UKŁAD PŁCIOWY ŻEŃSKI
Narządy płciowe dzielimy na:
Zewnętrzne (zwane sromem):
wzgórek łonowy
wargi sromowe większe
wargi sromowe mniejsze
łechtaczka
Wewnętrzne (leżące w jamie miednicy, w przestrzeni ograniczonej kośćmi miednicznymi i kością krzyżową):
2 jajniki
2 jajowody
macica
pochwa
WZGÓREK ŁONOWY jest zewnętrznym elementem układu płciowego i jego grubość wynosi ok. 2-3 cm. Jest on wyniosłością z tkanki tłuszczowej pod spojeniem łonowym. Ma kształt trójkąta, którego dolny wierzchołek łączy się z wargami sromowymi większymi. W okresie dojrzewania jest pokryty szorstkimi włosami.
WARGI SROMOWE są żeńskim odpowiednikiem moszny, utworzone z dwóch fałdów skórnych. Ciągną się od wzgórka łonowego do okolicy odbytu i zanikają w skórze krocza. Ich zewnętrzna część jest pokryta owłosiona skórą z licznymi gruczołami potowymi i łojowymi, a część wewnętrzna jest delikatna i wilgotna.
ŁECHTACZKA jest nieparzystym narządem płciowym kobiet. Jest położona w pobliżu przedniego połączenia warg sromowych mniejszych. Jej część widoczna znajduje się powyżej pochwy.
Łechtaczka odgrywa podstawową rolę w pobudzeniu seksualnym i organiźmie, dzięki temu, że jest ona najbardziej erogennym miejscem w całym ciele kobiety i równocześnie najbardziej czułym na bodźce dotykowe, gdyż znajduje się w niej ponad 8 tys. włókien nerwowych.
JAJNIKI to gruczoły w kształcie spłaszczonej elipsoidy wytwarzające żeńskie hormony płciowe – estrogeny (głównie estradiol), progesteron, oraz żeńskie komórki płciowe – komórki jajowe. Są też miejscem dojrzewania tzw. pęcherzyka Graffa, zawierającego komórkę jajową niezbędną do rozmnażania
POCHWA jest umięśnionym, rozciągliwym kanałem o dł. 10-15 cm, łączącym macicę z zewnętrznymi narządami płciowymi. Pełni rolę narządu kopulacyjnego – umożliwia wprowadzenie nasienia do dróg rodnych w czasie aktu płciowego. Podczas porodu stanowi kanał wyjściowy dla płodu.
MACICA to narząd silnie umięśniony wielkości pięści dorosłego człowieka o spłaszczonym kształcie. Podczas ciąży rozwija się w niej płód. Zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy prowadzi do wytworzenia łożyska. Skurcze mięśni macicy umożliwiają poród. Podczas cyklu menstruacyjnego występują okresowe zmiany błony śluzowej macicy.
Ścianę macicy tworzą 3 warstwy:
zewnętrzna błona surowicza (otrzewna),
błona mięśniowa(zbudowana z włókien mięśni gładkich ułożonych w krzyżujące się pasma, co pozwala na znaczne powiększenie się jamy macicy w czasie ciąży),
wewnętrzna błona śluzowa (podlega zmianom w cyklu menstruacyjnym).
JAJOWODY są to dwa kanaliki o dł. Około 10-12 cm, z których każdy z jednej strony łączy się z macicą, a z drugiej lejkowato rozszerzony dochodzi do jajników. Zadaniem jajowodów jest doprowadzenie do macicy komórki jajowej wytworzonej w jajniku. Są one miejscem, gdzie dochodzi do zapłodnienia.
Funkcje żeńskiego układu rozrodczego:
wytwarza komórki jajowe
służy do przyjęcia nasienia
umożliwia rozwój płodu i jego poród
produkuje hormony płciowe (estrogeny i progesteron) oraz hormony wydzielane przez łożysko w czasie ciąży
utworzony jest z narządów płciowych zewnętrznych i wewnętrznych
CYKL MENSTRUACYJNY
Cykl menstruacyjny – to cykliczne fizjologiczne zmiany w organiźmie kobiety, wywołane zmianą poziomu hormonów płciowych. Jeden cykl trwa przeciętnie 28 dni.
Wyróżniamy następujące fazy cyklu menstruacyjnego:
faza menstruacji – krwawienia miesiączkowego; trwa przeciętnie 4-5 dni.
złuszcza się nabłonek śluzowy macicy
Pod koniec fazy przysadka mózgowa (niewielki gruczoł leżący pod mózgiem) wydziela hormon folikulotropinę (FSH)
Folikulotropina pobudza jeden z pęcherzyków jajnikowych do wzrostu i wydzielania estrogenów
faza przedowulacyjna – trwa przeciętnie do 13 dnia cyklu.
w jajniku pęcherzyk pierwotny dojrzewa i pod koniec tej fazy staje się pęcherzykiem Graffa
Komórki błony śluzowej dzielą się i rośnie grubość błony śluzowej macicy
faza owulacji – trwa średnio 1 dzień między 13 a 14 dniem cyklu.
przysadka mózgowa wydziela hormon tuteinizujący (LH)
Hormon tuteinizujący powoduje pękanie pęcherzyków Graffa i uwolnienie oocytu II rzędu do jajowodu
faza poowulacyjna
rośnie grubość błony śluzowej macicy
w jajniku powstaje ciałko żółte, które wydziela progesteron
pod wpływem progesterony błona macicy wydziela odżywczy płyn, z którego będzie korzystać zarodek
Gdy dojdzie do zapłodnienia w tej fazie to kosmówka (błona śluzowa zarodka) wydziela hormon zwany ludzką gonadrotropiną woskową, która podtrzymuje aktywność ciałka żółtego
Gdy dojdzie do zapłodnienia pod koniec tej fazy, powstaje ciałko białawe, które nie wydziela progesteronu i od owulacji zachodzi kolejny cykl