PODSTAWOWE ZADANIA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
Gmina jest w strukturze państwa wyodrębnionym podmiotem prawa i bierze udział w
sprawowaniu władzy publicznej (administracji publicznej).
Gmina wykonuje zadania własne, mające na celu zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty
gminnej. Należą do nich zadania z zakresu:
● infrastruktury technicznej gminy (gminne drogi, ulice, wodociągi itd.)
● infrastruktury społecznej (oświata, kultura, ochrona zdrowia itd.)
● porządku i bezpieczeństwa publicznego (np. organizacja ruchu drogowego)
● ładu przestrzennego i ekologicznego (np. ochrona środowiska)
Gmina wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Jej
samodzielność w realizacji tych zadań jest jednak ograniczona poprzez instytucję
obowiązkowych zadań publicznych, od których gmina nie może się uchylić. Organy państwowe
mogą badać legalność działań samorządu w zakresie zadań własnych; aby gmina mogła im
sprostać została jej przyznana osobowość prawna.
Ponadto gmina musi wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Te zadania
gmina wykonuje niesamodzielnie- po zapewnieniu środków finansowych przez administrację i
w jej imieniu. Kwestie sporne między gminą a administracja rządową rozstrzygają sądy.
Pierwotnym adresatem norm kompetencyjnych w gminie jest wspólnota samorządowa, którą z
mocy prawa tworzą wszyscy jej mieszkańcy. Podejmuje rozstrzygnięcia bezpośrednio w
głosowaniu wyborczym, w referendum, w drodze konsultacji z mieszkańcami gminy oraz za
pośrednictwem organów gminy (rada gminy i zarząd gminy).
Powiat stanowi lokalną wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium.
Ustawa o samorządzie powiatowym ustanawia dwie kategorie powiatów. Powiat to zasadnicza
jednostka podziału terytorialnego obejmująca całe obszary graniczących ze sobą gmin ( powiat
ziemski) lub cały obszar miasta (miasto na prawach powiatu).
Powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:
● infrastruktury społecznej (np. edukacja publiczna, ochrona zdrowia)
● infrastruktury technicznej (np. transport i drogi publiczne)
● porządku i bezpieczeństwa publicznego (np. ochrona przeciwpowodziowa)
● ładu przestrzennego i ekologicznego (np. geodezja, kartografia).
Samorząd powiatowy wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną
odpowiedzialność, dysponuje mianem powiatowym i prowadzi samodzielną gospodarkę
finansową. Posiada osobowość prawną. Zakres jego działania nie może naruszać zakresu
działania gmin.
Powiatowa (lokalna) wspólnota samorządowa podejmuje rozstrzygnięcia bezpośrednio w
głosowaniu wyborczym oraz w referendum, a także za pośrednictwem organów powiatu,
którymi są rada powiatu i zarząd powiatu
Województwa są największymi jednostkami samorządu terytorialnego, nie naruszającymi
- 4 -
Szukaj innych materiałów:
www.matura-exit.pl
samodzielności powiatów i gmin.
Terytorium Polski podzielone jest obecnie na 16 województw.
Samorząd terytorialny na szczeblu województwa jest w Polsce instytucją nową, utworzoną
1 stycznia 1999 r. Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań
publicznym o charakterze wojewódzkim niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów
administracji rządowej.
Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze regionalnym w zakresie:
infrastruktury technicznej, infrastruktury społecznej, bezpieczeństwa publicznego oraz ładu
przestrzennego i ekologicznego.
Samorząd województwa wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną
odpowiedzialność, dysponuje mieniem powiatowym i prowadzi samodzielną gospodarkę
finansową. Posiada osobowość prawną.
Wojewódzka wspólnota samorządowa wykonuje zdania w głosowaniu powszechnym, a także za
pośrednictwem organów samorządu województwa
ADMINISTARCJA RZĄDOWA
3. Struktura, funkcje, działalność administracji rządowej
Struktura administracji publicznej jest złożona i ma charakter dwuszczeblowy: centralny i wojewódzki. Tworzą ją :
- centrum rządowe: Rada Ministrów i struktury ją obsługujące,
- ministerstwa,
- urzędy centralne,
- państwowe jednostki organizacyjne,
- terenowa rządowa administracja ogólna,
- terenowe organy administracji zespolonej,
- terenowe organy administracji niezespolonej.
Administracja rządowa działa w sferze politycznej i wykonawczej.
Sfera polityczna obejmuje poziom decyzyjny i odpowiada za :
- formułowania i ustanawianie polityki publiczne,
- stanowienie norm regulujących funkcjonowanie danej dziedziny życia społecznego,
- podejmowanie rozstrzygnięć władczych odnoszących się do spraw obywateli lub osób prawnych tam, gdzie wymaga tego prawo.
Funkcją polityczną administracji rządowej jest obsługiwania osób i ośrodków, które posiadają mandat do kreowania polityki państwowej i jej realizowania.
Sfera wykonawcza obejmuje całokształt działań organizacyjnych, służących faktycznemu realizowaniu zadań, określonych w politykach publicznych, aktach normatywnych lub niezbędnych dla egzekucji decyzji administracyjnych.
Działalność administracji rządowej sprowadza się do :
- działań organizatorskich (stworzenie bezpośrednich warunków do rozwiązania konkretnego problemu oraz wdrożenia czynności realizujących cele określone w przepisach prawnych lub postanowionych w politykach publicznych),
- działań kontrolno-nadzorczych (ingerowanie antycypacyjne lub postfaktyczne w przebieg działalności osób lub podmiotów zbiorowych celem zweryfikowania ich działalności z normami obowiązującymi w danej sferze aktywności oraz pokreślenie sankcji w przypadku odstępstw i doprowadzenie do pełnego dostosowania tej działalności do prawomocnych zasad),
- działań prognostycznych i planistycznych (określenie przyszłych stanów społeczeństwa, roli i zadań władzy publicznej w ich osiągnięciu oraz przygotowanie zasobów i środków, które to umożliwią).
Z kolei administrację rządową można podzielić, ze względu na zakres jej działania, na administrację rządową centralną (Prezes Rady Ministrów, Rada Ministrów, ministrowie oraz centralne organy administracji rządowej) oraz na administrację rządową terenową (wojewoda i podległe mu służby, organy administracji niezespolonej).
Organy administracji rządowej centralnej obejmują swoim zasięgiem całe terytorium kraju, natomiast organy administracji rządowej terenowej działają tylko na ściśle określonym terytorium. W przypadku administracji rządowej terenowej można wyróżnić jeszcze dodatkowy podział na administrację zespoloną i niezespoloną.
Administracja zespolona
Administrację zespoloną tworzą działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach. Do tej kategorii należą np.:
Komendant Wojewódzki Policji,
Komendant Wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,
Kurator Oświaty,
Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny,
Wojewódzki Inspektor Inspekcji Handlowej,
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska,
Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego,
Wojewódzki Inspektor Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego,
Wojewódzki Konserwator Zabytków,
Wojewódzki Lekarz Weterynarii.
Ponadto zadania administracji rządowej na obszarze województwa wykonują również działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży.Natomiast organami administracji niezespolonej (niekiedy zwanej również administracją specjalną) są podmioty podporządkowane właściwym ministrom oraz kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa. Załącznik do ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (tj. Dz. U. z 2001 Nr 80, poz. 872 ze zm.) wymienia następujące organy administracji niezespolonej:
Dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,
Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej,
Dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych,
Dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar,
Dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych,
Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej,
Dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych,
Dyrektorzy urzędów morskich,
Dyrektorzy urzędów statystycznych,
Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej,
Komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej,
Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego,
Państwowi inspektorzy sanitarni,
Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii.
Działalność organów administracji niezespolonej oparta jest z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału terytorialnego kraju lub w ramach podziałów specjalnych.
Więcej informacji na temat administracji rządowej i służby cywilnej znajdziesz w zakładkach Organy i instytucje systemu służby cywilnej, Historia systemu służby cywilnej oraz Urzędy administracji rządowej a korpus służby cywilnej.