógłbym przekazać jego idei. Byłoby to niemożliwe, ponieważ to „wyrażanie” wymagałoby zakazanego związku między umysłem i zachowaniem. Czyli epifenomenalizm neguje się w samym swoim pojęciu.
Argument “z zombie” ma pokazywać, że
a) zombie istnieją
b) świadomość jest niefizyczna
c) świadomość jest fizyczna
Argument F. Jacksona “z wiedzy” ma pokazywać, że
a) wiedza o kolorach nie redukuje się do wiedzy o faktach fizycznych
b) wiedza o qualiach nie redukuje się do wiedzy o procesach mózgowych
c) wiedza o qualiach redukuje się do wiedzy o procesach mózgowych
Zasada przyczynowego domknięcia mówi, że
a) każde zdarzenie fizyczne ma wystarczającą fizyczną przyczynę
b) nic nie dzieje się bez przyczyny
c) każde zdarzenie mentalne ma wystarczającą fizyczną przyczynę
Argument z przyczynowego wykluczenia głosi, że
a) zdarzenia mentalne nie odgrywają roli przyczynowej w stosunku do zdarzeń fizycznych, bo te mają już wystarczające przyczyny fizyczne
b) zdarzenia mentalne nie odgrywają roli przyczynowej w stosunku do zdarzeń fizycznych, bo są ich skutkami
c) nie może być żadnego oddziaływania pomiędzy tym, co fizyczne, a tym, co mentalne
Jak przebiega tzw. argument z wielorakiej realizowalności i w jakie stanowisko jest wymierzony?
Te same stany intencjonalne mogą być realizowane przez różne systemy fizyczne, co przeczy redukcjonizmowi.
*Argument z wielorakiej realizacji (realizowalności) należy do najbardziej znanych argumentów przeciw redukcjonizmowi we współczesnej filozofii umysłu. Głosi on, że nie można wyznaczyć jedno-jednoznacznej relacji przyporządkowującej stany mentalne fizycznym (neuronalnym), ponieważ określone stany mentalne mogą być realizowane przez różne fizyczne struktury. Wśród racji dla przyjęcia tego argumentu najczęściej wysuwana jest logiczna możliwość istnienia świadomych maszyn lub organizmów pozaziemskich o różnej od ludzkiej biochemii.
Zgodnie z monizmem anomalnym
a) różnica pomiędzy tym, co mentalne, a tym, co fizyczne, jest różnicą na poziomie opisu
b) w świecie fizycznym nie ma związków przyczynowych
c) różnica pomiędzy tym, co mentalne, a tym, co fizyczne, nie jest tylko różnicą na poziomie opisu
Przykładowe zagadnienia egzaminacyjne związane z wykładem z 25 I 2012:
Przedstaw jeden zarzut idealistów niemieckich w stosunku do Kanta.
Krytykowali Kanta za „dogmatyczne” pozostawienie pojęcia rzeczy samej w sobie.
Wg Hegla zadaniem filozofii jest
a) skonstruowanie świadomości dla Absolutu
b) skonstruowanie Absolutu dla świadomości
c) udowodnienie istnienia Boga
Wg Hegla świat to
a) przypadkowy procesc) konieczny proces, w którym urzeczywistnia się nieskończony rozum
b) konieczny proces, w którym kształtuje się skończony rozum
Wymień 3 fazy życia Absolutu wg Hegla.
Faza logicznej idei
Faza przyrody
Faza ducha
Wymień i krótko opisz trzy fazy rozwoju Ducha wg Hegla.
Świadomość – podmiot uświadamia sobie przedmiot jako zewnętrzny i inny od siebie samego
Samoświadomość – podmiot widzi siebie jako skończoną jaźń (świadomość podmiotu)
Rozum – podmiot widzi przyrodę jako wyraz nieskończonego ducha, z którym sam jest zjednoczony (synteza przedmiotowości i podmiotowości)
Świadomość czego uzyskuje wg Hegla duch w procesie dziejów powszechnych?
Duch uzyskuje świadomość swej wolności.
Jednostkami, dzięki którym rozwija się duch świata (Weltgeist), są wg Hegla
a) pojedyncze osoby
b) narody
c) cywilizacje
Sformułuj stanowisko konsekwencjalizmu.
Wartość etyczna czynu zależy tylko od jego skutków.
Zgodnie z utylitaryzmem dobry czyn to ten, który
a) najbardziej z dostępnych czynów zwiększa sumę powszechnego szczęścia
b) najbardziej z dostępnych czynów przysłuży się szczęściu jednostki
c) najbardziej z dostępnych przysłuży się dobru państwa
Opisz sytuację, w której utylitaryzm bez dodatkowych modyfikacji wydaje się prowadzić do nieintuicyjnych wniosków.
Niektóre intuicyjnie złe czyny utylitaryzm uzna za dobre moralnie – przykład przeszczepu
Niektóre intuicyjnie neutralne moralnie czyny utylitaryzm uzna za niemoralne – przykład kupna butów i pomocy chorym
Dlaczego wg Schopenhauera wolna wola nie istnieje?
Wolna wola nie istnieje, gdyż akt woli jest wolny tylko gdy jest stuprocentowo przypadkowy, co także nie jest możliwe.
Jaki jest wg Schopenhauera charakter człowieka?
Stały, niezmienny, jest taki sam przez całe Zycie, jest wrodzony, człowiek za każdym razem w takich samej sytuacji / w takich samych warunkach postąpi tak samo.
Dlaczego wg Kartezjusza do istoty człowieka należy myślenie (a nie cielesność)?
Tylko myślenia jesteśmy pewni (Cogito ergo sum). W cielesność musimy zwątpić, ponieważ możemy śnic.