Elementy tokarki z podzespołami:

A- wrzeciennik B- wanna podstawy C- podstawa (nogi: lewa, prawa) D- łoże z prowadnicami E- suport z sankami narzędziowymi F – konik G- silnik elektryczny ( niewidoczny z tyłu wrzeciennika) H- pulpit sterowniczy 2. skrzynka prędkości 3. skrzynka posuwów 4. przekładnia gitarowa 5. przekładnia pasowa 6. śruba pociągowa 7. osłona uchwytu
8. drzwiczki przekładni pasowej i gitarowej 9. osłona tylna 10.osłona imaka 11. osłona śruby pociągowej

STOŻEK Dane:
d= 18,5 mm – średnica mniejsza
D= 37 mm – średnica większa
α= 39° – kąt wierzchołkowy
h=26,12 mm
∆= (D-d) / h
∆= 18,5 / 26,12 = 0,7083

Elementy tokarki biorące udział w wykonywaniu gwintów:
* Śruba pociągowa – element wykonawczy służący do zmiany ruchu obrotowego na prostolinijny wykorzystywany podczas nacinania gwintów nożem na tokarce. Śruba ta współpracuje zawsze z nakrętką dzieloną zazębiającą się z nią po zamknięciu zamka. Tokarka posiadająca śrubę pociągową, mająca możliwość nacinania gwintów musi być wyposażona w możliwość zmiany kierunkowości obrotów ruchu głównego.
* Suport – wykonuje ruch posuwowy, składający się z następujących elementów składowych: sań wzdłużnych, linii nachylonej pod różnymi kontami do osi wrzeciona. Oba te elementy są napędzane ze skrzynki posuwów. Jest to mechanizm służący do przekazywania napędu z wrzeciona na śrubę lub wałek pociągowy i do zmiany ich prędkości obrotowych, dzięki czemu uzyskuje się różne wartości posuwów.
* Wrzeciono tokarki – precyzyjnie ułożyskowany element obrabiarki w kształcie wału, najczęściej z otworem osiowym. Służy do zamocowania narzędzia (wrzeciono narzędziowe, np. we frezarce czy wiertarce) lub obrabianego przedmiotu (wrzeciono przedmiotowe, np. w tokarce). Do mocowania narzędzia lub uchwytów tokarskich często wykorzystywany jest stożek Morse’a

Gwint – spiralne wyżłobienie na bocznej ściance śruby, wkrętu lub na wewnętrznej ściance nakrętek

Podział Gwintów:
Gwinty dzielą się na:
• walcowe i stożkowe, ze względu na kształt powierzchni, na której są wykonane,
• trójkątne, trapezowe, prostokątne i okrągłe ze względu na kształt zarysu,
• zewnętrzne (wykonane na powierzchni wałka, zwane gwintem śruby) i wewnętrzne wykonane w otworze, zwane gwintem nakrętki),
• prawe (wkręcające się przy obrocie zgodnym z ruchem wskazówek zegara) i lewe wkręcające się przy obrocie przeciwnym do ruchu wskazówek zegara),
• metryczne, modułowe, calowe i diametral pitch ze względu na sposób normalizowania podziałki,
• jednokrotne (zwane jednozwojnymi, w których podziałka jest równa skokowi) i wielokrotne (zwane wielozwojnymi, w których podziałka P jest mniejsza od skoku Ph = z⋅P, gdzie z- krotność gwintu),
Ze względu na dużą różnorodność gwintów tylko część z nich została znormalizowana.
Do gwintów tych należą:
a) gwint metryczny - trójkątny walcowy o kącie zarysu 60°, stosowany w Polsce i w większości krajów europejskich,
b) gwint calowy (Whitwortha) - trójkątny walcowy o kącie zarysu 55°, stosowany głównie w krajach anglosaskich,
c) gwinty rurowe calowe: *walcowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie zarysu 60° (tzw Briggsa),
d) gwint trapezowy symetryczny - walcowy o kącie zarysu 30°, stosowany głównie w połączeniach ruchowych o zmiennych kierunkach obciążenia,
e) gwinty trapezowe niesymetryczne: *walcowy o kącie zarysu 30°, *walcowy o kącie zarysu 45°
f) gwinty walcowe okrągłe: *gwint Edisona, stosowany głównie w elektrotechnice, *gwint pochłaniaczy i masek (PN-70/Z-02000), *gwint opakowań szklanych, metalowych i z tworzyw sztucznych oraz zamknięć metalowych i z tworzyw (PN-72/0-79082)

Metody wykonywania stożków:
* Toczenie przez skręcenie suportu narzędziowego; stosowane dla stożków krótkich o dużej zbieżności
[Wykorzystując podziałkę na obrotnicy można sanie narzędziowe ustawić pod rozmaitymi kątami w zależności od potrzeby. Posuw noża odbywa się ręcznie. Zaletą jest możliwość wykonywania stożków o dużych i małych kątach oraz łatwość skręcania sań na obrotnicy o dany kąt. Wadą jest to, że można obrabiać tylko stożki o wysokości mniejszej od długości przesuwu sań narzędziowych, ręczny posuw wpływa niekorzystnie na gładkość powierzchni]
* Toczenie nożami kształtowymi; stosowane do stożków bardzo krótkich o bardzo dużej zbieżności,

[ Toczenie stożka nożem, którego krawędź skrawająca jest pochylona do osi wałka pod odpowiednim kątem. Metoda ta znalazła zastosowanie przy toczeniu stożków krótkich]
* Toczenie przez przesunięcie konika w płaszczyźnie poziomej; stosowane do stożków długich o niewielkiej zbieżności

[Po zamocowaniu przedmiotu obrabianego w kłach wrzeciona i konika przesuwa się korpus konika w kierunku poprzecznym i pewną wielkość. Zaletą toczenia stożka z przesuniętym konikiem jest możliwość zastosowania mechanicznego posuwu wzdłużnego, wadami zaś – mała dokładność obróbki i trudność dokładnego przesunięcia konika o zamierzoną wartość]
* Toczenie przy pomocy liniału lub przyrządu; stosowane dla stożków raczej dłuższych o niewielkiej zbieżności.

* Toczenie na tokarce z kopiałem mechanicznym

* Toczenie na tokarce z kopiałem hydraulicznym

* Toczenie na tokarce sterowanej numerycznie

Technologie wykonywania gwintów (Technologia wykonania elementu gwintowego)
Rozróżniamy dwie odmiany toczenia gwintów: kształtową i (stosowaną rzadziej) obwiedniową. Do toczenia kształtowego gwintów stosuje się noże kształtowe pojedyncze oraz wielokrotne. Toczenie gwintów pojedynczym no­żem na tokarce jest obróbką mało wydajną. Narzędzie jest jednak proste i ta­nie. Mogą to być noże imakowe do gwintów zewnętrznych i wewnętrznych 1 oprawkowe: trzpieniowe, słupkowe i krążkowe. Dokładność gwintu uzyskiwa­na przy toczeniu nożem pojedynczym jest średnio 2 klasy. W specjalnych warunkach (przy zastosowaniu dokładnej śruby pociągowej o urządzeniu ko­rekcyjnym) można osiągnąć dokładność 1 klasy. Głębokość gwintu (zwłaszcza gwintów o dużych skokach) zmusza do zdejmowania warstwy skrawanej w kilku przejściach.

Elementy tokarki biorące udział w wykonywaniu gwintów:
* Śruba pociągowa – element wykonawczy służący do zmiany ruchu obrotowego na prostolinijny wykorzystywany podczas nacinania gwintów nożem na tokarce. Śruba ta współpracuje zawsze z nakrętką dzieloną zazębiającą się z nią po zamknięciu zamka. Tokarka posiadająca śrubę pociągową, mająca możliwość nacinania gwintów musi być wyposażona w możliwość zmiany kierunkowości obrotów ruchu głównego.
* Suport – wykonuje ruch posuwowy, składający się z następujących elementów składowych: sań wzdłużnych, linii nachylonej pod różnymi kątami do osi wrzeciona. Oba te elementy są napędzane ze skrzynki posuwów. Jest to mechanizm służący do przekazywania napędu z wrzeciona na śrubę lub wałek pociągowy i do zmiany ich prędkości obrotowych, dzięki czemu uzyskuje się różne wartości posuwów.
* Wrzeciono tokarki – precyzyjnie ułożyskowany element obrabiarki w kształcie wału, najczęściej z otworem osiowym. Służy do zamocowania narzędzia (wrzeciono narzędziowe, np. we frezarce czy wiertarce) lub obrabianego przedmiotu (wrzeciono przedmiotowe, np. w tokarce). Do mocowania narzędzia lub uchwytów tokarskich często wykorzystywany jest stożek Morse’a

Gwint – spiralne wyżłobienie na bocznej ściance śruby, wkrętu lub na wewnętrznej ściance nakrętek.

Gwinty dzielą się na:
• walcowe i stożkowe, ze względu na kształt powierzchni, na której są wykonane,
• trójkątne, trapezowe, prostokątne i okrągłe ze względu na kształt zarysu,
• zewnętrzne (wykonane na powierzchni wałka, zwane gwintem śruby) i wewnętrzne wykonane w otworze, zwane gwintem nakrętki),
• prawe (wkręcające się przy obrocie zgodnym z ruchem wskazówek zegara) i lewe wkręcające się przy obrocie przeciwnym do ruchu wskazówek zegara),
• metryczne, modułowe, calowe i diametral pitch ze względu na sposób normalizowania podziałki,
• jednokrotne (zwane jednozwojnymi, w których podziałka jest równa skokowi) i wielokrotne (zwane wielozwojnymi, w których podziałka P jest mniejsza od skoku Ph = z⋅P, gdzie z- krotność gwintu),
Ze względu na dużą różnorodność gwintów tylko część z nich została znormalizowana.
Do gwintów tych należą:
a) gwint metryczny - trójkątny walcowy o kącie zarysu 60°, stosowany w Polsce i w większości krajów europejskich,
b) gwint calowy (Whitwortha) - trójkątny walcowy o kącie zarysu 55°, stosowany głównie w krajach anglosaskich,
c) gwinty rurowe calowe: *walcowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie zarysu 55°, *stożkowy trójkątny o kącie zarysu 60° (tzw Briggsa),
d) gwint trapezowy symetryczny - walcowy o kącie zarysu 30°, stosowany głównie w połączeniach ruchowych o zmiennych kierunkach obciążenia,
e) gwinty trapezowe niesymetryczne: *walcowy o kącie zarysu 30°, *walcowy o kącie zarysu 45°
f) gwinty walcowe okrągłe: *gwint Edisona, stosowany głównie w elektrotechnice, *gwint pochłaniaczy i masek (PN-70/Z-02000), *gwint opakowań szklanych, metalowych i z tworzyw sztucznych oraz zamknięć metalowych i z tworzyw (PN-72/0-79082)