Ad.1 POJĘCIE POLITYKI SPOŁECZNEJ

PRZEDMIOT PS	CELE PS	TWÓRCY PS	ODBIORCY PS	TWORZENIE PS
- działalność praktyczna; -zespół działań; -zarządzanie; - działalność publiczna, celowa; -zbiór wskazówek; -dostarczanie usług i dochodów; -sterowanie procesami społecznymi; -pomoc, ochrona, interwencja; -planowanie; - zarządzanie społecznymi ryzykami.	uporządkowanie relacji społ.; -oddziaływanie na sieć stosunków społ.; -utrzymywanie ładu społ.; - ochrona; - poprawa dobrobytu; - kształtowanie warunków pracy; -wspieranie godności i wolności; - zaspokajanie potrzeb; - łagodzenie konfliktów społ.; - równanie szans; - profilaktyka; - dążenie do równowagi; - rozwój społ.	- władza publiczna; - związki zawodowe; - organizacje pozarządowe; - politycy, rząd; - samorządy lokalne; - grupy społ.; - społeczeństwo; - wspólnoty; - państwo; - prezydent; - jednostka; - liderzy; - lobbyści; - podmioty międzynarodowe.	-społeczeństwo; - obywatele; - pewne zbiorowości; - ogół.	- akty i regulacje prawne; - transfery pieniężne lub rzeczowe; - reklamy społ.; - akcje edukacyjne; - reformy społ.; - projekty; - programy profilaktyczne, wyrównywania szans; - diagnostyka.

Ad.2 RÓŻNICE POMIĘDZY POLITYKĄ SPOŁECZNĄ A SOCJALNĄ.

Polityka społeczna -ma „wielkie zadania makroustrojowe, z zasadniczym celem przebudowy panującego systemu społeczno-ekonomicznego”

Polityka socjalna - „ogranicza swe zamierzenia do poprawy zakresu i poziomu świadczeń społecznych”

	Polityka socjalna	Polityka społeczna
Przedmiot	Materialne warunki bytu, konsumpcja towarów i usług, dochody pieniężne, poziom życia	Społeczeństwo, stosunki społeczne, organizacja życia społecznego, jakość życia
Cele	Poprawa materialnych warunków bytu (szczególnie najbiedniejszych), wzrost konsumpcji, „pokój socjalny”, łagodzenie kwestii socjalnych	Postęp społeczny, równowaga społeczna, porządek społeczny, dobro wspólne, moc narodu, harmonia między celami osobistymi i społecznymi
Środki	Bezekwiwalentne (w tym nieodpłatne) świadczenia społeczne	„instytucjonalizacja, formalizacja i organizowanie warunków życia dla całych zbiorowości”, środki: ekonomiczne, prawne, informacyjne, kadrowe
Sposoby działania	Doraźne ratownictwo, interwencja, ochrona za pomocą wytwarzania i rozdzielania świadczeń społecznych	Perspektywiczne zapobieganie, planowanie, zmienianie struktury społecznej
Adresaci	Grupy słabe względnie (np. pracownicy najemni) lub absolutnie (np. chorzy, bezdomni, niesprawni)	Społeczeństwo jako całość, wszyscy obywatele
Wzajemne relacje między polityką socjalną i polityką społeczną	Rola instrumentalna, środek polityki społecznej, część polityki społecznej, nie powinna dominować nad polityką społeczną	Ogólne cele, wartości i zasady dla m.in. polityki socjalnej, obejmuje polityką socjalną, ale jest też czymś więcej

Ad. 3 KWESTIE SPOŁECZNE

Kwestie społeczne:

ludnościowa, ubóstwa, edukacyjna, pracownicza, bezrobocia, czasu wolnego i wypoczynku, mieszkaniowa, ekologiczna, zdrowia.

„Kwestie socjalne”: bezrobocie, ubóstwo, edukacja, mieszkaniowe, bezdomności,

zdrowia, AIDS, alkoholizm, narkomania, migracja, rolna, ekokwestia, prostytucja, samobójstwa,

żebractwo oraz rodzina, przemoc w rodzinie, przestępczości wśród nieletnich,

niepełnosprawni, osoby starsze i mniejszości narodowe.

NAUCZYĆ SIĘ KILKU NAJWAŻNIEJSZYCH I UMIEĆ KRÓTKO SCHARAKTERYZOWAĆ.

Ad. 4 Uwarunkowania polityki społecznej – typy i rodzaje uwarunkowań, wpływ uwarunkowań na kształt polityki społecznej

1. Uwarunkowania wewnętrzne- wynikają ze stosunków w państwie, są złożone i zachowują większy (niż zewnętrzne) wpływ na realizację polityki społecznej.

• Ustrojowo-polityczne – stopień centralizacji/decentralizacji państwa, stan instytucji demokratycznych, ranga polityki społecznej, poglądy doktrynalne na politykę społeczną, relacje polityki społecznej i gospodarczej.

• Materialne- ekonomiczne (poziom osiągniętego rozwoju gospodarczego, stopa i struktura wzrostu gospodarczego, sytuacja na rynku pracy), infrastrukturalne (dostępność i jakoś dostarczanych usług społecznych, sytuacja mieszkaniowa, stan infrastruktury komunikacyjnej) ekologiczne.

• Związane z czynnikiem ludzkim- demograficzne, czyli stan i struktura wiekowa ludności, a także społeczne: struktura społeczna, wykształcenie i kwalifikacje, charakter dominujących strategii życiowych, przedsiębiorczość i aktywnośc obywatelska.

• Wynikające z zastanego (realizowanego) modelu polityki społecznej

1. Uwarunkowania zewnętrzne – składa się na nie oddziaływanie czynników znajdujących się poza państwem. Ich znaczenie rośnie w związku z żywiołowymi procesami globalizacji i ponadnarodowej integracji państw, np. wyzwania wynikające z uczestnictwa w światowym systemie ekonomicznym, zobowiązania związane z udziałem w ponadnarodowych organizacjach (w tym wpływ przyjmowanych przez nie standardów w sferze społecznej i gospodarczej), dostęp do zagranicznych rynków pracy i zew. transfery finansowe.

Podstawowa charakterystyka współczesnych uwarunkowań polityki społecznej w Polsce:

(PODANE PONIŻEJ WPŁYWY TO TYLKO KROPELKA W MORZU POTRZEB)

1. Zewnętrzne uwarunkowania:

1. Procesy żywiołowe (globalna wioska)- związane z przynależnością do różnych organizacji międzynarodowych (np. członkostwo w UE, Banku Światowym); wymusza na państwie dyscyplinę w zakresie bilansów płatniczych i otwartości na konkurencję międzynarodową;

2. Mechanizmy sformalizowane związane z porozumieniami międzynarodowymi (np. WTO)

1. Wewnętrzne uwarunkowania:

1. Zasada demokracji parlamentarnej (sposoby dochodzenia do konsensusu);

2. Samorządność lokalna (decentralizacja, odpaństwowienie)

Społeczna gospodarka rynkowa (zobowiązania społeczne wobec pracowników)

UMIEĆ OPISAĆ WPŁYWY UWARUNKOWAĆ I NIECO WIĘCEJ O TYM NAPISAĆ

(JAKIEŚ PRZYKŁADY CZY COŚ)

Ad. 5 STYLE REALIZACJI POLITYKI SPOŁECZNEJ

• Styl wyzwalający- okaże się skuteczny wówczas, gdy jedynym problemem adresatów

programu, mających właściwe aspiracje i kompetentnych, jest to, że nie mogą oni

realizować swych zamierzeń, że na ich drodze życiowej pojawiły się bariery; działania w

tym stylu dają wolność jednostkom, są wyrazem zaufania do ich kompetencji.

• Styl opiekuńczy- winien być aplikowany tam, gdzie głównym powodem braku zachowań

pożądanych jest brak umiejętności i możliwości (ludzie, nawet jeśli chcą postępować we

właściwy sposób, to nie potrafią bądź nie mogą; jeżeli zaś nie chcą, może to być wtórny

przejaw adaptacji do nieusuwalnego stanu niemożności, wynikać z rezygnacji). Adresaci

programów opartych na tym stylu są traktowani jako ludzie w jakimś sensie

niepełnosprawni, wymagający wsparcia - przejściowego (aż do przywrócenia

sprawności, która uczyni ich ludźmi kompetentnymi i wolnymi od ograniczeń) lub nawet

trwałego.

• Styl bodźcowy- wychodzi z założenia, że ludzie potrafią i mogą wstrzymać się od

zachowań potępianych lub podjąć zachowania pożądane, ale nie chcą, dopóki nie

dostaną nagrody. Zachowania sprzeczne z ich chęciami można od nich uzyskać, oferując

w zamian dobra, które naprawdę chcą zdobyć (np. dochody w zamian za wykonywanie

nielubianej pracy); kontrakty te mogą być tzw. propozycjami nie do odrzucenia, jednak

pozostawią pewną wolność wyboru słabszym stronom umowy.

• Styl rygorystyczny- jest najmniej przyjemny dla odbiorców; jest to zestaw instrumentów

dopasowany do założenia, że adresaci programu (np. osoby nadużywające alkoholu lub

przestępcy) potrafią i mogą – ale nie chcą – wstrzymać się od zachowań potępianych; że

niechciane zachowania można wymóc na nich jedynie pod presją strachu przed

dolegliwymi sankcjami (bowiem, przykładowo, nie chcą oni żyć uczciwie, ale jeszcze

bardziej nie chcą trafić do więzienia).

Ad.6 INSTRUMENTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

1. Ekonomiczne:

• politykę konsumpcyjną, kształtowanie dostępu do dóbr konsumpcyjnych („strumieni” tych dóbr ekonomicznych, które służą zaspokajaniu ludzkich potrzeb) poprzez regulowanie:

- dostępu do pracy zarobkowej (która obok zarobkowania pełni jeszcze inne ważne funkcje w życiu człowieka),

- zasad wynagradzania za pracę,

- zasad opodatkowania dochodów,

- polityki cen,

- zasad i praktyki udzielania kredytów, komercyjnych i preferencyjnych, pozwalających antycypować przyszłe dochody,

- ochrony konsumenta nabywającego towary na rynku (m.in. wsparcia dla „konsumentów wybrakowanych”, bo ubogich, pozbawionych siły nabywczej),

- uprawnień do świadczeń społecznych: pieniężnych, rzeczowych, usługowych i zakładowych, - możliwości i warunków wytwarzania dóbr konsumpcyjnych w gospodarstwie domowym na własny użytek, czyli tzw. Presumpcji.

• kształtowanie stosunków własnościowych poprzez regulowanie:

- warunków dostępu obywateli do własności majątku konsumpcyjnego lub produkcyjnego: ewentualne wykluczanie prywatnego posiadania zasobów pewnego typu (np. zabytków czy też – jak to bywało dawniej - przedsiębiorstw produkcyjnych lub drugich mieszkań), wywłaszczanie, reprywatyzację, powszechne lub selektywne uwłaszczanie, zachęty do oszczędzania,

- praw właścicieli tych zasobów, poprzez poszerzające lub zawężające definiowanie uprawnień właścicielskich: do użytkowania i zaniechania użytkowania, zmiany formy własności (np. z rzeczowej na pieniężną), do przywłaszczania dochodów z własności (osiąganych dzięki przedsiębiorczości, ograniczanych przez podatki), do przekazywania własności w drodze sprzedaży lub dziedziczenia,

- ochrony wszelkich form własności - prywatnej, indywidualnej, grupowej, społecznej.

KRÓCEJ: Oddziaływanie państwa na stosunki własnościowe, np. reformy rolne, procesy reprywatyzacyjne, dysponowanie własnością, kształtowanie dostępu do dóbr, usprawnienie rynku pracy.

1. Prawne:

- zapisane w dokumentach międzynarodowych, Konstytucji RP i konkretyzowane w aktach prawnych niższego rzędu prawa i wolności obywatelskie (tzw. prawa negatywne, polegające na nieingerencji państwa) oraz prawa socjalne (będące prawami pozytywnymi w tym sensie, że ich urzeczywistnienie wymaga aktywnego działania państwa); szczególną rolę odgrywają akty prawne chroniące przed dyskryminacją;

- regulacje prawne dotyczące poszczególnych dziedzin życia, zwłaszcza zachowań ludzi jako pracowników i pracodawców (prawo pracy) oraz jako członków rodzin (prawo rodzinne) – te dwie gałęzie prawa stanowią trzon tzw. ustawodawstwa społecznego; współcześnie coraz większego znaczenia nabierają „kontraktualne” stosunki między ludźmi obsługiwane przez prawo cywilne; regulacje dotyczące zachowań mniej rozpowszechnionych, czasem drastycznych, np. wikłania się w konflikty międzyludzkie (prawo procesowe), sankcje wobec sprawców czynów kwalifikowanych jako przestępstwa i wykroczenia (prawo karne).

1. Informacyjne:

- informacje przekazywane za pośrednictwem systemu szkolnego;

- informacje publikowane za pośrednictwem wszelkiego

rodzaju środków społecznego przekazu (mass mediów), emitowane w

przestrzeń społeczną;

- poradnictwo indywidualnie adresowane do osób mających szczególne potrzeby. Za szczególny rodzaj poradnictwa trzeba uznać pracę socjalną.

KRÓCEJ: Edukacja, informacja przestrzeni (media)- adresowane do konkretnych osób (np. szkolenia zawodowe).

1. Kadrowe:

Ludzie świadczący usługi (reprezentatywne zawody: lekarz, pedagog, kurator, resocjalizator, itp.), podejmujący decyzje, konstruujące system PS (samorządowcy, władze, parlamentarzyści, itp.), a także odbiorcy. Dodatkowym „źródłem” pomocy są wolontariusze, którzy wnoszą zapał, inwencje i nutę personalną do codziennych działań.

1. Kształtowanie przestrzeni:

Urządzenia infrastrukturalne, komunikacja.

Ad. 7SEKTORY POLITYKI SPOŁECZNEJ

• Publiczny –obejmuje administrację państwową, samorządową i podlegające jej instytucje (zawiera wszystkie instytucje systemu politycznego: od władzy ustawodawczej, przez wykonawczą po sądowniczą; od władz centralnych do lokalnych );sektor ten cechuje względna stabilność: istnienie instytucji publicznych wymusza prawo, one same mogą też to prawo modyfikować;

Cele sektora publicznego (odnoszą się głównie do tych dziedzin aktywności ludzkiej, w obrębie których są realizowane dobra publiczne):

- niezbywalne (zarządzanie państwem i jego ochrona) – dotyczy to administracji, obrony narodowej, bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiary sprawiedliwości;

- zbywalne – obejmują edukację, ochronę zdrowia, pomoc socjalną, mieszkalnictwo, kulturę, przedsięwzięcia gospodarcze (tj: dostawa energii, komunikacja i łączność, rozwój infrastruktury).

• Prywatny- zbiór podmiotów kierujących się w swej działalności dążeniem do zysku (for profit);

Cechy charakterystyczne: samofinansowanie, prowadzenie działalności na podstawie rachunku ekonomicznego, realizacji celów komercyjnych, dbałość o interesy indywidualne, autonomia w zawieraniu transakcji, gromadzenie kapitału na zasadach dobrowolności, racjonalne wydawanie środków na potrzeby własne, brak wpływu decyzyjnego na gospodarkę kraju.

• Trzeci sektor – organizacje pozarządowe, niezależne od władz publicznych, działające non-profit; zajmują się ochrona zdrowia, edukacja, kulturą, sportem, ekologią, prawami człowieka, rodzina, pomocą socjalną, nauką i techniką, rozwojem lokalnym. Najczęściej są to fundacje i stowarzyszenia, które „uzupełniają” sektor publiczny w realizacji niektórych celów. Z sektorem tym wiąże się dialog obywatelski (sposób komunikowania się) pomiędzy władza publiczna a organizacjami pozarządowymi.

Ad. 8 PRZEMIANY POLITYKI SPOŁECZNEJ WYNIKAJĄCE Z KRYZYSU PAŃSTWA OPIEKUŃCZEGO

1. Decentralizacja- przeniesienie kompetencji prowadzenia polityki społecznej, w tym usług społecznych, na szczebel terytorialny, bliższy obywatelowi.

-decentralizacja fiskalna- rząd centralny przekazuje całkowitą odpowiedzialność za finansowanie usług społecznych władzom lokalnym.

- decentralizacja administracyjna- władze lokalne samodzielnie decydują o alokacji

środków i zarządzaniu komponentami społecznymi, lecz finansowanie przyjmują od rządu centralnego.

KONSEKWENCJE: Decentralizacja była, i często jest, dla samego państwa wygodniejsza, gdyż odpowiedzialność za realizację polityki społecznej i usług społecznych spada na niższe poziomy, a państwo, dzięki różnym zabiegom może utrzymać kontrolę prowadzonej polityki. Poprawnie zorganizowana decentralizacja funkcji socjalnych państwa powinna przyczyniać się do większej

samoorganizacji społeczności lokalnych, rozwoju samorządności i tworzenia warunków do bardziej

harmonijnego rozwoju i większej spójności społeczno-gospodarczej. Sprzyjać powinna także rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego i tworzeniu kapitału społecznego, opartego na zaufaniu zacieśnianiu więzi społecznych. Wzmacnianie poczucia przynależności społeczności lokalnych do wspólnot sprzyjać powinno także większej aktywności obywatelskiej i większej partycypacji w rozwiązywaniu lokalnych problemów.

1. Komercjalizacja - Polega ona na prywatyzacji i/lub urynkowieniu polityki społecznej. Dokonuje się ona przede wszystkim poprzez „prywatyzację odpowiedzialności". oraz poprzez dokonywanie przekształceń własnościowych w kierunku prywatnych usługodawców zamiast usługodawców publicznych. Komercjalizacja w znaczeniu urynkawiania polityki społecznej polega natomiast na wprowadzaniu quasi rynków wewnętrznych do sektora publicznego i dopuszczenia różnorodnych podmiotów do dostarczania usług społecznych.

KONSEKWENCJE:

POZYTYWNE: Proces ten zapewnia konkurencyjność w produkcji usług i prowadzi do lepszej dostępności, a także jakości usług.

- klienci zamiast odbiorców - status osób korzystających z usług ma wzrosnąć ze względu na to, że w sektorze prywatnym konsument ma najwyższą władzę, a w sektorze publicznym zostaje on „zdetronizowany" przez subsydia i monopole;

- menedżerowie zamiast administratorów - prywatyzacja służy wprowadzaniu nowoczesnych metod zarządzania organizacjami społecznymi. Zamiast administrowania wielkimi biurokracjami, gdzie urzędnicy tworzą swoje imperia, menedżerowie na rozdrobnionym rynku są odpowiedzialni za efektywne i skuteczne zarządzanie mniejszymi podmiotami;

- konkurencja zamiast odgórnej alokacji - wiele świadczeń społecznych, także te związane z edukacją czy zdrowiem, przestają być traktowane jako dobra inwestycyjne i stają się być dobrami konsumpcyjnymi;

- regulacja zamiast planowania - interes publiczny jest zapewniony poprzez aparat skutecznych regulacji. Prywatyzacja przedsiębiorstwa publicznego nie oznacza bowiem zakończenia kontroli nad nim przez sektor publiczny.

NEGATYWNE: nadużycia w postaci niskiej jakości usług i braku profesjonalizmu kadry, dlatego tak ważne jest stworzenie odpowiednich mechanizmów monitoringu, kontroli i ewaluacji dla tego sektora

1. Uspołecznienie- można je rozumieć jako „uwrażliwienie" społeczeństwa obywatelskiego i sektora pozarządowego na problemy socjalne obywateli i przekazanie trzeciemu sektorowi kompetencji socjalnych w tym zakresie przez państwo i samorząd.

KONSEKWENCJE:

POZYTYWNE: Większa elastyczność trzeciego sektora i różnorodność oferowanych usług. Odpowiada on na potrzeby społeczne, których nie są w stanie zapewnić ani instytucje państwowe ani rynkowe. Organizacje pozarządowe często szybciej dysponują wiedzą i umiejętnościami na temat różnorodnych lokalnych problemów i ich rozwiązań, dlatego w interesie państwa leży korzystanie z ich dorobku. Wiele organizacji społecznych dysponuje także odpowiednim przygotowaniem w zakresie wywierania nacisku na polityczne gremia, co łączy się z umiejętnością negocjacji i wypracowywania kompromisu.

NEGATYWNE: Trzeci sektor jest zbyt idealizowany i często organizacje non-profit cechuje w rzeczywistości partykularyzm, uznaniowość, brak profesjonalizmu, niewystarczalność zasobów, luka odpowiedzialności. Partykularyzm polega na tym, że organizacje pozarządowe realizują głównie swoje interesy grupowe, które wcale nie muszą być zgodne z dobrem ogółu. Paternalizm trzeciego sektora powoduje, że organizacje nie mogąc tworzyć prawa, świadczą usługi w sposób uznaniowy. Wiele organizacji nie posiada także odpowiedniego zaplecza, zasobów i kadr, co powoduje ich amatorskie podejście do wielu zadań.

1. Menedżeryzacja- polegała na wprowadzeniu do działań i organizacji publicznych instytucji społecznych mechanizmów sprawdzonych w zarządzaniu organizacjami biznesowymi. w kontekście usług społecznych polega także na efektywnym zarządzaniu procesami udostępniania i produkcji usług. Chodzi tu o całościową koordynację systemu usług społecznych, która powinna być profesjonalnie zorganizowana na poziomie regionalnym lub subregionalnym.

KONSEKWENCJE: W nowym zarządzaniu publicznym dużą wagę przywiązuje się do oddzielenia roli klienta (beneficjenta) od dostawcy i kontraktora usług publicznych, a także do rozwoju umów kontraktowania i odpowiedzialności za efekty, skutki rezultatów działań. Podkreśla się także konieczność oddzielenia czynności politycznych od procesów zarządzania i podejmowania decyzji. Wprowadza się elementy rynkowe i quasi rynkowe. Dużo większy nacisk kładzie się na procesy decentralizacyjne i wykorzystanie władz samorządowych do prowadzenia sprawnej polityki publicznej.

Ad. 9 Pojęcie pomocy społecznej – definicje DONE, różnice pomiędzy opieką a pomocą społeczną, pomoc społeczna w ujęciu wąskim i szerokim DONE, system zabezpieczenia społecznego i miejsce pomocy społecznej w jego ramach, podstawy prawne pomocy społecznej.

Pomoc społeczna- instytucja polityki społecznej państwa mająca na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężenie trudnej sytuacji, której nie mogą pokonać, wykorzystując własne zasoby, możliwości i uprawnienia.

WĄSKIE UJĘCIE POMOCY SPOŁECZNEJ- wiąże się z aktem normatywnym poświęconym tej problematyce, czyli z ustawą o pomocy społecznej i zamieszczonymi w niej regulacjami dot. zasad ogólnych i celów, rodzaju świadczeń oraz zasad i trybu ich udzielania, organizacji pomocy społecznej i reguł związanych z postępowaniem kontrolnym.

SZEROKIE UJĘCIE POMOCY SPOŁECZNEJ- wiąże się z wszelakimi unormowaniami, za pomocą których ze środków publicznych przyznawane są nieekwiwalentne świadczenia służące zaspokajaniu niezbędnych potrzeb osób czy rodzin, które własnym staraniem nie są w stanie przezwyciężyć występującej potrzeby. W skład takiego pojmowania wchodzą ustawy: o dodatkach mieszkaniowych, o świadczeniach rodzinnych, o zatrudnieniu socjalnym, o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych […]

Ad.12 Przesłanki uzasadniające przyznanie świadczenia z systemu pomocy społecznej.

1. UBÓSTWO

Jedno z najbardziej spornych pojęć w pomocy społecznej. Ubóstwo nie jest przesłanką uzasadniającą przyznanie świadczenia, zatem potrzebne było umieszczenie tej przesłanki w ustawie. Uproszczono więc to pojęcie, określając, iż ubóstwo jest to brak dostatecznych środków materialnych do życia, bieda, niedostatek. Ubóstwo może być absolutne lub względne. To pierwsze uniemożliwia lub znacznie utrudnia realizację podstawowych funkcji życiowych. Ubóstwo względne natomiast, występuje wtedy, gdy zasoby w danym czasie spadają poniżej zasobów będących w dyspozycji przeciętnej jednostki lub rodziny.

1. SIEROCTWO

Sieroctwo jako przesłanka przyznania świadczenia jest jedną z najczęściej wymienianych w unormowaniach prawnych. Ustawa z dnia 29. listopada 1990 roku określa definicję tej przesłanki, natomiast obowiązująca ustawa już nie. Pojęcie to może być stosowane tylko w odniesieniu do dzieci, czyli do osób do ukończenia 18. roku życia. Sieroctwo może być biologiczne lub społeczne: Sieroctwo biologiczne - sytuacja, kiedy dziecko nie ma obojga rodziców lub jednego z nich. Sieroctwo społeczne – sytuacja, gdy dziecko ma biologicznych rodziców, jednakże zostali oni pozbawieni praw rodzicielskich.

1. BEZDOMNOŚĆ

Osoba bezdomna, to taka, która z różnych przyczyn, nie jest w stanie zapewnić sobie schronienia spełniającego minimalne warunki pozwalające uznać je za pomieszczenie mieszkalne. Uznanie osoby, za bezdomną jest uzależnione od wymogów przewidzianych w przywoływanym przypisie.

1. POTRZEBA OCHRONY MACIERZYŃSTWA

Jest to pojęcie niedookreślone, którego zakres mus być wyznaczany przez organy stosujące prawo. Przesłanka ta kierowana jest do kobiet posiadających dzieci i wiążą się z nią dwa kluczowe problemy: do którego momentu dziecko wymaga ochrony macierzyńskiej oraz jaka jest sytuacja ojca dziecka. Ochrona macierzyńska dziecka jest najsilniejsza w pierwszym okresie życia dziecka. Jeśli chodzi o sytuację ojca, to ustawa o pomocy społecznej nie uznaje za przesłankę tej samej funkcji rodzicielskiej, pełnionej przez ojca. Aby uniknąć nierówności praw matki i ojca jest uznanie, iż omawiana przesłanka ma zastosowanie do obojga rodziców.

1. WIELODZIETNOŚĆ

Pojęcie to także nie ma swojej definicji ustawowej, zatem obowiązek wyznaczenia jego granic spoczywa na doktrynie i orzecznictwie sądowym. Pojęcie to na przestrzeni lat ulegało zmianom. Współcześnie jednak przyjmuje się, że rodzina wielodzietna, to taka, która posiada minimum troje dzieci. W przypadku tej przesłanki, istotne znaczenie ma wyłącznie liczba dzieci, natomiast inne aspekty, takie jak ich stan zdrowia czy kłopoty wychowawcze, nie mają znaczenia.

1. BEZROBOCIE

Przyjmuje się, że bezrobocie oznacza większą lub mniejszą liczbę osób zdolnych do pracy i jej poszukujących. Ustawa o pomocy społecznej nie zawiera definicji tego pojęcia, jednak jest ono zawarte w innych unormowaniach prawnych. Osobą bezrobotną jest każda osoba, która nie jest zatrudniona, nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest rolnikiem. Pojęcie bezrobocia odnosi się wyłącznie do osób zarejestrowanych w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne i poszukujące pracy. Osoby, które nie są zatrudnione, a także nie są zarejestrowane w urzędzie pracy jako bezrobotne, nie mogą powoływać się na daną przesłankę. Istotne znaczenie ma tutaj okres trwania bezrobocia, ponieważ osoby długotrwale bezrobotne mogą zostać objęte zatrudnieniem socjalnym lub zakładać spółdzielnie socjalne.

1. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ

Jest to przesłanka odwołująca się do sytuacji zdrowotnej osoby ubiegającej się o świadczenie. Na gruncie ustawy z dnia 27. sierpnia 1997 r. o rehabilitacji społecznej i zawodowej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, wyróżnia się trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Można także wyróżnić niepełnosprawność formalną (potwierdzoną stosownym orzeczeniem) oraz faktyczną (kiedy osoba nie ma prawnie stwierdzonej niepełnosprawności, jednak niepełnosprawność ta u niej występuje ). Przesłanka ta w pewnych zakresach pokrywa się z innymi przesłankami, takimi jak: długotrwała choroba czy alkoholizm. Podziały te nie mają jednak znaczenia z punktu widzenia pomocy społecznej.

1. DŁUGOTRWAŁA LUB CIĘŻKA CHOROBA

Długotrwała lub ciężka choroba - mianem tym określa się zaburzenia naturalnego współdziałania narządów i organów prowadzące do zmian czynnościowych i organicznych w ustroju, który aktualnie lub potencjalnie przeszkadza w prawidłowym funkcjonowaniu człowieka.

1. PRZEMOC W RODZINIE

Przemoc jest to akt godzący w osobistą wolność człowieka, zmuszanie go do zachowań niezgodnych z jego wolą. Badacze wyróżniają obecnie siedem form złego traktowania, które utożsamia się z przemocą. Są to: przemoc fizyczna, przemoc seksualna, przemoc emocjonalna, zaniedbanie, opóźnienie rozwoju fizycznego, zaniedbania prenatalne, dzieciobójstwo i porzucenie. Najczęściej jednak znęcanie się nad rodziną dotyczy przemocy fizycznej. Ustawa z 2004r. po raz pierwszy umieszcza w katalogu powodów stanowiących podstawę udzielenia pomocy młodzież opuszczającą placówki opiekuńczo wychowawcze mającą trudności w przystosowaniu do życia oraz uchodźców, którzy mogą mieć problemy z integracją.

1. POTRZEBA OCHRONY OFIAR HANDLU LUDŹMI

Osoba dotknięta handlem ludźmi ma w Polsce szereg uprawnień do świadczeń z pomocy społecznej. W szczególności ma ona prawo do pomocy psychologicznej, poradnictwa socjalnego lub prawnego bądź schronienia (przez okres do 3 miesięcy). Ponadto osobie spełniającej wyżej wymienione wymagania mogą być przyznane takie świadczenia, jak: zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, pomoc rzeczowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, indywidualny program wychodzenia z bezdomności, usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze.

1. BEZRADNOŚĆ W SPRAWACH OPIEKUŃCZ0- WYCHOWAWCZYCH I PROWADZENIA GOSPODARSTWA DOMOWEGO

Przesłanka ta ma zastosowanie w szczególności do rodzin wielodzietnych i niepełnych. Pojęcie bezradności może być rozpatrywane zarówno w ujęciu subiektywnym (wiąże się z wewnętrznym przekonaniem osoby o swojej bezradności) jak i obiektywnym (faktyczna bezradność danej osoby – brak umiejętności). Należy podkreślić, że bezradność jako obiektywną niemożność poradzenia sobie w trudnej sytuacji życiowej nie jest przesłanką uzasadniającą ubieganie się o świadczenie. Bezradność taka jest przesłanką, kiedy wynika z nieumiejętność wykonywania funkcji opiekuńczo-wychowawczych czy niewłaściwego prowadzenia gospodarstwa.

1. TRUDNOŚCI W PRZYSTOSOWANIU DO ŻYCIA MŁODZIEŻY OPUSZCZAJĄCEJ PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZE

Przesłanka ta adresowana jest do osób opuszczających placówki opiekuńczo-wychowawcze. Istotne jest tutaj zapewnienie młodzieży takiej niezbędnych środków finansowych oraz stworzenie warunków pozwalających na samodzielne funkcjonowanie w społeczeństwie (zapewnienie warunków do mieszkania oraz do zdobycia wykształcenia).

1. ALKOHOLIZM I NARKOMANIA

Przesłanki te zostały wprowadzone z uwagi na narastające zjawisko występowania tych trudnych sytuacji życiowych. Według wskazań medycznych są to choroby, a tym samym wchodzą w zakres przesłanki „długotrwała choroba”. Zostały jednak ujęte odrębnie z uwagi na skutki społeczne. Są spełnione wówczas, kiedy osoba leczy się w zamkniętej lub otwartej placówce prowadzonej przez służbę zdrowia, stowarzyszenie lub związek wyznaniowy. Odmowa takiego leczenia jest równoznaczna z odmową przyznania świadczenia. Nadużywanie alkoholu lub zażywanie narkotyków nie daje więc podstaw do skutecznego ubiegania się o świadczenia.

1. ZDARZENIA LOSOWE I SYTUACJE KRYZYSOWE

Ośrodki pomocy społecznej zobowiązane są udzielić wsparcia osobom oraz rodzinom, które utraciły swój dobytek w trakcie wystąpienia zdarzenia losowego. Przyznawanie pomocy finansowej ze środków pomocy społecznej w momentach wystąpienia zdarzeń losowych odbywa się na zupełnie innych zasadach, niż standardowe procedury pomocowe. Oznacza to, że nie ma uwarunkowań dochodowych w tego typu przypadkach. Niekonieczne jest także przeprowadzanie jakichkolwiek wywiadów środowiskowych. Przyznawanie pomocy na zabezpieczenie podstawowych potrzeb powstałych w wyniku zdarzeń losowych stanowi odrębną formę finansowania określonych zakupów. W związku z zaistniałą sytuacją wysokość pomocy przeznaczonej na zdarzenia losowe jest zdecydowanie większa. W tym zakresie korzystający nie są zobowiązani rozliczać się z poniesionych wydatków.

1. KLĘSKA ŻYWIOŁOWA LUB EKOLOGICZNA

Pomoc społeczna nie zawiera definicji klęski lub ekologicznej, jednakże Konstytucja RP wskazuje, że klęska żywiołowa jest to katastrofa naturalna lub awaria techniczna nosząca znamiona klęski żywiołowej. W większości przypadków ustawodawca posługuje się pojęciami niedookreślonymi, co powoduje, ze duże znaczenie ma przyjmowana tego typu interpretacja przepisów przez stosujące je organy i sądy.