Ekosystem – jedno z podstawowych pojęć w ekologii. Termin ten został utworzony przez brytyjskiego ekologa Arthura Tansley'a w 1930 (opublikowany w 1935^[1]) jako skrót od angielskich słów ecological system.
Na ekosystem składają się dwa składniki:

• biocenoza – czyli ogół organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą w jedną całość różnymi zależnościami,

• biotop – czyli nieożywione elementy tego obszaru, a więc: podłoże, woda, powietrze (środowisko zewnętrzne).

Ekosystem stanowi funkcjonalną całość, w której zachodzi wymiana materii między biocenozą i biotopem. Ekosystem stanowi największą jednostkę funkcjonalną biosfery. Przykłady ekosystemów:

• staw

• las

• dżungla

• łąka

• moczary

• rafa koralowa

• pole – agroekosystem

• plantacja sosnowa

• ocean

• wybrzeża morskie

• dolny bieg rzeki

Ekosystem ma zazwyczaj czteropoziomową strukturę pokarmową. Te poziomy to:

• środowisko abiotyczne – materia nieożywiona w środowisku,

• producenci – organizmy samożywne, które użytkują wyłącznie abiotyczną część ekosystemu,

• konsumenci – organizmy cudzożywne (głównie zwierzęta),

• reducenci – destruenci czyli bakterie i grzyby powodujące rozkład materii organicznej.

Podstawowy podział ekosystemów:

• lądowe

• wodne

• sztuczne

• naturalne

Kryteria wyróżniania ekosystemu :

• z punktu widzenia składu ekosystemu: fauna w ekosystemach jest specyficzna, zawiera gatunki charakterystyczne

• z punktu widzenia pełności składu: każdy układ musi składać się z 3 elementów, którymi są autotrofy, konsumenci i destruenci

• z punktu widzenia czasu trwania układów: są one ustabilizowane i trwałe

• z punktu widzenia granic, które układ ograniczają: wielkość zajmowanego obszaru jest uwarunkowana zdolnością rozkładu, musi zachodzić pełna realizacja obiegów materii i przepływów energii (np. obszar dla źródeł wynosi kilka m², natomiast dla lasów mogą to być setki km²)

Biocenoza (gr. bios życie i koinós wspólny) – zespół populacji organizmów roślinnych (fitocenoza), zwierzęcych (zoocenoza) i mikroorganizmów danego środowiska (biotopu), należących do różnych gatunków, ale powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami pokarmowymi, tworzących całość, która pozostaje w przyrodzie w stanie homeostazy(czyli dynamicznej równowagi). Biocenoza oraz biotop, czyli środowisko fizyczne (nieożywione) tworzą ekosystem.

Biocenozy mogą być naturalne (sawanna, las, jezioro) i sztuczne (park, ogród).

[edytuj]Podział biocenoz

• agrocenoza – biocenoza pól uprawnych

• hylocenoza – biocenoza leśna

• pratocenoza – biocenoza łąk i pastwisk (trwałych użytków zielonych)

• urbicenoza – biocenoza miasta

Pojęcie biocenozy wprowadził niemiecki zoolog Karl Möbius.^[1]

Biotop, obszar jednorodny pod względem czynników abiotycznych i biotycznych, będący środowiskiem życia biocenozy. Przykładami biotopów są: torfowiska wysokie, strefy przybrzeżne mórz.

Czasem pojęcie to jest używane jako synonim ekosystemu.