Humanizm-główny pogląd renesansu, stawiający w centrum świata człowieka i jego potrzeby duchowe i materialne. Ideał humanisty-człowiek wykształcony, znający języki starożytne(grekę, łacinę, hebrajski), odwołujący się w swojej twórczości do wielkich osiągnięć antyku. Włochy IVX-VIX Europa i Polska VX-VIX. 4hasła: „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”-Terencjusz, „Człowiek jest kowalem swojego losu”-Giovanni Pico della Mirandola, „Człowiek jest miarą wszechrzeczy”-Protagoras, „Do źródeł!”. Reformacja-ruch mający na celu naprawę stosunków wewnątrz kościoła. Epikureizm-jest to nurt związany z etyką hedonistyczną, w tym ujęciu szczęściem jest unikanie cierpienia i doznawanie przyjemności. Antropocentryzm-dosłownie stawianie człowieka w centrum, chodzi oczywiście o centrum zainteresowań sztuki, nauki, rozważań filozoficznych… jest to koncepcja opozycyjna względem średniowiecznego teocentryzmu, czyli skupienia się na sprawach Boskich. Hymn-gatunek pieśni, cechujący się podniosłym nastrojem. Hymny miały różny charakter, bywały pochwalne, skierowane do Boga, królów czy bohaterów, pisano też hymny błagalne. Antyteza-zestawienie dwóch opozycyjnych znaczeniowo części wypowiedzi. Oksymoron-połączenie dwóch przeciwstawnych znaczeniowo wyrazów(rzeczownik i epitet zimny ogień) Sonet-forma wiersza o ściśle określonej budowie wersów i strof, 4+4 opisowe, abba abba, 3+3 refleksyjno-filozoficzne cdc cdc, tematyka miłosna, antytezy, paradoksy-zaskakujące sformułowanie, w sposób efektowny prezentujące myśl lub ideę przeciwstawiającą się stereotypowym mniemaniom. Paradoks łączy sprzeczności, formułując tym sposobem nowe prawdy; kontrasty-przeciwstawienie pojęć, zestawienie różnic. Renesansowa koncepcja człowieka- harmonijny rozwój zarówno umysłu jak i ciała, wszechstronnym wykształceniem obejmującym podstawy różnych nauk, a także znajomość języków klasycznych, dbałość o swoje ciało, rozsądek, moralność (człowiek jest miarą wszechrzeczy), krytycyzmem, sam potrafi ocenić słuszność wielu koncepcji, jest odpowiedzialny za swoje wybory, świadom ich wagi i konsekwencji, wykorzystywanie swoich możliwości, praca nad swoim rozwojem, doskonalenie się jest obowiązkiem człowieka, płynącym z jego natury. Być człowiekiem, to dążyć do ideału, to tworzyć i żyć pełnią życia. Cechy idealnego władcy-dobry, odważny, patriotyzm, sprawiedliwość, mądrość, roztropność, odpowiedzialność. Pieśń-wywodzi się z antyku, gat. Poezji lirycznej, podział na strofy, paralelizmy, powtórzenia, wyraźny rytm, mogą być biesiadne, chwalebne, miłosne… Sylabizm-wers o regularnie powtarzającej się licznie sylab. Fraszka-utwór poetycki, zwięzłość, dowcipny pomysł, stanowiący podstawę dla tekstu, wyrazista puenta. Cechy stylu klasycznego-porządek, jasność i prostota, harmonia, synteza, uniwersalizm. Petrarkizm-tendencja literacka, polegająca na naśladowaniu twórczości renesansowego poety włoskiego Francesco Petrarki jako wzorca poezji miłosnej. Nowela z sokołem-„Z Dekameronu” Boccaccio, wzór zwartej kompozycji, oparte na jednym motywie, powracającym w najważniejszych momentach fabuły. Synkretyzm-łączenie różnorakich sprzecznych poglądów.

„MOWA O GODNOŚCI CZŁOWIEKA” CIOVANNI PICO DELLA MIRANDOLA-przedstawia renesansową koncepcję Boga, świata i człowieka, dzieło stworzenia przebiega wg z góry określonego planu, świat jest piękny, harmonijny, a zarazem prosty, każdy człowiek jest stwórcą, bo stwarza samego siebie, Bóg daje mu tylko talenty, a ten ma je odkryć i rozwijać, ma też odkryć do czego jest przeznaczony. „PIEŚŃ XIX” KOCHANOWSKI-renesansowy manifest godności człowieka, zainspirowana przez filozofię renesansu, charakterystyczny dla tej epoki obraz człowieka, istoty, dążącej do doskonałości, by potwierdzić swoje człowieczeństwo, każdy z nas został obdarzony darem, talentem, który można rozwinąć, lub zmarnować, przed każdym stoi droga do sławy, jak i do zapomnienia, ten kto nie wykorzystuje darów żyje jak zwierzę, nie jest godzien nazywać się człowiekiem. „PIEŚŃ XXIV”-manifest poetyckiej dumy, nawiązanie do HORACEGO, twórca nie musi bać się śmierci i że zostanie kiedyś zapomniany, jego sława nie przeminie dzięki temu, co po sobie zostawi, zwraca się do BP. PIOTRA MYSZKOWKIEGO bowiem przeczuwa nadchodzącą śmierć, nie szuka pocieszenia, lecz wyznaje, że nie potrzebne mu będą żałobne ceremonie, modlitwy i łzy. „DO GÓR I LASÓW” K.-epigramat(gat. Poetycki wywodzący się ze starożytności, pozwala na dużą swobodę formalną i tematyczną), utwór autobiograficzny, życiowy bilans, mówi o swoich podróżach, planach, rozterkach, wątpliwościach, ost. 4 wersy porównanie do Proteusza, ostatni wers „carpe diem”(chwytaj chwilę), poeta stara się odpowiedzieć jak korzystać z uroków życia, nie gubiąc się przy tym? „DO FRASZEK”-rozmowa z własną twórczością(autotematyczność), poeta ujawnia stosunek jaki ma do swoich utworów, liryczny pamiętnik. „PAN COGITO, A PERŁA” ZBIGNIEW HERBERT-przysłowiową perłą kamień w bucie, bohater jest człowiekiem myślącym, który zastanawia się kim jest? Jak ma żyć? Jaki jest sens istnienia? Podczas drogi na uczelnię do buta wpada mu kamień, ale wyznając że trzeba znosić cierpienia, kochać los taki jakim jest, idzie dalej, kamyk przeszkadzał mu jednak w skupieniu się na wykładzie, wyjmuje go, człowiek jest rozdarty miedzy słuszne idee, a codzienność, która czasem nie idzie w parze z ideami. „ŻYWOT CZŁOWIEKA POCZCIWEGO” M. REJ-daje wzorzec postępowania, życie szlachcica, który może osiągnąć szczęście żyjąc w harmonii z naturą, kierując się rozsądkiem i umiarem, pożyteczne jest piękne. „PIEŚŃ II” K.-harmonia świata i duszy, prezentuje horacjanizm K. i charakterystyczną dla renesansu postawę, że człowiek powinien żyć w harmonii z naturą, dającą mu radość i nadzieję, aby osiągnąć harmonię, trzeba zachować wew. Dobrą myśl, spokój ducha. „HYMN” K.-manifest polskiego renesansu, charakterystyczny obraz Boga i świata, człowiek podziwia Stwórcę i Jego dzieło, zachwycające prostotą, harmonią, jasnością, syntezy. „JEŚLI NIE MASZ MIŁOŚCI” FRANCESCO PETRARCA-sonet, antytezy, paradoksy, oksymorony, czym jest miłość? „POKOJU MIEĆ NIE MOGĘ”-huragan uczuć, psychologiczna prawda o miłości, opisane zmienne nastroje zakochanego(od nadziei do zwątpienia). „Z DEKAMERONU” GIOVANNI BOCCACCIO-obrazy życia codziennego, świat swobodnych obyczajów, ale z zasadami, z pozoru światem rządzą mężczyźni, naprawdę, kobiety zawsze mogą perswadować swoją wolę, nowela z sokołem.p