Izotopia: równoważność między kolejno następującymi wyrażeniami w tekście (stojącymi w niezbyt dużej odległości linearnej, dającej się objąć pamięcią operacyjną odbiorcy. Ma ona charakter przede wszystkim semantyczny, ale może też osiągać poziom tożsamości leksykalnej. Izotopiczne powiązania między określonymi członami tekstu zapewniają spójność tematyczną na poziomie lokalnym.

Pary izotopiczne:

1.) Proste powtórzenie wyrazu

Przyszedł chłopiec z jakimś kuferkiem. Kuferek położył na ziemi i usiadł na nim.

2.) Derywat słowotwórczy od poprzednio użytego wyrażenia

W szkole podstawowej zaprzyjaźniłem się z Jasiem. Nasza przyjaźń trwa do dziś.

3.) Pronominalizacja (zastąpienie pełnoznacznej nazwy zaimkiem)

Anafora: Obawiali się, że wiatr zerwie dach. Dlatego obłożyli go kamieniami.

Katafora: Nigdy go nie lubiłem. Stryj Karol był wielkim dziwakiem.

4.) Substytucja synonimy

Każde jego zdjęcie jest rewelacją. Fotografie bardzo zwyczajnych przedmiotów zaskakują sposobem ujęcia.

5.) Substytucja nazwy pospolitej za własną

Po wojnie Monika wróciła do Warszawy. Miasto wyglądało strasznie.

6.) Substytucja hiperonimu (wyrazu nadrzędnego) przez hiponim (wyraz podrzędny znaczeniowo) i na odwrót

Eugeniusz był bardzo wybitnym malarzem. Tacy artyści nie mają łatwego życia.

7.) Wyszczególnienie przypadków indywidualnych z podanej klasy gatunkowej

Lwy wytworzyły własny sposób bycia. Jeden lew wylegiwał się, lwica krążyła wokół drzewa, drugi lew popadł w dziwną apatię.

8.) Wprowadzenie wyrażeń współrzędnych (kohiponimów)

Najpierw opiekowała się młodszym bratem, potem przez wiele lat matką, teraz niepełnosprawną siostrą.

9.) Wprowadzenie antonimów

Kiedy się obudził, była dziesiąta. Spał twardo dziewięć godzin.

10.) Substytucja wyrażenia metaforycznego

Lipiec upłynął w łzawej szacie. Deszcze padały przez dwa tygodnie.

11.) Związek całości i części (a: „pars pro toto” i b, c: „totum pro parte”)

Pociąg stał gotowy do odjazdu. Lokomotywa dymiła niemiłosiernie.

12.) Związki czasowe

Akcja powieści toczy się w okresie II wojny światowej. Obozy koncentracyjne są już zapełnione.

13.) Związki metanomiczne

a) czynność — narzędzie: Ukrój mi kawałek chleba. Nóż leży na stole.;

b) wykonawca czynności — narzędzie: Szewców ostatnio brakuje. Zakup skór, szydeł i nici jest problemem nie do pokonania.;

c) wyrób — narzędzia: Tekst miał w środku biały pasek. W drukarce zabrakło tonera.;

d) działacz — miejsce akcji: Minister miał w południe przyjąć delegację protestujących. W biurze panowała napięta atmosfera.;

e) działacz — obiekt: W drzwiach pojawił się niemłody mężczyzna. Jego ubiór był dziwaczny.;

f) narzędzie/obiekt — działacz: Naprzeciwko sklepu zatrzymało się auto. Kierowca zapalił papierosa i czekał.;

g) obiekt czynności — czynność: Dzieci mówią językiem wulgarnym. Nauka i wychowanie nastręczają wiele trudności.;

h) miejsce — obiekt: Pod nieobecność dzieci dokonała zmian w ich pokoju. Wstawiła stolik i dwa krzesła.;

i) czynność — miejsce: Zaczęłam palić po kryjomu. Nigdy nie robiłam tego w kuchni.

14.) Związki symptomatyczne

Wieczorem pojawiła się gorączka. Grypa atakowała.