Gruczoły przytarczyczne są niezbędne do życia. Ich usunięcie prowadzi do śmierci. Komórki endokrynowe gruczołów przytarczycznych wydzielają hormon polipeptydowy- parathormon (PTH).

PTH:

*pobudza niszczenie kości , receptory PTH znajdują się na powierzchni osteoblastów, które oddziałują na osteoklasty, powodując ich aktywację. Prowadzi to przyspieszenia procesu niszczenia kości i uwalniania jonów wapniowych

*zwiększa absorpcje wapnia i fosforanów w jelicie oraz hamuje kościotworzenie przez zmniejszenie aktywności osteoblastów,

*wpływa na nerki zwiększając resorpcję zwrotną jonów wapniowych w tym narządzie,

*zwiększa stężenie Ca2+ we krwi (hiperkalcemia)

Wydzielanie PTH jest regulowane na zasadzie dodatniego i ujemnego sprzężenia zwrotnego. Zmniejszenie stężenia Ca2+ we krwi pobudza komórki główne gruczołów przytarczycznych do wydzielania PTH, a zwiększanie do obniżania czynności tych komórek. Ca2+ są wiązane przez zewnętrzny fragment receptora – glikoproteiny błonowej komórek głównych . Zmienia to konformację tej glikoproteiny i powoduje jej działanie na białko G, a poprzez nie na hamowanie/pobudzanie wydzielania PTH.

W wyniku niedoczynności przytarczyc następuje zmniejszona synteza i wydzielanie PTH co wywołuje hipokalcemię. Hipokalcemia może także nastąpić na skutek zaburzeń w transdukcji sygnału do wnętrza komórki (Niedoczynność przytarczyc rzekoma). Mogą się wtedy pojawić objawy tężyczki.

Nadczynność przytarczyc może być typu pierwotnego i wtórnego (np. mocznica) skutkuje większym wydzielaniem PTH. Wzrasta poziom wapnia we krwi, kosztem tego, który jest zgromadzony w kościach. Może to wywołać groźne zaburzenia funkcji mózgu pod postacią np. wymiotów, zaburzeń rytmu serca oraz kości (osteoporoza). Skutki te znosi kalcytonina stosowana w hiperkalcemii na tle nadmiernej sekrecji PTH. Stosowany jest też w tym celu cynakalcet – lek kalcymimetyczny, obniżający stężenie parathormonu we krwi i stosowany u pacjentów poddawanych dializom.

KALCYTONINA

Jest to hormon działający antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Receptory dla niego znajdują się na powierzchni osteoklastów. Jest hormonem komórek C. Pod wpływem kalcytoniny osteoklasty unieczynniają się i przestają niszczyć kości.

Kalcytonina :

*hamuje uwalnianie wapnia z tkanki kostnej,

*obniża wchłaniania wapnia i fosforu w jelicie oraz przyspiesza wydalanie wapnia z moczem.

* Znajduje również zastosowanie w leczeniu osteoporozy.