05.04.2011
Prawne formy działania administracji
Wszystkie działania muszą opierać się na podstawie prawnej.
Prawne formy działania administracji, to prawnie określony typ konkretnej czynności prawnej, który może być wykorzystany przez organ administracji dla celu realizacji określonego zadania.
Prawna forma działania administracji jest odpowiednikiem czynności prawnej w prawie cywilnym.
Do prawnych form działania administracji zaliczamy:
Podział I
Stanowienie przepisów prawnych o charakterze powszechnie obowiązującym.
Wydawanie aktów administracyjnych.
Zawieranie umów.
Zawieranie porozumień administracyjnych.
Prowadzenie działalności społeczno – organizatorskiej.
Kwestie wykonywania czynności materialno – technicznych.
Podział II
Działania władcze – polegają na tym, że organ administracji jednostronnie na podstawie własnych kompetencji rozstrzyga o pozycji prawnej obywatela lub osoby prawnej, zaś druga strona (obywatel/ osoba prawna) musi podporządkować się woli organu administracyjnego, gdyż m. in., dlatego, że organ ten dysponuje środkami pozwalającymi na wymuszenie takiego zachowania. Powyżej to władztwo może być realizowane:
Przez przymus egzekucyjny (komornik, indykator).
Kary administracyjne.
Działania nie władcze – odznaczają się tym, że położenie organu administracyjnego i podmiotu spoza administracji (osoba fizyczna/ prawna) jest względem siebie równe. Nazywamy to działaniami o charakterze zawiadowczym. Nie stosuje się tu żadnych sankcji.
Możność wydawania aktów prawnych przez organ administracji – władcze rozstrzygnięcie organu administracji rządowej, samorządowej lub innego upoważnionego do tego podmiotu z zakresu administracji. Ów akt prawny zawiera normy prawne obejmujące normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnej sytuacji.
Akt prawny może również zawierać normy o charakterze konkretnym, czyli dotyczące konkretnej sytuacji. Aktami normatywnymi są wszystkie akty prawne, które faktycznie wyznaczają reguły i wzory postępowania i których przestrzeganie stanowi dla adresatów prawny obowiązek. Akty normatywne organów administracji mogą mieć różne podstawy prawne, jednak podstawową zasadą jest ta, która zakłada, iż podstawą aktu powinien być przepis zawarty w ustawie.
Podstawami prawnymi aktów normatywnych wydawanych przez organy administracji są:
Przepisy pochodzące z Konstytucji.
Przepisy kompetencyjne z ustaw.
Przepisy kompetencyjne z innych aktów prawnych.
Akt administracyjny jest to najbardziej typowa forma działania administracji. Akty tego rodzaju mogą wydawać organy administracji rządowej, samorządowej, bądź organy do tego upoważnione.
Charakterystycznymi elementami aktu administracyjnego są:
Władczość (władcze decyzje, rozstrzygnięcia).
Konkretność sytuacji (akty są wydawane dla potrzeb konkretnej sprawy).
Wydany tylko przez organ administracyjny.
Akt administracji stanowi władcze jednostronne oświadczenie woli organu administracji wykonującego swoje zadania określone przez przepisy prawa administracyjnego dotyczące sposobu i sytuacji, w jakich wskazany adresat ma prowadzić działania.
Akt administracyjny może wywołać skutki tak w obrębie prawa administracyjnego jak i innych gałęzi prawa.
Akt administracyjny wydawany jest w wyniku prowadzonego postępowania administracyjnego.
Adresat aktu administracyjnego nie może przerzucić nałożonych na niego obowiązków na inna osobę. W wyniku zastosowania aktu administracyjnego mogą powstać skutki dodatkowe w zakresie prawa karnego, cywilnego, pracy.
Podział aktów administracyjnych
Według adresata
Akty zewnętrzne – są to wszystkie decyzje administracyjne.
Akty wewnętrzne – zaliczamy do nich te, które nie mają konkretnej podstawy prawnej i opierają się na upoważnieniu, np. polecenia służbowe przełożonych. Akty wewnętrzne nie mają procedury wydawania, ale przewidują sankcję w postaci odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej.
Według treści
Akty konstytutywne – akty, które coś tworzą zmieniają stosunki cywilno-prawne, czyli kształtują rzeczywistość, np. zezwolenia, pozwolenia, zakazy, nakazy, zarządzenia).
Akty deklaratoryjne – coś deklaruje treść w odniesieniu do adresata, określając w danej sytuacji jego stan prawny. Nie tworzą nowych sytuacji prawnych, np. ktoś zalega z długami, nie był karany.
Zaświadczenia – nie stanowią oświadczeń woli tylko oświadczenia wiedzy na jakiś temat, np. różnią się tym na czyi wniosek są wydawane. Mogą być wydawane na pozwolenie na broń, aby je otrzymać musi przejść przez szereg czynności.
Są zaświadczenia wydawane z urzędu, np. obowiązek komisji wojskowej.
Zaświadczenia kierowane do osób, np. epidemiolodzy mogą być wezwania na jakiś teren; stan wojenny, to osoby są powoływane do wojska.
Zaświadczenia kierowane do rzeczy, np. dokumenty, które coś stwierdzają do danej rzeczy, np., że budynek jest historyczny.
Zaświadczenia uznaniowe wydawane przez upoważnione organy administracyjne w sytuacjach posiadających uzasadnienie, np. zakaz wchodzenia do lasu ze względu na warunki w nim występujące.
Według formy i sposobu ogłoszenia aktu
Ogłoszone w formie pisemnej przez list, obwieszczenie.
Akty w formie ustnej.
Akty jednostronne, które przez organ administracji coś deklarują, stanowią, oznajmiają.
Akty wymagające współdziałania – mieszkańcy gminy są na mocy tego aktu, zmuszeni do wykonania tych czynności, np. wyprowadzenie z obszaru zagrożonego.
Według adresatów
Adresaci indywidualni – konkretnie oznaczona osoba fizyczna/ prawna.
Akty ogólne – adresat oznaczony jest ogólnie; np. epidemiolog, poborowi, wystarczy wskazanie cechy opisowej.
Akty nie osobowe, np. gdzieś wywieszone.
Według czasu obowiązywania
Akty jednorazowe – adresat jest zobowiązany do wykonania czynności.
Akty regulujące sytuację przez czas dłuższy, czas dłuższy może być określony lub nie.
Według skutków akty przyznające dobra lub prawa
Zezwolenia, czyli prawo na coś
Koncesje, licencje
Akty obciążające – nakładają na nas nakazy, zakazy, jesteśmy obciążeni obowiązkiem.
Akty o treści mieszanej – z jednej strony są przyznawane jakieś prawa, dobra, a z drugiej strony nakłada również obciążenia.
Akty o podwójnym skutku – występują rzadko; pojawiają się wtedy, gdy sprawa dociera przed sąd.
Koncesja – pozwolenie wydawane przez ......
Zezwolenie – prawo do wykonania czegoś, posiadania czegoś / uchylenie generalnego nakazu.
Licencja – akt administracyjny, który stwierdza nabycie pewnych umiejętności, np. prawo jazdy.
Każda decyzja administracyjna musi spełniać określone prawem warunki:
Obowiązuje, gdy jest oznaczony podmiot, kto go wydał, np. urząd powiatowy
Data wydania
Oznaczenie podmiotu, do którego jest skierowany
Wskazana podstawa prawa (konstytucja czy inny akt normatywny)
Rozstrzygnięcie (zezwalam/ nie zezwalam, przyznaję/ nie przyznaję)
Pouczenie – organ administracyjny w każdym akcie musi nas poinformować, w jakim trybie możemy się odwołać
Podpis
Muszą obowiązywać wszystkie warunki, żeby akt administracyjny był ważny.
Wadliwość nieistotna – np. brak daty lub jej wpisanie w sposób niepełny, brak pieczątki nagłówkowej; musi zostać poprawiony.
Wadliwość istotna – np. kwestia przedstawienia złej podstawy prawnej. Powoduje to unieważnienie aktu wcześniejszego; wydaje się akt z nową podstawą prawna, ale odwołujemy się od podjętej decyzji lub wstępujemy na drogę postępowania.
Porozumienie administracyjne
Porozumienie administracyjne nie jest decyzją o charakterze władczym.
Porozumienie administracyjne charakteryzuje się:
Swoboda podjęcia decyzji
Równość stron w porozumieniu
Brak podległości
Służy on realizacji określonych zadań administracyjnych, ale tylko w zakresie kompetencji uczestników porozumienia
Podstawą prawną porozumienia administracyjnego jest akt prawny ustanowiony przez uczestników porozumienia
Akt porozumienia administracyjnego musi zawierać cel (np. obie gminy budują oczyszczalnię ścieków), warunki i formy wspólnego działania, dochodzi do skutku, oświadczenie woli obu stron.
Porozumienia administracyjne traci moc po osiągnięciu zamierzonego celu.
Porozumienie administracyjne może przestać istnieć, kiedy podejmą taką decyzję strony.
Porozumienie administracyjne może przewidzieć, kiedy straci ono moc wiążącą.
Porozumienie administracyjne przestanie obowiązywać na mocy orzeczenia organu administracyjnego wyższego szczebla.
Stronami porozumienia administracyjnego mogą być wszelkie podmioty prawa administracyjnego, dlatego też mogą występować porozumienia między gminne, porozumienia między wojewódzkie, porozumienia między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej, porozumienia miedzy powiatem a gminami.
Porozumienia administracyjne, np. mecz i jego ochrona.