ROZTWORY Z PRZEKROCZONĄ

ROZPUSZCZALNOŚCIĄ

Roztwory z przekroczoną rozpuszczalnością to niezgodności recepturowe.

Rozróżniamy zazwyczaj dwa przypadki: lek nie rozpuszcza się w przepisanym rozpuszczalniku (wodzie, oleju) lub lek nie rozpuszcza się w podanej ilości rozpuszczalnika (wody, oleju). Poprawa niezgodności następuje odpowiednio przez:

1. zmianę rozpuszczalnika

2. zwiększenie ilości rozpuszczalnika

3. rozpuszczenie substancji leczniczej w małej ilości innego rozpuszczalnika (np. etanolu), a następnie dodanie odpowiedniej ilości wody.

4. Zawieszenie lub zemulgowanie

1. Rp.

Acidi borici 1,0

Aquae pur 10,0

Mfsol

W tym przypadku należy zwiększyć ilość wody do otrzymania roztworu 3%. Podanie zawiesiny kwasu borowego nie ma żadnego sensu leczniczego.

1. Rp.

Natrii hydrocarbonatis 12,0

Aquae pur. 100,0

Mfsol DS 3 x 1 łyżka

Rozpuszczalność wodorowęglanu sodu w wodzie wynosi 1:12. Poprawa recepty: wydanie zawiesiny, opatrując signum :”Przed użyciem zmieszać”.

1. Rp.

Phenobarbitali 0,1

Aquae pur ad 125,0

Mfsol DS 3 x 1 łyżeczka

Należy zamienić fenobarbital (bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie) na fenobarbital sodowy (łatwo rozpuszczalny w wodzie). Korzystamy z mas molowych. Masa molowa fenobarbitalu = 232,24 ; masa molowa fenobarbitalu sodowego = 254,22. Jeżeli 232,24 fenobarbitalu odpowiada 252,22 fenobarbitalu sodowego, to 0,1 fenobarbitalu odpowiada 0,109 fenobarbitalu sodowego.

Phenobarbitalum	Phenobarbitalum natricum
M. cz. = 232,23	M. cz. = 254,23
Rozpuszczalność
Woda 1: 1000 (bardzo trudno rozpuszczalny)	Woda 1:2 (łatwo rozpuszczalny)
Etanol 1:10	Etanol 1:20
-nasenny -uspokajający -przeciwpadaczkowy
Dawki maksymalne doustne: Djmax= 0,3 ; Ddmax= 0,6	Dawki maksymalne doustne: Djmax= 0,2 ; Ddmax= 0,3

Recepta po poprawie:

Rp.

Phenobarbitali natrici 0,109

Aquae pur ad 125,0

Mfsol DS 3 x 1 łyżeczka

1. Rp.

Hydrocortisoni 0,05

Gliceroli 25,0

Mfsol DS Do pędzlowania jamy ustnej

Hydrokortyzon rozpuszcza się w glicerolu po łagodnym podgrzaniu.

1. Rp.

Acidi salicylici 1,0

Olei Rapae 10,0

Mfsol DS Do pędzlowania

Przekroczono tutaj rozpuszczalność kwasu salicylowego, która wynosi dla oleju rzepakowego ok. 1:80, a więc po rozpuszczeniu na gorąco i po ostudzeniu kwas ulegnie wytrąceniu. Kwas salicylowy lepiej (1:10) rozpuszcza się w oleju rącznikowym i w nim można uzyskać 10%roztwór.

1. Rp.

Chlorotetracyclini hydrochloridi 1,0

Aquae 75,0

Mfsol. DS Do płukania ust 3 x 1 łyzka na szkl wody

Chlorowodorek chlorotetracykliny jest rozpuszczalny w wodzie w stosunku 1:100. Należy zwiększyć ilość wody w recepcie (po porozumieniu z lekarzem).

1. Rp.

Acidi salicylici 1,0

Gliceroli 5,0

3%Sol Acidi borici ad 100,0

Mfsol DS Zewnętrznie

Kwas salicylowy rozpuszcza się w wodzie w stosunku 1:500. Nie jest zatem możliwe sporządzenie roztworu w stosunku 1:100. Należy zmniejszyć ilość kwasu salicylowego do , uzyskując w ten sposób rozcieńczenie kwasu 1:500 (po porozumieniu z lekarzem).