PSYCHOLOGIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO
Pytania podstawowe:
Jak to się dzieje że ludzie zachowują się pozanormatywnie (są zaburzeni)?
Jak przebiega rozwój osób zaburzonych i jaka jest ich charakterystyka osobowości?
Jakie warunki i czynniki kształtują proces rozwoju zaburzenia ?
Czy zachowania zaburzone mają jakiś cel?
Czy zachowania zaburzone warunkowane są sytuacyjnie?
Jaki wpływ na zaburzenia ma sytuacja życiowa?
Czy za zachowania zaburzone ponosi się odpowiedzialność?
Czy ofiara zachowań pozanormatywnych jest współodpowiedzialna za swoją sytuację?
Wymiary ludzkiego życia i rozwoju a niedostosowanie społeczne
| Kategoria | Wymiary |
|---|---|
| Rozwój poznawczy | Od konkretności do abstrakcyjności myślenia |
| Rozwój emocjonalny | od dominacji uczuciowości archaicznej do uczuciowości wyższej |
| Rozwój świadomości | Od działania nieświadomego do działania świadomego |
| Rozwój potrzeb | Od potrzeb podstawowych (niedoboru) do potrzeb wyższych (wzrostu) zmiany w dynamice i sposobie zaspokajania i hierarchizacji potrzeb |
| Rozwój systemu wartościowania | od wartości materialnych o charakterze instrumentalnym do wartości duchowych, o charakterze autotelicznym, stabilizacja i harmonizacja systemu wartości |
| Rozwój społeczny | Od egocentryzmu (inni ludzie dla mnie) do prospołeczności (ja dla innych) |
| Rozwój moralny | Od amoralności poprzez heteronomię do autonomii moralnej, rozwój sumienia |
| Rozwój refleksyjność | Od działania reaktywnego do działania racjonalnego |
| Rozwój religijny | Od religijności niedojrzałej „zewnętrznej” tradycjonalistycznej poprzez emocjonalistyczne do pełnej dojrzałej religijności |
Dualizm procesów i efektów rozwojowych
Regresja vs progresja
Natura (prymitywizm) vs kultura (wartość wyższego rzędu)
Stałość- niepewność, chwiejność
Integracja- dezintegracja psychiczna
Kontrola zewnętrzna vs wewnętrzna
Poczucie sensu życia vs beznadziejność
Cierpienie (rozpacz) poczucie szczęścia (nadzieja)
Lęk lub deficyt lęku vs spokój i harmonia wewnętrzna
Poczucie odpowiedzialności vs życie nieodpowiedzialne
Refleksyjność (samoświadomość) vs reaktywność
Poczucie wiary vs samoakceptacja –brak poczucia wiary, problemy z samoakceptacją
Aktywność, twórczość, innowacyjność vs bierność (odtwórczość, pasywność)- aktywność destrukcyjna
Przystosowanie (adaptacja) vs nieprzystosowanie
Dualizm potrzeb i sposobu ich realizowania
-miłość własna (egocentryzm) vs miłość bliźniego (prospołeczność)
-twórczość (kreatywność) vs niszczenie (destrukcja)
- zależność (wspólnotowość, więź z innymi, zakorzenienie konformizmu „ukrycie się w tłumie”) vs wolność (oddzielenie indywidualizm, wyróżnienie się, samotność, izolacja)
-irracjonalizm (kierowanie się emocjami) vs racjonalizm (kierowanie się rozumem)
-słabość ”poddanie się” (submisja) vs siła, władza (dominacja)
-samowystarczalność, samodzielność, „oddanie się w opiekę”
-„służebność” (tendencja do „dawania” udzielania) vs eksploatacja (tendencja do „brania” zdobywania)
-aktywność (działanie wywieranie wpływu, przewaga akomodacji) vs bierność (podleganie wpływom, przewaga asymilacji
-materializm (konsumpcjonizm, „mieć” vs duchowość (wyższe cele „być”)
-zachłanność (brak różnicowania i rozproszenia celów) vs umiar (różnicowanie strukturalizacja) hierarchizacja celów
-potrzeby samozachowawcze (niedobory) vs potrzeby rozwojowe wzrostu
Podstawowe modele rozwoju-wychowania-przystosowania