Pedagogika porównawcza – subdyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach, w powiązaniu z ich rozwojem polityczno – ekonomicznym i społeczno – kulturowym.

Przedmiot pedagogiki porównawczej i jej struktura:

• Stanowi przedłużenie historii wychowania z tym, że pedagogika porównawcza porównuje współczesne struktury i zjawiska edukacyjne na świecie

• Analizuje struktury i zjawiska edukacyjne, ich przyczyny społeczno – ekonomiczne,

historyczne, kulturalne itp. występujących dawniej i teraz w Polsce i innych krajach.

• Przedmiotem pedagogiki porównawczej jest analiza całego systemu oświaty:

  • W relacji uczeń – nauczyciel, nauczyciel – rodzic

  • Analiza instytucji (szkoła, przedszkola, internatu – zawsze jednej instytucji)

  • Ujęcie globalne badań (całego systemu w całym państwie – ogólnym)

Zadania pedagogiki porównawczej:

• Zbieranie wiadomości o ustrojach szkolnych i pozaszkolnych oraz danych statystycznych charakteryzujących różne systemy wychowania i nauczania

• Opracowanie monografii poświęconych poszczególnym ustrojom wychowania i nauczania

• Porównywanie różnych ustrojów

• Wykrywanie tego co wspólne i jednocześnie różne

Cele pedagogiki porównawczej:

• Poznanie podstawowych warunków, czynników determinujących systemy edukacyjne

• Poznanie podstawowych kierunków i tendencji ewolucji i programy edukacyjne na świecie

• Opanowanie umiejętności dokonywania analizy i wartościowania o charakterze porównawczym, zwłaszcza poziom tj. formułowania odpowiedzi na pytania: jak jest tu i tam i czy coś można zmienić

• Opanowanie umiejętności obserwacji niektórych zjawisk edukacyjnych w szkołach i innych placówkach, których edukacja stanowi zasadniczy lub dodatkowy zakres działalności

• Opanowanie umiejętności projektowania odpowiednich struktur organizacyjnych

• Kształtowanie postaw przyjaźni międzynarodowej i gotowość współpracy

• Kształtowanie postaw wobec różnych kultur i tendencji edukacyjnych w poznawanych państwach

Z celów pedagogiki porównawczej wynikają jej funkcję:

Poznawcza, Inspirująca, Integracyjna, Prognostyczna

Geneza pedagogiki porównawczej- Idea porównawcza systemu oświaty i wychowania pojawia się w czasach oświecenia. W Polsce S. Konarski (studiował we Włoszech, Austrii, Francji) potem rozpoczął reformować szkolnictwo polskie. W Niemczech w 1975 roku ukazała się pierwsza praca z zakresu pedagogiki porównawczej F.A. Hechta. Jednak pojawienie się myśli o możliwości systematycznego porównania. Jako najważniejszy prekursor M.J. Julien 1817 „Szkice i …….

Trudno było dokonać badań porównawczych. Dopiero w 1925 Liga Narodów w Genwie – Międzynarodowe Biuro Wychowania, w-ce dyrektor tego biura Rossello zaczął zbierać dane. W 1932 ukazało się dzieło „Organizacja Wychowania publicznego w 53 krajach”

Po II wojnie przy ONZ powstała w 1955 roku instytucja UNSCO. W 1955 powstała dzieło Wychowanie na świecie – dane z 200 krajów.

M.A. Julien i Pedro Rossello – szukali tego co wspólne w sytemach

Sadler, Kendler, Schreder – różnic w kontekście społeczno – kulturowym

Uwarunkowania i dorobek polskiej pedagogiki porównawczej”

• Rozwój od lat 60

• Najbardziej zwięzłe uzasadnienie tego sformułował Nawroczyński 1968 – skupiał się na Polsce

Metody pedagogiki :

Ilościowe – dotyczą faktów, zakresu organizowania i ustroju szkolnictwa, metody satystyczne, szacunkowe dotyczące przyszłości

Jakościowe – dotyczące programów nauczania, metod badań socjologicznych i historycznych

Podstawowe pojęcia:

System – zbiór, struktura elementów powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie

System oświatowy - zbiór takich podsystemów jak system szkolny, pozaszkolny, kształcenia ustawicznego, rodzina, powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie

System szkolny – zbiór zespół instytucji od przedszkoli do studiów powiązanych ze sobą strukturalnie i funkcjonalnie

Struktura współczesnych systemów szkolnych – rozpatrujemy:

• Pionowo- wg stopnia kształcenia

• Poziomo – wg kierunku kształcenia ogólno kształcący – zawodowy

Zjawisko dualizmu szkolnego – dochodzenie do jednego celu różnymi drogami, np. różne drogi do mgr

Polityka oświatowa – system oświatowy, potrzeby oświatowe, możliwości ich zaspokajania oraz decyzje oświatowe

Zadanie – osiąganie rezultatów w dziedzinie kształcenia i wychowania, które byłyby zgodne z potrzebami społecznymi oraz z czynnikami dysponującym władzą polityczną

Cel – zaspokojenie potrzeb społecznych i indywidualnych w dziedzinie kształcenia i wychowania

Metody polityki oświatowej:

• Analiza dokumentacji

• Analiza systemowa i funkcjonalna

• Analiza statystyczna

• Analiza ekonomiczna

• Modelowanie (tworzenie wzorca, ideału)

Funkcje polityki oświatowej:

• Normatywna – stanowi normy, akty prawne, założenia

• Planistyczna – planowanie

• Doskonaląca – diagnoza, reforma systemu oświaty

Główne założenia polityki oświatowej:

• Stworzenie jednolitego systemu oświaty

• Upowszechnienie kultury i oświaty

• Wszechstronny rozwój jednostki

• Ukształtowanie określonego poglądu na świat

Uwarunkowania i czynniki wpływające na kształtowanie się systemów szkolnych:

• Geograficzne (miasto, wieś, ukształtowanie terenu)

• Historyczne

• Kulturowe (system wartości, stereotypy)

• Demograficzny (koszt oświaty, liczebność klas, przyrost ludności)

• Uwarunkowania i czynniki społeczne:

  • Wpływ kongregacji religijnych

  • Oddziaływanie partii politycznych

  • Wpływ przemian społecznych

  • Urbanizacja i ruchy migracyjne

  • Przeobrażenia w rodzinie

  • Zmiany w potrzebach społecznych

  • Rozwój nauki i techniki

  • Poziom nauk pedagogicznych i ich rola

Przedszkola Początek w Niemczech 1840-1850 Froobel Kinder Garden

Przedszkole tworzą instytucję samodzielne, nieobowiązkowe

Wskaźnik upowszechniania wychowania przedszkolnego (scholaryzacji) – odsetek dzieci z każdego rocznika, które zostały włączone do systemu zinstytucjonowanej edukacji przedszkolnej w stosunku do całkowitej liczby dzieci z danej grupy wiekowej. Najwięcej przedszkoli w Belgii.

Modele wychowania przedszkolnego:

• Szkolny – nacisk na przygotowanie do etapu szkolnego (dzieci są łaczone wg wieku) Hiszpania, Grecja, Polska, Czechy, Słowacja, Węgry

• Rodzinny – mieszane grupy wiekowe, przedszkole jak rodzina Norwegia, Finlandia, Dania, Niemcy

• Mieszany – rodzinny i szkolny Belgia(zapoczątkowała), Włochy, Portugalia, Irlandia

W Finlandii prucz przedszkoli są rodzinne ośrodki opieki nad dziećmi

Nauczanie początkowe, rodzaj kształcenia które:

• Realizowane jest na samym początku obowiązku nauki szkolnej, często bywa poprzedzone wychowaniem przedszkolnym

• Rozpoczyna się w zależności od kraju w wieku 5-7, najczęściej 6lat

• Program – nauczanie podstawowych umiejętności czytania, pisania, liczenia, przekazywanie elementarnej wiedzy o świecie

• Zróznicowana ilość lat nauki: USA 1-6, Niemcy 1-4, Norwegia 1-9, poszczególnych krajach od 4 – 6 klas

Kształcenie podstawowe – rodzaj edukacji, który:

• Składa się z dwóch części: nauczania początkowego oraz kształcenia podstawowego drugiego stopnia

• W niektórych krajach jest realizowane w odrębnych placówkach

• Podział na przedmioty

• Etap przygotowania dalszej edukacji

Ropoczęcie nauczania początkowego jest zróżnicowane, Anglia Walia 5, Islandia, Polska, Norwegia 6, Dania, Finlandia, Szwecja, Rosja, Rumunia 7

Programy nauczania – czego uczymy się na etapie szkoły początkowej w szkołach na świecie:

j. ojczysty, matematyka, j. obcy lub państwowy (Irlandia), środowisko przyrodniczo – społeczne, przedmioty artystyczne, prace techniczne, w-f, religia, nauczanie początkowe we wszystkich krajach j. obcy nieobowiązkowy jest w Finlandii, Słowacji, Grecji.

religia – została wprowadzona do programu kształcenia początkowego w byłych krajach socjalistycznych. W krajach zachodnioeuropejskich traktowany przeważnie jako etyka lub nauka o zasadach oraz wartościach chrześcijańskich a nie jako religia wyznawana

ogólną tendencją na świecie jest wprowadzenie przedmiotów zintegrowanych

czas przeznaczony na realizowanie programów kształcenia jest zróżnicowany, najmniej 451 najwięcej 950 (Szkocja) Polska – 499

kraje różnia się też czasem trwania lekcji od 35 – 60 min oraz tygodniem nauki 5-6 dni

różnice te wynikają m.in. z tradycji historycznych, polityczno – humanistycznych, geopolitycznych

Warunki realizacji programów nauczania:

• Wielkość szkół (im mniejsza tym efektywniej)

• Wielkość klas (im mniejsza tym droższy system oświaty ale lepsza fektywność)

• Różnicowanie uczniów w toku nauczania – podział pod pewnymi kryteriami np. efekty w nauce Włochy

• Podział wewnętrzny klas ze względu na zdolności Włochy

• Organizacja nauki

  • Zbiorowy (nauczyciel pracuje z całą klasą

  • Uczniowie pracują samodzielnie z pomocą nauczyciela

  • Uczniowie pracuja samodzielnie bez pomocy nauczyciela

  • Praca w parach lub małych grupach z pomocą nauczyciel

• Zadawanie prac domowych:

  • Tu również różnicują się kraje, matematyka najmniej Czechy

  • Częściej niż 2 razy w tygodniu Australia, Francja

  • Przedmioty przyrodnicze najmniej Czesi

Szkolnictwo średnie II stopnia – to rodzaj kształcenia następujący po ukończeniu szkoły średniej niższego stopnia (gimnazjum). Jego długość w poszczególnych krajach waha się od 2 do 5 lat a naukę rozpoczyna się zazwyczaj w wieku 14-16 lat, ma charakter albo końcowej fazy kształcenia(można iść po niej do pracy) bądź na wyższe uczelnie

Kształcenie średnie II stopnia – ogólne Lu zawodowe

Szkolnictwo wyższe:

W większości krajów są finansowane przez Unię europejską

Prywatne są w Polsce, Portugalii, Nieczech, Holandii i Rumunii

Proces Boloński dokument zawierający zadania prowadzące do zbliżenia systemów szkolnictwa wyższego krajów europejskich (te same zasady, programy, czas trwania) około 49 krajów go podpisały.

Cele procesu:

• Przyjęcie systemów czytelnych i porównywalnych dyplomów

• Wprowadzenie systemów studiów dwustopniowych opartego na dwóch cyklach kształcenia (licencjat, mgr)

• Wprowadzenie punktowego systemu zaliczania osiągnięć studentów (ECTS)

• Rozwój mobilności studentów i pracowników uczelni

• Rozwój współpracy europejskiej w zakresie zapewnienia jakości kształcenia

• Wzmocnienia wymiaru europejskiego szkolnictwa wyższego

• Rozwój kształcenia przez całe życie

• Zwiększenie zaangażowania studentów na rzecz realizacji Procesu Bolońskiego

• Programowanie atrakcyjności Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego poza Europą

ECTS Europejski System Transferu Punktów. Wymiar określający nakład pracy na dany przedmiot. Ma na celu ujednolicenie sposobu studiowania w Europie i prowadzi do pełnego uznawania studiów za granicą i w Polsce.

Wskaźnik solaryzacji – udział w formalnym kształceniu, procent uczniów, jaki przypada na 100 osób. Informuje o tym, jaki odsetek każdego rocznika dzieci jest objęty kształceniem szkolnym.