Wykład 1
25 lutego 2013
13:19
Bank - osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. (art. 2 ust z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe)
Czynności bankowe
Czynności bankowe, które mogą być wykonywane wyłącznie przez banki:
Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów
Prowadzenie innych rachunków bankowych
Udzielanie kredytów
udzielanie i potwierdzenie gwarancji bankowych oraz otwieranie akredytyw
Emitowanie bankowych papierów wartościowych
Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
Wydawanie, rozliczanie i umarzanie pieniądza elektronicznego
Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
Czynności, które uzyskują status czynności bankowych, gdy są wykonywane przez banki:
Udzielanie pożyczek pieniężnych oraz pożyczek i kredytów konsumenckich w rozumieniu przepisów odrębnej ustawy
Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty
Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
Terminowe operacje finansowe
Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych
Wykonywanie czynności obrotu dewizowego
Udzielanie i potwierdzanie poręczeń
Podstawowe funkcje systemu bankowego:
Emisyjna i regulacyjna - funkcję tę pełni bank centralny poprzez emisję i regulację podaży pieniądza
Depozytowo-kredytowa - ujawnia się w bankach komercyjnych przez mechanizm tworzenia depozytów i transformacji ich w pożyczki i kredyty
Rozliczeniowa - bank na zlecenie klientów dokonuje rozliczeń pieniężnych (obciąża jedno konto i uznaje drugie)
Alokacyjna - umożliwia przepływ środków finansowych z mniej do bardziej efektywnych dziedzin gospodarki i podmiotów gospodarczych
Finansowo-doradcza - bank przez służby doradcze zabezpiecza interesy swoich klientów
Stymulacyjna - bank jako dawca kapitału wpływa na rozwój przedsiębiorczości lokalnej.
Tworzenie i organizacja banków
Ustawa Prawo bankowe z 29 sierpnia 1997 r. określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia banków oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków.
Ustawa stanowi, że w Polsce mogą być tworzone banki państwowe, spółdzielcze oraz banki w formie spółek akcyjnych przy zastosowaniu odpowiednich norm, w zależności od formy własności.
Kapitał założycielski - nie niższy niż równowartość 5 mln EURO
Kapitał ten nie może pochodzić z pożyczki lub kredytu lub źródeł nieudokumentowanych
Część kapitału założycielskiego może być wniesiona w formie wkładów niepieniężnych w postaci wyposażenia i nieruchomości, jeśli będą one przydatne w prowadzeniu działalności bankowej a wartość wnoszonych wkładów niepieniężnych nie może przekraczać 15% kapitału założycielskiego
Zapewnione jest wyposażenie w pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne, należycie zabezpieczające przechowywanie w banku wartości, z uwzględnieniem zakresu i rodzaju prowadzonej działalności bankowej
Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia w banku stanowisk jako członkowie zarządu (w tym co najmniej 2 osoby posiadające wykształcenie ekonomiczne i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankami), co daje rękojmię do prowadzenia działalności w sposób należycie zabezpieczający interesy klientów banku
Przedstawiony przez założycieli banku plan działania na okres co najmniej trzyletni wskazuje, że działalność ta będzie bezpieczna dla środków pieniężnych gromadzonych w banku.
Bank państwowy
Bank państwowy może być utworzony przez Radę Ministra w drodze rozporządzenia, na wniosek Ministra Skarbu Państwa po pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego.
W rozporządzeniu jest określona nazwa, siedziba, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe, w tym środki wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku.
Organami banku państwowego są nada nadzorcza i zarząd, a ich członkowie nie mogą być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba, że bank państwowy jest akcjonariuszem tego banku. Przewodniczącego rady nadzorczej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Ministra Skarbu Państwa a prezesa zarządu - rada nadzorcza banku (powoływana na okres 3 lat) po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego
Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad działalnością banku państwowego, zatwierdza przedstawione przez zarząd sprawozdania finansowe oraz podział zysku i sposób pokrycia strat, a także przyjmuje sprawozdanie z działalności banku, udziela zarządowi banku zaleceń oraz może zawieszać w czynnościach członków zarządu banku.
Bank spółdzielczy
Bank spółdzielczy jest bankiem i spółdzielnia jednocześnie
Jako spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem o nieograniczonej liczbie członków, zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które prowadzi przedsiębiorstwo bankowe.
Jako bank musi funkcjonować na zasadach określonych w normach prawnych obowiązujących w systemie bankowym i ma prawo wykonywać niektóre (podstawowe) czynności bankowe. Pozostałe czynności wykonuje bank zrzeszający.
Bank w formie spółki akcyjnej
Bank w formie spółki akcyjnej może być utworzony na podstawie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, przy zastosowaniu przepisów kodeksu spółek handlowych. Bank w formie spółki akcyjnej może być utworzony również przez osoby zagraniczne. Akcje banków są akcjami imiennymi, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu.
Organami banku są rada nadzorcza (wybierana przez walne zgromadzenie akcjonariuszy) składająca się z co najmniej 5 osób oraz zarząd banku (minimum 3 osoby)
Władze banku zobowiązane są poinformować KNF o:
Składzie rady nadzorczej i zarządu banku
Fakcie posiadania przez jednego akcjonariusza pakietu akcji dającego mu prawo do ponad 5% głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy banku
Osobie nabywającej albo zamierzającej nabyć lub objąć akcje bądź prawa z tych akcji, jeżeli będą one stanowić (łącznie z będącymi w jej dyspozycji) ponad 10%, 20%, 25%, 33%, 50%, 66% i 75% głosów na walnym zgromadzeniu. Taka osoba musi uzyskać zgodę KNF za pośrednictwem banku, którego akcje zamierza nabyć.
Podstawowe formy bankowości
Bankowość detaliczna to świadczenie usług bankowych małym przedsiębiorstwom i osobom fizycznym, zmodyfikowane tak, bo dostosować się do klienta dokonującego niedużych operacji finansowych, potrzebującego szybkiej i możliwie niesformalizowanej obsługi.
Bankowość inwestycyjna (ang. Investment banking) - jest to działalność, która mimo nazwy ma mało wspólnego z bankowością, wydzielona lub prowadzona w ramach banku uniwersalnego, polegająca przede wszystkim na gwarantowaniu papierów wartościowych i ich sprzedaży na rynkach finansowych.
Bankowość korporacyjna to usługi dla średnich i dużych przedsiębiorstw (najczęściej o obrotach rocznych powyżej 20-25 mln PLN) oraz filii międzynarodowych grup kapitałowych. Usługi bankowości korporacyjnej związane są np. z finansowaniem kapitału obrotowego, finansowaniu inwestycji, zarządzaniu ryzykiem kursowym i stopy procentowej, pozyskiwaniu funduszy Unii Europejskiej czy obsłudze finansowej handlu zagranicznego.
Wykład 2
11 marca 2013
13:20
Temat: Bank Centralny w Systemie Bankowym
Polityka pieniężna NBP
Konstytucja RP, Rozdział X, "Finanse publiczne" (art. 227 - określenie pozycji i roli NBP w państwie)
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym banku Polskim
NBP
Konstytucja RP (art. 227):
Centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza.
Organami Narodowego Banku Polskiego są: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd Narodowego Banku Polskiego.
Prezes NBP jest powoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej na 6 lat.
Prezes NBP nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
W skład Rady Polityki Pieniężnej wchodzą Prezes Narodowego Banku Polskiego jako przewodniczący oraz 9 osób wyróżniających się wiedzą z zakresu finansów powoływane na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta Rzeczypospolitej, Sejm i Senat (po 3 członków).
Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi i równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada Polityki Pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej.
Organizację ...
NBP
Podstawowym celem wskazanym dla NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.
Narodowemu Bankowi Polskiemu przysługuje wyłączne prawo emitowania pieniędzy.
Do zadań NBP należy także (art. 3, Ustawa o NBP):
organizowanie rozliczeń pieniężnych
prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi
prowadzenie działalności dewizowej w granicach ustalonych ustawami
prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie
kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
opracowywanie sprawozdawczego bilansu płatniczego oraz bilansu należności i zobowiązań zagranicznych państwa
wykonywanie innych zadań określonych ustawami
Organami NBP są:
Prezes NBP
Powoływany jest przez Sejm na wniosek Prezydenta RP, a do jego zadań należy przewodniczenie:
Radzie Polityki Pieniężnej
Zarządowi Narodowego Banku Polskiego
Reprezentowanie NBP na zewnątrz
Rada Polityki Pieniężnej
Ukształtowała się w dniu 17 lutego 1998 roku
Jest organem NBP powoływanym na mocy Ustawy o NBP z dnia 29 sierpnia 1997 roku
Członkowie Rady powoływani są spośród specjalistów z zakresu finansów na okres sześciu lat
Rada Polityki Pieniężnej opracowuje corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je Sejmowi wraz z projektem ustawy budżetowej przygotowanej przez Radę Ministrów. Sporządza także sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej, które przedkłada Sejmowi w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.
Kierując się założeniami polityki pieniężnej RPP:
Ustala wysokość stóp procentowych dla NBP
Określa zasady i wysokość stopy rezerwy obowiązkowej dla banków komercyjnych
Wyznacza górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych
Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP
Przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP
Ustala zasady operacji otwartego rynku
Rada ocenia również działalność Zarządu NBP w zakresie realizacji założeń polityki pieniężnej oraz uchwala zasady rachunkowości NBP.
Zarząd NBP
Działalnością NBP kieruje Zarząd
W skład Zarządu wchodzą: Prezes NBP jako przewodniczący oraz 6-8 członków Zarządu, w tym dwóch wiceprezesów
Członkowie Zarządu powoływani są na okres 6 lat.
Bank Centralny jako bank emisyjny
NBP ma wyłączność na działalność emisyjną w Polsce:
Uprawnienie to obejmuje emisję pieniądza gotówkowego (banknotów i monet), w tym określanie ich wzorów, wartości nominalnej, a także wielkości emisji i terminów wprowadzania do obiegu.
Ponadto do kompetencji NBP należą: dystrybucja (zasilanie) gospodarki w znaki pieniężne, kontrola stopnia zużycia banknotów i monet w obiegu, a także wycofywanie ich z obiegu ze względu na zniszczenie lub podejrzenie, że są fałszowane.
NBP ma prawo emitowania papierów wartościowych, a także może kupować papiery wartościowe wystawiane przez Skarb Państwa. Papiery wartościowe mogą być przyjmowane przez NBP także do przechowywania i administrowania.
W 1990 roku podjęto emisję bonów pieniężnych NBP. Są one krótkoterminowymi papierami wartościowymi oferowanymi bankom i innym krajowym jednostkom oraz osobom fizycznym.
Centralny bank państwa pełni wobec budżetu państwa funkcję obsługi bankowej:
Funkcję tą BC realizuje poprzez prowadzenie rachunków bankowych budżetu państwa i rachunków jednostek budżetu centralnego. Prowadzi także rachunki różnorodnych ogólnokrajowych funduszy celowych.
Ponadto realizuje transakcje z zagranicznymi bankami i organizacjami międzynarodowymi. Prowadzi dla nich rachunki w walucie krajowej.
NBP zajmuje się obsługą długu publicznego.
Organizuje i przeprowadza przetargi na sprzedaż bonów skarbowych, dzięki czemu deficyt budżetowy może być pokrywany na bieżąco. NBP może sprzedawać i kupować skarbowe papiery wartościowe w ramach operacji otwartego rynku. Ponadto NBP realizuje zlecenia związane ze sprzedażą obligacji rządowych, służących finansowaniu długofalowych potrzeb rządu, a także obligacji nominowanych w dolarach USD oraz obligacji restrukturyzowanych. NBP zajmuje się też bankową obsługą zadłużenia zagranicznego budżetu państwa.
Bank centralny utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju:
Każdy kraj starający się o zachowanie stabilności gospodarczej utrzymuje rezerwy w walutach obcych bądź to na pokrycie niespodziewidzianych wydatków w walutach obcych, bądź w celu interweniowania na rynku walutowym. BC prowadzi bowiem politykę kształtowania kursu waluty krajowej, a to wymaga interweniowania na rynku walutowym.
(…)
18-03-2013; 13:22
Bank Centralny jako bank banków
Funkcje BC jako banku banków przejawiają się w prowadzeniu:
Bieżących rachunków banków komercyjnych
Rachunków rezerw obowiązkowych - banki zobowiązane są utrzymywać pewne aktywa w BC, poprzez co zaciągają w nim kredyty refinansowe. W ten sposób BC reguluje rozmiary ich potencjału kredytowego. Rezerwa obowiązkowa banków jest to wyrażona w złotych część:
Środków pieniężnych w złotych i walutach obcych zgromadzonych na rachunkach bankowych
Środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych
Innych środków przyjętych przez bank podlegających zwrotowi
Operacji refinansowych, które są realizowane przez następujące kredyty:
Refinansowy - jest on zbliżony do kredytów najczęściej udzielanych przez banki operacyjne klientom na podstawie oceny ich zdolności kredytowej
Redyskontowy - związane są z obrotem wekslami o krótkich terminach płatności
Lombardowy - oparty na zastawie papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa i NBP, weksli handlowych oraz papierów wartościowych emitowanych przez banki operacyjne o dłuższym terminie wykupu
NBP przyjmuje także od banków weksle do dyskonta i redyskonta. Zarząd NBP okresla rodzaje weksli, natomiast Prezes NBP ogłasza stopy dyskontową i redyskontową.
Przeprowadza operacje otwartego rynku - BC jest uprawniony do zakupu i sprzedaży papierów wartościowych o stałym oprocentowaniu. W ten sposób wywiera wpływ na wielkość (zmniejszanie lub zwiększanie) zasobów pieniężnych banków komercyjnych.
Dodatkowo NBP może wprowadzać pułapy kredytowe - w celu ilościowej kontroli rozmiarów kredytowania przez banki komercyjne w postaci limitowania kredytów i lokat, a nawet wprowadzania zakazu udzielania określonych kredytów. Wprowadzenie pułapów kredytowych zależy od oceny stopnia zagrożenia realizacji polityki pieniężnej, mogą być wprowadzone przez Radę Polityki Pieniężnej, co jest gwarancją, iż stosowanie pułapów nie będzie nadużywane.
Udziela kredytów na inwestycje centralne
Wykład 3 - Ryzyko w działalności bankowej
18 marca 2013
13:21
Bank jest osobą prawną utworzoną (…)
Wyrazy "bank" lub "kasa" mogą być używane w nazwie oraz dla określenia działalności lub reklamy wyłącznie banku z tym że:
Nie dotyczy to jednostek organizacyjnych używających wyrazów "bank" lub "kasa", z których działalności jednoznacznie wynika, że jednostki te nie wykonują czynności bankowych
Wyraz "kasa" może być także używany w nazwie oraz do określenia działalności lub (…)
Ryzyko - wymierna niepewność co do osiągnięcia zaplanowanego celu (prawdopodobieństwo niezrealizowania założonego celu) lub prawdopodobieństwo niepożądanego zdarzenia, którego konsekwencje są negatywne.
Schemat (podział ryzyka w obszarze finansowym)
Podstawowe obszary ryzyka finansowego:
Ryzyko płynności
Ryzyko związane z partnerem transakcji
Straty spowodowane spadkiem wartości dłużnych papierów wartościowych
Strata wartości udziałów, które bank posiada w innych firmach
Spadek kursu akcji posiadanych przez bank
Niespłacenie zaciągniętych kredytów przez kredytobiorców
Niewypłacenie przez firmy, w których bank posiada akcje lub udziały, dywidendy
Ryzyko związane z tradycyjnymi transakcjami pozabilansowymi, czyli udzielonymi pożyczkami oraz gwarancjami
Ryzyko związane z transakcjami pozabilansowymi instrumentami pochodnymi - swapy, terminy i opcje
Ryzyko rynkowe (cenowe)
Ryzyko stopy procentowej
Ryzyko walutowe (kursu walutowego)
Ryzyko spadku kursu akcji
Ryzyko towarowe/surowcowe
Ryzyko związane z transakcjami pozabilansowymi instrumentami pochodnymi - swapy, terminy i opcje
Zarządzanie ryzykiem
Obejmuje przedsięwzięcia mające na celu planowaną i celową analizę, sterowanie ryzykami występującymi w działalności bankowej oraz kontrolę podejmowanych zadań
Zarządzanie ryzykiem powinno mieć charakter planowany i celowy tzn działania w tym kierunku nie powinny być podejmowane sporadycznie, lecz systematycznie i długofalowo
Konieczna jest także ingerencja tych przedsięwzięć w ramach kompleksowego systemu zarządzania bankiem.