ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKA
OGÓLNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA ZA WYRZĄDZENIE PRZEZ PRACOWNIKA SZKODY W MIENIU PRACODAWCY
Przesłanki odpowiedzialności
w majątku pracodawcy wystąpi szkoda
zachowanie pracownika będzie bezprawne
zachowanie pracownika będzie zawinione [Pracownik może wyrządzić szkodę zarówno z winy umyślnej, jak nieumyślnej]
między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych musi wystąpić związek przyczynowy
Zakres odpowiedzialności
Zakres ten wpływa bowiem na wysokość odszkodowania. Pracownik ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa własnego działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Nie odpowiada
za szkodę wynikłą z ryzyka związanego z prowadzeniem działalności przez pracodawcę , a w szczególności wynikłą z działania w granicach dopuszczalnego ryzyka
w zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniła się do powstania lub zwiększenia szkody
Poza powyższymi ograniczeniami w zakresie odpowiedzialności jej zakres może różnić się w zależności od stopnia winy i okoliczności. Pracownik może odpowiadać w pełni, w sposób ograniczony, lub wynikający z umowy.
A. odpowiedzialność pełna
Pracownik ma obowiązek naprawić szkodę w pełnej wysokości, gdy wyrządził ją umyślnie.
B. odpowiedzialność ograniczona
Pracownik nie ma obowiązku naprawienia szkody w pełnej wysokości, gdy szkoda nie została wyrządzona w sposób umyślny. Ograniczenie polega na:
po pierwsze - obowiązku naprawienia szkody do wysokości szkody rzeczywistej,
po drugie - odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody,
po trzecie – możliwości obniżenia odszkodowania przez sąd pracy w toku postępowania sądowego przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności stopnia winy pracownika i jego dotychczasowego stosunku do obowiązków pracowniczych
C. odpowiedzialność umowna
Szkoda możę zostać naprawiona na podstawie ugody. Ugoda jest umową miedzy pracownikiem a pracodawcą na podstawie której wysokość odszkodowania zostaje obniżona przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, w szczególności stopnia winy pracownika i jego dotychczasowego stosunku do obowiązków pracowniczych. Ugoda może zostać zawarta poza sądem (ugoda pozasądowa), jak i w toku postępowania sądowego (ugoda sądowa)
3. SPOSÓB DOCHODZENIA ODSZKODOWANIA
Dochodzenie odszkodowania zależy od woli pracodawcy, ale niedopuszczalne jest samowolne potrącenie przez pracodawcę odszkodowania z wynagrodzenia pracownika. Sposób uzyskania odszkodowania: droga sądowa lub ugoda.
4.NAPRAWIENIE SZKODY
Sposób naprawienia: w formie pieniężnej, bądź w formie przywrócenia do stanu poprzedniego.
Wysokość odszkodowania uwarunkowana jest zakresem odpowiedzialności pracownikai zależy od :
wysokości szkody
stopnia winy pracownika
wysokości jego wynagrodzenia
przyczynienia się do powstania szkody innych osób
całokształtu okoliczności sprawy – art. 121 k.p.
treści zawartej ugody
Pracownik odpowiada według zasad odpowiedzialności pracowniczej za szkodę wyrządzoną osobie trzeciej w wypadku gdy szkoda zostanie wyrządzona przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych. Zobowiązanym do naprawienia szkody osobie trzeciej jest wyłącznie pracodawca. Zaś pracownik, który wyrządził szkodę wyrządzoną osobie trzeciej, odpowiada wobec pracodawcy na zasadach k.p. Roszczenie pracodawcy w stosunku do pracownika, który przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych wyrządził szkodę osobie trzeciej, powstaje z chwilą zaspokojenia przez pracodawcę roszczeń osoby trzeciej.
Panuje pogląd, że gdy pracownik wyrządza szkodę z winy umyślnej – odpowiada bezpośrednio za szkodę względem osoby 3.
II. ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA ZA POWSTANIE SZKODY W MIENIU POWIERZONYM
Odpowiedzialność za mienie powierzone różni się od odpowiedzialności materialnej na zasadach ogólnych – art. 124-127:
dodatkowymi przesłankami odpowiedzialności [obok przesłanek ogólnych]: prawidłowe powierzenie mienia i zgoda pracownika
innym rozkładem ciężaru dowodu (pracodawca nie obowiązku udowodnienia wyrządzenia szkody przez pracownika, ciężar dowodu spoczywa na pracowniku )
zakresem odpowiedzialności
wysokością odszkodowania
Według zasad odpowiedzialności za mienie powierzone odpowiedzialność może obciążać kilka osób jednocześnie [art. 125]. Odpowiedzialność ta jest jednym z rodzajów odpowiedzialności za mienie powierzone, zatem przesłanki zaistnienia odpowiedzialności są takie same jak w przypadku odpowiedzialności indywidualnego pracownika za mienie powierzone. Powierzenie mienia kilku osobom nie musi dotyczyć tylko szczególnych przypadków, gdy dostęp do mienia ma więcej osób, może być alternatywą dla powierzenia mienia indywidualnie pracownikowi. To znaczy zamiast powierzyć pieczy pracowników poszczególne składniki mienia indywidualnie, można całość powierzyć łącznie kilku pracownikom.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODĘ WYRZĄDZONĄ PRZEZ KILKA OSÓB
W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych [art.118 ].
W orzecznictwie panuje pogląd, że art. 118 k.p. nie ma zastosowania, gdy szkoda została wyrządzona przez kilku sprawców z winy umyślnej. Przyjmuje się, że wówczas odpowiedzialność sprawców jest solidarna. Zatem bez względu na przyczynienie się do powstania szkody i stopień winy każdy może odpowiadać za całość lub część szkody, a naprawienie szkody przez jednego z nich zwalnia w całości/części z odpowiedzialności pozostałych (uchwała 7 sędziów SN z dnia 30.05.1975r., V PZP 3/75; OSNC nr10-11/1975r., poz.143).