LEKI WYKRZTUŚNE I SEKRETOLITYCZNE

1. Leki wykrztuśne działające ośrodkowo

1. Efedryna

Preparat:

Tussipect – syrop, drażetki

1. Leki wykrztuśne o działaniu odruchowym

   • po podaniu doustnym drażnią błonę śluzową żołądka, wywołując na drodze odruchowej ↑ wydzielania wodnistego śluzu przez gruczoły oskrzelowe

   • nie powinny być stosowane u chorych z współistniejącą chorobą wrzodową

1. Emetyna – Korzeń wymiotnicy:

Kiedyś jako nalewka i wyciąg suchy.

1. Saponiny:

występ. w takich roślinach, jak: korzeń senegi, korzeń lukrecji, korzeń pierwiosnka, korzeń żywokostu, kwiat dziewanny.

Preparaty złożone:

• Sirupus Symphyti (syrop żywokostowy),

• Sirupus Symphyti cum Farfara (syrop żywokostowy z podbiałem),

• Pectosol (wyciąg płynny z korzenia omamu, porostu islandzkiego, korzenia mydlnicy, ziela hyzopu, ziela macierzanki psiankowej) – krople

• Bronchicum – tabletki

• Pectosan – mieszanka ziołowa

• Fitomix 2 – mieszanka wykrztuśna

1. Benzoesan sodu:

po podaniu doustnym drażni błonę śluzową żołądka

dochodzi do odruchowego wydzielania gruczołów oskrzelowych

słabe działanie antyseptyczne (stosowany do konserwacji produktów spożywczych, gł. soków)

1. Jodek potasu

działanie wykrztuśne na drodze odruchowej poprzez drażnienie błony śluzowej żołądka i bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe

1. Leki wykrztuśne działające bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe

   • po podaniu doustnym wydzielają się przez gruczoły oskrzelowe, pobudzając je do zwiększonego wydzielania płynnego śluzu

   • drażnią błonę śluzową dróg oddechowych (dodatkowo zwiększa to wydzielanie)

   1. Związki kreozotu:

kreozot – produkt destylacji smoły z drzewa bukowego, o postaci oleistego płynu i piekącym smaku

Guajakol

1. Olejki eteryczne:

• Sosnowy

• Eukaliptusowy

• Tymiankowy

• Terpentynowy

• Miętowy

Preparaty

• Vigvaporub – maść

• Rubaron – maść

• Pulmex – powyżej 6 miesiąca życia

• Olbas – pastylki

• Inchalol – krople

• Pinosol – krople

• Aromatol – roztwór spirytusowy

• Amol – roztwór spirytusowy

1. Leki wykrztuśne zmieniające odczyn (pH) wydzieliny gruczołów oskrzelowych

1. Wodorowęglan sodu:

po doustnym podaniu alkalizuje wydzielinę oskrzeli (upłynnienie i łatwiejsza eliminacja)

silnie alkalizuje sok żołądkowy i mocz

po długim stosowaniu może usposabiać do kamicy nerkowej i ułatwiać zakażenie dróg moczowych

występuje w naturalnych i sztucznych wodach mineralnych

Preparaty:

• Salvichy – w Polsce pod nazwą Salems

1. Chlorek amonu:

po doustnym podaniu wchłania się szybko

powoduje zakwaszenie wydzieliny z dróg oddechowych

wydala się przez gruczoły oskrzelowe (zwiększa to ich wydzielanie)

upłynnia wydzielinę przez zakwaszenie

po doustnym podaniu drażni błonę śluzową żołądka (może nasilać dolegliwości bólowe u chorych z chorobą wrzodową)

jako lek wykrztuśny stosowany z innymi lekami w postaci mieszanek

1. Leki sekretolityczne

upłynniają wydzielinę oskrzeli przez zmianę jej składu

wyróżniamy 3 grupy:

• mukolityki (zmniejszają zaw. mukoprotein w wydzielinie dróg oddechowych),

• Pochodne cysteiny (acetylocysteina, karbocysteina)

Preparaty handlowe:

• ACC

• Tussicom

• Fluimucil

• Mucolina

• Mucoprąd

• Pectodril

• Mesna

Preparaty:

• Mistobron

• Mucofluid

• Bromheksyna:

Preparaty:

• Flegamina

• Bromhexin

• Ambroksol:

Preparaty:

• Mucosolvan

• Tussal

• Deflegmin

• Detergenty

• Tyloksapol:

stosowany tylko w warunkach szpitalnych, w torakochirurgii, w zespołach zaburzeń oddychania u małych dzieci i noworodków

• Surfaktant:

naturalna substancja wytwarzana w pęcherzykach płucnych

podawany dotchawiczo przez rurkę intubacyjną w leczeniu lub zapobieganiu zespołom zaburzeniach oddychania u noworodków i wcześniaków

otrzymywany jest z płuc zwierząt, z płynu owodniowego kobiet

• Enzymy proteolityczne

• Dornaza:

deoksyrybonukleaza otrzymana z trzustki

silnie upłynnia wydzielinę ropną

stosowana do drzewa oskrzelowego po rozpuszczeniu w izotonicznym r-rze chlorku sodu

działa po 30-60min po podaniu

działania niepożądane: objawy podrażnienia błon śluzowych, skurcz oskrzeli, odczyny alergiczne, wstrząs anafilaktyczny

• Trypsyna i chymotrypsyna:

peptydazy otrzymywane z trzustki wołu

wykazują działanie gł. w obecności włóknika i śluzu; przy wydzielinie ropnej mało skuteczne

działania niepożądane: jak w/w lecz częściej