BIOMEDYCZNE PODSTAWY ROZWOJU I WYCHOWANIA
Dr Violeta Umławska
05.10.2009
Temat: Okres prenatalny (wewnątrzmaciczny)
Ondogeneza: proces rozwoju człowieka, począwszy od zapłodnienia, aż do śmierci. Kolejne etapy rozwoju to:
Wewnątrzmaciczny
Postnatalny (po urodzeniu)
Monospermia: jedna komórka jajowa jest zapładniana przez jeden plemnik.
!Zapłodnienie zachodzi w jajowodzie, na ok. 1/3 jego długości.
!Komórka jajowa jest najbardziej zdolna do zapłodnienia przez 8 tygodni.
!Plemniki w jajowodach przeżywają do 72 godzin, w czopie śluzowym.
Kapacytacja: zmiany biologiczne w główce plemnika, w celu zapłodnienia (to sztuczny proces wywoływany przez lekarzy).
Reakcja korowa: jeśli jeden plemnik przedostanie się przez osłonkę przejrzystą, reszta jest blokowana.
Następnie:
Komórka zaczyna się dzielić, zachodzą procesy mitotyczne
Między 8 a 12 dniem zarodka zachodzi do zagnieżdżenia się (implantacji)
Endometrium musi być zapulchnione, unaczynione, ukrwione, kilka dni później tworzy się łożysko
Jeżeli łożysko jest uszkodzone zarodek ma mniejsze szanse na prawidłowy rozwój.
Okres prenatalny:
- trwa od 38 do 42 tygodni (ok. 280 dni),
- wyróżnia się dwie fazy:
* faza zarodkowa (embrionalna) do 8 tygodnia ciąży
* faza płodowa : od 9 do 40 tygodnia ciąży,
- pierwsze dwa miesiące ciąży to okres kształcenia się narządów,
- części ciała można zróżnicować już po 7 tygodniach,
- następuje najszybszy okres rozwoju,
- górna część ciała rozwija się szybciej niż dolna, gdyż mózg i serce podejmują swoje funkcje,
- w 7 tygodniu serce jest czynnościowo sprawne i rozwija się gruczoł tarczycy, grasica i nadnercza,
- 3 miesiąc (długość ciała 9 cm, masa 20 gram) rozpoczyna się aktywność płodu, zapoczątkowanie kształcenia połączeń między narządami wewnętrznymi i układem ruchu, a układem nerwowym,
- początkowo na bodziec reaguje całe ciało płodu, później reakcje ograniczają się do obszaru zadziałania bodźca,
- w 18 tygodniu dostrzegane są z zewnątrz pierwsze ruchy płodu oraz czynność jego serca,
- w 20 tygodniu intensywny rozwój układu moczowo – płciowego, wytworzenie gałek ocznych,
- 5 miesiąc, likwidacja struktur szczątkowych,
- w 6 miesiącu szkielet kostnieje,
- w trzecim trymestrze wzrasta możliwość przeżycia płodu poza organizmem matki,
- w 8 miesiącu pojawia się intensywna aktywność kory mózgowej, układ nerwowy sprawniej koordynuje ruchami ciała, zawiaduje czynnościami, myśleniem i uczuciami,
- tkanka tłuszczowa rozwija się dopiero pod koniec ciąży, 8 – 9 miesiąc.
Płeć: dwupostaciowość rozwoju form. W przypadku człowieka płeć: damska, męska.
!W chwili zapłodnienia płeć jest znana:
Genetyczna
Gonadalna
Chromosomowa
Hormonalna (określana na podstawie ilości hormonów w organizmie)
Metrykalna.
Obojnactwo (hermafrodytyzm)
Obojnactwo prawdziwe: posiada komórki które produkują plemniki i komórki jajowe
Genotyp hermafrodyty: 60% 46 XX i w 10% 46 XY, w pozostałych przypadkach różne typy mozaicyzmu
Różnorodny obraz cech płciowych, od normalnego fenotypu żeńskiego, po prawie normalny męski
Najczęstszą formą gonady jest jajniko-jądro (ovotestis).
Obojnactwo rzekome (pseudohermafrodytyzm męski)
Np. niewyrośnięte narządy płciowe.
Obojnactwo rzekome żeńskie
Np. przerośnięte nadnercze, lub
Przerośnięta łechtaczka.
WADY WRODZONE
Duże wady: upośledzają czynność ustroju lub skracają czas trwania życia, ma je od 2 do 3 procent noworodków.
Małe wady: mają głównie znaczenie kosmetyczne i nie wykazują zwykle żadnych poważnych następstw dla zdrowia. Wady te bywają pomocne w rozpoznaniu pewnych zespołów, mogą być wskazówką tego, że istnieją inne, większe zaburzenia morfogenezy.
Wady mogą być występować genetycznie, wówczas są przekazywane jako cecha autosomalna dominująca.
Choroby genetyczne dzieli się na 3 grupy:
Chromosomowe
Jednogenowe
Wieloczynnikowe.