HOMER

(IX/VIII wiek p.n.e.)

Wychowawca ludzkości

Już starożytni Grecy dopuszczali możliwość jego „nieistnienia”. Imię poety uważali za artystyczny pseudonim samego boga Apollina. Należy sądzić, iż każdy artysta życzyłby sobie takiego „niebytu”.

Homer – pierwszy poeta ludzkości. Pierwszy chronologicznie i chyba także pierwszy pod

względem wielkości artystycznych dokonań. Iliada i Odyseja, pojawiające się u samego zarania literackich dziejów świata, wynoszą bowiem literaturę na tak niebotyczny poziom, iż liczba późniejszych twórców mogących się z Homerem porównywać ogranicza się do kilku zaledwie nazwisk. T a m, to znaczy w Homeryckich poematach, odnajdziemy dosłownie wszystko, czego oczekuje czytelnik od literackiego dzieła. Romans, miłość, nienawiść, wojna, przygoda, podroż, kryminalna czy sensacyjna intryga, opis obyczajów i wierzeń etc., etc.

Według Heraklita, greckiego filozofa (VI–V p.n.e.), „Homer był mędrszy od innych

Greków”. Nazywano go też pierwszym filozofem. Prawdziwe znaczenie Homera ujął doskonale w poświęconym mu szkicu wybitny współczesny polski pisarz Stanisław Vincenz. Oto co napisał o autorze Odysei: „W każdym prawie cywilizowanym społeczeństwie pośród

wydawnictw literatury ojczystej nie brak zazwyczaj Homera. Jest to poniekąd tak samo słuszne, jak gdy uważa się pacierz, ≫Ojcze nasz≪ – wygłoszony w mowie własnej – za słowo ojczyste.

Ktoś, kto zna Stary Testament, a widzi w nim księgę świętą, uważa Noego za drugiego po

Adamie przodka odrodzonego po potopie rodzaju ludzkiego. A Homera można by uważać

za praojca odrodzenia duchowego. […].

Na tysiąc, a może tylko osiemset lat przed Chrystusem, powstały jego poematy.

Niejednokrotnie znać w nich urok formowania prymitywnych, omszonych dawnością mitów,

zmaganie się z ich dzikością i ową potężną przetwórczą siłę świtających nowych ideałów

i nowego smaku, które były widocznie tak wielkim objawieniem, tak wielkim, że ciągle jeszcze nas formują i wychowują. Toteż filozof Platon powiada, że Homer uchodzi za wychowawcę Hellady. W ciągu wieków stał się wychowawcą całej ludzkości.

Jego wielkość i wpływ nie są jednorazowe, nie są funkcją jakiegoś jednego wstrząsającego

przeżycia. Są one podobne potędze, wpływowi i powolnemu, lecz stałemu działaniu słońca,

morza i obłoków”.

357