Temat: Makroskopowe rozpoznawanie głównych minerałów skałotwórczych.

Minerał – pojedynczy składnik materii (związek chemiczny), który cechuje się określonymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi.

Skała – zbiór minerałów w jednej całości.

W przyrodzie poznano już 3 tys. minerałów. Znaczenie skałotwórcze ma tylko kilkadziesiąt okazów

Poprzez rozpoznanie mikroskopowe rozumiemy opisywanie cech zewnętrznych minerałów i skał za pomocą wzroku, dotyku, smaku i prostych metod badawczych (szkło, nożyk, lupa). Można wyróżnić następujące właściwości fizyczne minerałów:

1. Postać

1. Jawnokrystaliczna – w tym przypadku widać wszystkie cechy krystaliczne np. wyraźne ściany, krawędzie kryształów

2. Skrytokrystaliczne – gdy cechy krystaliczne są widoczne dopiero pod mikroskopem

3. Bezpostaciowe – nie posiadają cech krystalicznych

1. Forma występowania – w przyrodzie można wyróżnić następujące formy skupienia minerałów:

1. Pojedynczy kryształ – duży osobnik mineralny, posiadający wszystkie cechy krystaliczne

2. Ziarnista – występują określone ziarna mineralne, ściśle do siebie przylegające

3. Zbita – występują bardzo drobne ziarenka mineralne, ściśle powiązane ze sobą, niewidoczne gołym okiem

4. Oolitowa – występują drobne kuleczki mineralne ściśle do siebie przylegające

5. Włóknista – występują niteczki mineralne o równoległym ułożeniu

6. Ziemista – bardzo drobne ziarenka mineralne, luźno ze sobą powiązane, dające się rozetrzeć w palcach

7. Szczotkokrystaliczna – ze wspólnej podstawy skalnej wyrastają kryształy

8. Naciekowa – występują liczne różnorodne chemiczne naskorupienia bez budowy krystalicznej

9. Konkrencje –

1. Połysk – rozróżniamy:

1. Szklisty

2. Półszklisty

3. Metaliczny

4. Półmetaliczny

5. Perłowy

6. Jedwabisty

7. Matowy

8. Tłusty

1. Pokrój – rozróżniamy:

1. Blaszkowy – występują blaszki mineralne o grubości do kilku mm

2. Tabliczkowy – występują tabliczki mineralne o grubości kilku mm

3. Słupkowy – kształt ostrosłupa

4. Kostkowy – kształt sześcianu

5. Igiełkowy – występują igiełki mineralne

1. Łupliwość – zdolność do dzielenia się kryształów pod wpływem uderzenia na równoległe płaty mineralne. Rozróżniamy:

1. Doskonała – pod wpływem uderzenia następuje natychmiastowy rozpad

2. Wyraźna – pod wpływem uderzenia nie następuje natychmiastowy rozpad, ale są widoczne cechy łupliwości np. rysa, pękniecie

3. Niewyraźna – gdy nieznaczna część okazu wykazuje cechy łupliwości

1. Przełam – świeża, odłamowa część okazu ma kształt:

1. Muszlowy

2. Haczykowaty (zadziorowy) – ostre krawędzie

3. Nieforemny – gdy nie ma przełamu muszlowego lub haczykowatego

Jeżeli jest łupliwość to nie ma przełamu!

1. Twardość – określona za pomocą skali Mohsa ( od najbardziej miękkich do najtwardszych skał)

1. Talk

2. Gips

3. Kalcyt

4. Fluoryt

5. Apatyt

6. Ortoklas

7. Kwarc

8. Topas

9. Korud

10. Diament

• Przy określaniu twardości minerałów podaje się określoną wartość skali Mohsa, np. 4

• W przypadku minerałów nie wskaźnikowych podaje się wąski przedział twardości, np. 3-4

• Istnieje metoda zastępcza do badania twardości minerałów, która polega na tym, że o twardości 1-3 daje się zarysować paznokciem, 3-5 daje się zarysować gwoździem, nożykiem lub szkłem a powyżej 5 samo zarysowuje szkło

• Minerały o twardości równoważonej będą się wzajemnie ścierały

• Minerały o twardości wyższej będą zarysowywać minerały o twardości niższej

1. Barwa – minerały są barwne, zabarwione lub bezbarwne

1. Barwne – mają taką samą barwę w przyrodzie jak po przeproszkowaniu na płytce ceramicznej.

2. Zabarwienie – mają inną barwę w przyrodzie i inną po przeproszkowaniu na płytce ceramicznej.

3. Bezbarwne – przepuszczają światło

1. Inne własności:

1. Smak

2. Rozpuszczalność w wodzie

3. Magnetyczność