Sprawy Techniczno – Organizacyjne Rozpoznawczo – Zapoznawcze Warunki zaliczenia: Zaliczenie ćwiczeń – przygotowanie oraz przedstawienie prezentacji Zaliczenie wykładu – kolokwium pisemne (liczba punktów = taka ocena)

Tematy prezentacji z rachunkowości zarządczej Koszty w problemowych rachunkach decyzyjnych. Rachunek kosztów działań Activity Based Costing oraz możliwości jego wykorzystania. Rachunek kosztów docelowych – Target Costing. Kultura ciągłego ulepszania w organizacji Kaizen Costing. Kontrola w zarządzaniu operacyjnym. Budżetowanie działalności przedsiębiorstwa. Zrównoważona karta wyników – Balanced Scorecard w systemie zarządzania przedsiębiorstwem. Literatura Controlling kosztów i rachunkowość zarządcza. Praca zbiorowa pod redakcją G.K. Świderskiej. Difin. Warszawa 2010. Rachunkowość zarządcza pod redakcją A. Kaszuby–Perz i A. Szydełko, WSIiZ, Rzeszów 2004.

Zakres i istota rachunkowości zarządczej

W nowych teoriach ekonomicznych podkreśla się wagę informacji dostarczanych przez rachunkowość oraz jej wpływ na działalność podmiotów gospodarczych. W związku z tym, w ramach rachunkowości wyodrębniły się pewne jej segmenty, które dostarczają szczegółowych informacji wspomagających kierownictwo jednostki gospodarczej w procesie podejmowania decyzji.

Relacje między segmentami rachunkowości

Źródło: Z. Luty, Rachunkowość finansowa, Rachunek kosztów, Controlling, Rachunkowość zarządcza – wybrane zagadnienia.

Syntetyczna charakterystyka rachunkowości finansowej i rachunkowości zarządczej

Cecha	Rachunkowość finansowa	Rachunkowość zarządcza
Cel	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych odbiorców zewnętrznych	Zaspokojenie potrzeb informacyjnych odbiorców wewnętrznych
Użytkownicy	Głównie zewnętrzni: akcjonariat, urzędy skarbowe, statystyczne, banki, inwestorzy i inni	Głównie wewnętrzni: zarząd przedsiębiorstwa, kierownictwo różnych szczebli
Podstawa prawna	Regulacje prawne: kodeks handlowy, prawo spółek, prawo podatkowe, ustawa o rachunkowości i inne. Prowadzenie jej jest obligatoryjne	Brak regulacji prawnej, prowadzenie jej nie jest obligatoryjne. Sposób sporządzania informacji jest dostosowany do potrzeb kierownictwa
Zasady wyceny	Jednolite zasady wyceny według kosztu historycznego w celu zapewnienia porównywalności i kontroli	Różne zasady wyceny, oprócz wartości nabycia, także wartość ekonomiczna, zdyskontowane przepływy pieniężne
Cechy informacji	Zachowanie cechy dokładności, rzetelności, wiarygodności, ciągłości, sprawdzalności danych liczbowych	Orientacja na istotność i szybkość pozyskiwania danych. W zależności od celu mogą one mieć różne koszty
Wymiar czasowy informacji	Informacje ex post	Informacje ex ante, jak i ex post
Częstotliwość informacji	Ścisła periodyzacja: rok, kwartał, miesiąc	Częstotliwość nie jest określona, informacje sporządzane są stosownie do potrzeb
Przedmiot informacji	Głownie dane wartościowe	Zarówno dane ilościowe i wartościowe
Rodzaj kontroli	Kontrola zewnętrzna: biegli rewidenci, urzędy skarbowe, a także wewnętrzna	Kontrola wewnętrzna dotycząca efektywności i skuteczności realizacji podjętych decyzji
Forma i wymogi formalne	Sprawozdania finansowe mają jednolitą formę i muszą być ujawniane, a także publikowane	Sprawozdania wewnętrzne mają dowolną formę i mogą być sporządzane według ośrodków odpowiedzialności za koszty
Stopień standaryzacji	Podlega międzynarodowym standardom	Nie podlega standardom

Źródło: W. Gabrusewicz, A. Kamela-Sowińska, H. Poetschke, Rachunkowość zarządcza, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1998, s. 33

W literaturze przedmiotu można spotkać stanowisko utożsamiające rachunek kosztów z rachunkowością zarządczą. Wydaje się, że nie jest ono uzasadnione. Rachunkowość zarządcza zorientowana jest na rynek, natomiast rachunek kosztów dotyczy tylko i wyłącznie produkcji. W ramach rachunkowości zarządczej ustalanie kosztów podporządkowane jest celowi jakim jest rodzaj produkcji, natomiast w rachunku kosztów ustalenie ich wielkości jest celem.

W rachunkowości zarządczej występuje powiązanie pomiędzy różnymi decyzjami zarządzających, natomiast rachunek kosztów bada koszty w oderwaniu od procesu decyzyjnego.

Cele, zakres odpowiedzialności, zadania i procesy rachunkowości zarządczej wg Institute of Management Accountants

Podział kosztów dla potrzeb podejmowania decyzji

Podstawowym problemem w procesie podejmowania decyzji zarządczych jest zidentyfikowanie i oszacowanie kosztów i przychodów różnych alternatyw decyzyjnych. Chodzi tu o koszty i przychody przyszłe, wyraźnie zależne od rozpatrywanych wariantów. Dlatego też konieczna jest dodatkowa specyficzna klasyfikacja. Chodzi tu o:

1. Podział kosztów i przychodów, które są w sposób oczywisty zależne od danej decyzji oraz te, które wynikają z decyzji wcześniejszych.

2. Uwzględnienie kategorii utraconych korzyści. Wyraża ona potencjalne efekty, utracone na skutek nie podjęcia określonych działań.

3. Wyodrębnienie kosztów i przychodów pokrywających się i nie pokrywających się z wydatkami i wpływami pieniężnymi w danym okresie czasu. Celem działania powinna być maksymalizacja nadwyżki aktualnej wartości przyszłych wpływów pieniężnych nad wydatkami, a nie przychodów nad kosztami.

4. Podział kosztów w zależności od reakcji na rozmiary działalności (produkcji). Identyfikacja ta pozwala na dokładną analizę kosztów zależnych i niezależnych od decyzji dotyczących rozmiarów produkcji.