Mięśnie grzbietu

Mięśnie grzbietu występują w postaci dwóch warstw: powierzchownej związanej z kończyną górną oraz głębokiej związanej z kręgosłupem, która zawiera właściwe mięśnie grzbietu.

Mięśnie powierzchowne stanowią mięśnie kolcowo-ramienne rozpoczynające się przede wszystkim na wyrostkach kolczystych kręgów kręgosłupa. Należą tu mięśnie: czworoboczny, najszerszy grzbietu, równoległoboczny, dźwigacz łopatki. Drugą powierzchowną grupą są mięśnie kolcowo-żebrowe rozpoczynające się podobnie do poprzednich a kończące na żebrach. Są to mięśnie zębate tylne.
Mięsień czworoboczny (łac. musculus trapezius) o kształcie rombu mieści się w okolicy karku i górnej części grzbietu. Oba mięśnie, prawy i lewy, układają się tak, że wyglądem swym przypominają kaptur. Mięsień leży najbardziej powierzchownie. Podnosi staw ramienny do góry, pociąga ku tyłowi, zbliża obie łopatki do kręgosłupa. Unerwienie pochodzi od nerwu dodatkowego (n.XI).

Mięsień najszerszy grzbietu (łac. musculus latissimus dorsi) znajduje się w dolnej i bocznej okolicy grzbietu. Kształtem przypomina trójkąt podstawą skierowaną w kierunku kręgosłupa, wierzchołkiem ku okolicy pachowej. Mięsień odpowiada za opuszczanie, przywodzenie do tyłu i obrocie do wewnątrz ramienia. Dzięki niemu możliwe jest podciąganie się na drążku (wraz z mięśniem piersiowym większym). Dźwiga również dolne żebra, przez co jest pomocniczym mięśniem wdechowym. Za unerwienie odpowiedzialny jest nerw piersiowo-grzbietowy.

Pozostałe mięśnie tej grupy biorą udział w podnoszeniu łopatki ku górze, a mięśnie zębate unoszą żebra uczestnicząc w fazie wdechu.

Mięśnie głębokie grzbietu są właściwymi mięśniami grzbietu, które przebiegają od kości krzyżowej do potylicy między wyrostkami kolczystymi kręgów a kątami żeber. Dla tej grupy mięśni stosuje się nazwę prostownika grzbietu. Włókna mięśniowe mają różny przebieg i miejsce przyczepu. Występują tu mięśnie: kolcowo-poprzeczne (mięśnie płatowate), krzyżowo-grzbietowe (biodrowo-żebrowy, najdłuższy, kolcowy), poprzeczno-kolcowe, międzykolcowe, międzypoprzeczne oraz podpotyliczne. Wszystkie unerwione są przez nerwy rdzeniowe.

Mięśnie warstwy głębokiej zginają głowę w kierunku ku tyłowi, obracają głowę w bok i do góry, zginają kręgosłup w bok lub do tyłu oraz obracają kręgosłup w stronę przeciwną. Pełnią przede wszystkim funkcję statyczną utrzymując równowagę
Mięśnie szyi

Mięśnie szyi stanowią grupę mięśni znajdujących się w otoczeniu kręgosłupa. Mięśnie szyi położone są do przodu i po jego bokach. Układają się w trzy warstwy mięśni: powierzchowną, środkową i głęboką. Mięśnie otoczone są włóknistymi blaszkami tworzącymi powięź szyi, które ograniczają przestrzenie międzymięśniowe wypełnione tkanką tłuszczową oraz łączną.

Warstwę powierzchowną tworzą dwa mięśnie: mięsień szeroki szyi (łac. platysma) oraz mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (łac. sternocleidomastoideus).

Pierwszy z nich, mięsień szeroki szyi znajduje się powierzchownie pod skórą w okolicy przednio-bocznej szyi. Jest płaski i ma kształt prostokąta. Biegnie od okolicy podobojczykowej na wysokości II i III żebra do góry i kończy się powyżej brzegu żuchwy. Do funkcji mięśnia należy zmniejszenie ucisku na żyłę szyjną zewnętrzną przez uniesienie skóry szyi. Jest również mięśniem mimicznym, ponieważ obniża kąty ust. Mięsień zaopatrywany jest przez tętnicę twarzową, gałęzie tętnicy podobojczykowej oraz nerw twarzowy i gałęzie splotu szyjnego.

Mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy leży pod mięśniem szerokim szyi. Jest długim i stosunkowo silnym mięśniem. Przebiega skośnie od góry i tyłu do dołu i przodu. Zbudowany jest z dwóch głów. Rozpoczyna się na końcu mostkowym obojczyka i powierzchni przedniej rękojeści mostka, kończy na wyrostku sutkowatym kości skroniowej oraz bocznej części kości potylicznej. W pozycji leżącej umożliwia podniesienie głowy, zaś przy ustalonej głowie unosi mostek (podczas wdechu). Przy jednostronnym skurczu powoduje odgięcie głowy w bok z obróceniem twarzy w stronę przeciwną i nieco do góry. Obustronny skurcz mięśnia unosi głowę do góry. Za unerwienie mięśnia odpowiada nerw dodatkowy (n. XI) oraz gałęzie splotu szyjnego. Unaczynienie pochodzi od tętnicy podobojczykowej i tętnicy szyjnej zewnętrznej.

Warstwa środkowa mięśni szyi utworzona jest przez mięśnie łączące się z kością gnykową i w zależności od położenia względem niej zwane mięśniami pod- lub nadgnykowymi. Do mięśni podgnykowych należą mięśnie: mostkowo-gnykowy, łopatkowo-gnykowy, mostkowo-tarczowy i tarczowo-gnykowy. Ich współdziałanie powoduje ustalenie położenia kości gnykowej zapewniając w ten sposób podporę dla innych mięśni. Obniżają kość gnykową, unoszą lub przyciągają krtań w kierunku mostka oraz napinają powięź szyi rozszerzając żyłę szyjną wewnętrzną. Za unaczynienie tej grupy mięśni odpowiada tętnica podobojczykowa oraz szyjna zewnętrzna, zaś za unerwienie gałęzie splotu szyjnego.

Z kolei mięśnie nadgnykowe rozpięte są między kością gnykową a żuchwą i podstawą czaszki. Są to: mięsień dwubrzuścowy, rylcowo-gnykowy, żuchowo-gnykowy oraz bródkowo-gnykowy. Mięsień dwubrzuścowy, jak sama nazwa wskazuje składa się z dwóch brzuśców (przedni i tylny) przedzielonych ścięgnem pośrednim. Brzusiec tylny biegnie od okolicy wyrostka sutkowego kości skroniowej do dołu i przodu w kierunku kości gnykowej, do której przyczepia się ścięgnem pośrednim i biegnie dalej, jako brzusiec przedni w kierunku żuchwy. Jego czynność polega zatem na obniżaniu żuchwy i podnoszeniu kości gnykowej wraz z krtanią.

Podobnie działa mięsień rylcowo-gnykowy stanowiący połączenie kości gnykowej z wyrostkiem rylcowatym kości skroniowej. Powoduje on uniesienie kości gnykowej. Z kolei mięsień żuchwowo-gnykowy tworzy przeponę jamy ustnej biegnąc od kości gnykowej w kierunku żuchwy, gdzie kończy się w kresie żuchwowo-gnykowej. Włókna strony przeciwległej mięśnia łączą się ze sobą szwem ścięgnistym. Wraz z mięśniem bródkowo-gnykowym obniża żuchwę, podnosi kość gnykową, a napinając dno jamy ustnej unosi język. Mięśnie nadgnykowe unerwia nerw twarzowy (n. VII), nerw trójdzielny (n. V), nerw podjęzykowy (n. XII) oraz gałęzie splotu szyjnego. Unaczynienie pochodzi od tętnicy twarzowej, szczękowej i językowej.

Grupa głęboka obejmuje mięśnie posiadające swoje przyczepy na kręgosłupie. W zależności od położenia wyróżnia się położone bocznie mięśnie pochyłe oraz mięśnie przedkręgowe. Do mięśni pochyłych zaliczane są: mięsień pochyły przedni, środkowy, tylny i najmniejszy. Wszystkie mają kształt trójkątny i biegną od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych do pierwszego i drugiego żebra. Ich zadaniem jest zginanie kręgosłupa szyjnego do przodu, a przy jednostronnym skurczu do boku. Są również mięśniami wdechowymi, gdyż unoszą żebra ku górze. Ponadto ograniczają otwór górny klatki piersiowej.

Mięśnie klatki piersiowej stanowią kilka grup mięśni wchodzących w skład m.in. układu ruchu dla kończyny górnej (grupa powierzchowna), właściwych mięśni klatki piersiowej (grupa głęboka), a także należy tu najważniejszy mięsień oddechowy - przepona.

Do grupy powierzchownej zaliczane są: mięsień piersiowy większy, piersiowy mniejszy, podobojczykowy i zębaty przedni.

Mięsień piersiowy większy (łac. musculus pectoralis major) położony jest najbardziej zewnętrznie ze wszystkich mięśni grupy powierzchownej. Kształtem swym zbliżony jest do trójkąta. Rozpoczyna się na przyśrodkowej części obojczyka, mostku i chrząstkach żeber od II do VI oraz pochewce mięśnia prostego brzucha. Wszystkie włókna łączą się w jedno ścięgno biegnące od strony przyśrodkowej do boku i kończące się na grzebieniu guzka większego kości ramiennej.

Mięsień piersiowy większy odpowiada za opuszczenie podniesionego ramienia, obracanie go do wewnątrz, przywodzenie ramienia do przodu i przyśrodkowo. Przy wspinaniu się po linie podciąga klatkę piersiową do góry. Pod mięśniem piersiowym większym znajduje się mięsień piersiowy mniejszy (łac. m. p. minor). Jego włókna rozpoczynają się na III-V żebrze biegną zbieżnie do boku i ku górze. Kończą się na wyrostku kruczym łopatki. Wspomaga on czynność mięśnia poprzedniego oraz unosi żebra podczas wdechu. Unaczynienie: odgałęzienia tętnic międzyżebrowych, tętnicy pachowej. Unerwienie: nerwy piersiowe przednie.

Mięsień zębaty przedni (łac. musculus serratus anterior) mieści się na powierzchni bocznej klatki piersiowej. Ma kształt nieco czworokątny i przykryty jest w swojej górnej części mięśniem piersiowym większym. Rozpoczyna się na dziewięciu górnych żebrach skąd włókna przylegając bezpośrednio do klatki piersiowej biegną bocznie i ku tyłowi od strony żebrowej do brzegu przyśrodkowego łopatki. Mięsień ten jest jednym z największych mięśni tułowia. Odpowiada za odwodzenie kończyny górnej ponad poziom i podnosi żebra uczestnicząc w fazie wdechu. Unaczynienie: odgałęzienia tętnicy pachowej. Unerwienie: nerw piersiowy długi.

Do grupy głębokiej zaliczamy mięśnie: międzyżebrowe zewnętrzne, międzyżebrowe wewnętrzne, międzyżebrowe najgłębsze, podżebrowe i poprzeczny klatki piersiowej. Ich zadaniem jest przede wszystkim wspomaganie ruchów oddechowych klatki piersiowej.

Mięśnie międzyżebrowe (łac. musculus intercostales) są płaskimi i krótkimi mięśniami znajdującymi się w przestrzeniach międzyżebrowych. Łączą ze sobą dwa sąsiednie żebra. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne biegną od kręgosłupa i kończą się na granicy kostno-chrzęstnej żeber. W przeciwieństwie do nich, mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne rozpoczynają się na wysokości kątów żeber a kończą w okolicy mostka. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne unoszą żebra uczestnicząc w fazie wdechu, podczas gdy wewnętrzne opuszczają żebra i biorą udział w okresie wydechu. Unaczynienie i unerwienie: tętnice i nerwy międzyżebrowe.
Mięśnie przedkręgowe znajdują się na przedniej powierzchni kręgosłupa oraz stanowią połączenie pomiędzy częścią podstawną kości potylicznej a kręgami szyjnymi. Tworzą je mięśnie: prosty przedni głowy, długi głowy oraz długi szyi. Ich zadaniem jest zginanie głowy do przodu, boku, obrót w stronę działającego mięśnia. Unerwienie pochodzi ze splotu szyjnego zaś unaczynienie od gałęzi tętnicy podobojczykowej.

Mięśnie obręczy barkowej

Do mięśni obręczy barkowej należą: mięsień naramienny, nadgrzebieniowy, podgrzebieniowy, podłopatkowy i mięśnie obłe.

Mięsień naramienny (łac. musculus deltoideus) ma kształt trójkąta wierzchołkiem zwróconego ku dołowi. Znajduje się powierzchownie w okolicy barkowej. Rozpoczyna się na obojczyku, łopatce (wyrostek barkowy), a kończy na kości ramiennej. Odpowiada on za podniesienie kończyny górnej do poziomu ramienia, obrócenie i przywiedzenie ramienia do przodu i wewnątrz, oraz przywiedzenie i obrócenie do tyłu i na zewnątrz. Unaczynienie: tętnica pachowa. Unerwienie: nerw pachowy.

Mięsień nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy (łac. musculus supraspinatus, infraspinatus) są strukturami rozpoczynającymi się na łopatce w dole nadgrzebieniowym lub podgrzebieniowym, a kończące się na guzku większym kości ramiennej. Ich zadaniem jest wspomaganie mięśnia naramiennego podczas podnoszenia kończyny górnej do poziomu i rotacji ramienia na zewnątrz. Unaczynienie: tętnica pachowa i podobojczykowa. Unerwienie: nerw nadłopatkowy.

Mięśnie obły mniejszy i większy (łac. musculus teres minor, major) mimo nazwy nieco się różnią między sobą. Mniejszy z mięśni rozpoczyna się na bocznym brzegu łopatki i szyjce a kończy na guzku większym kości ramiennej. Powoduje obrót kończyny na zewnątrz. Natomiast większy swój początek posiada na grzbietowej powierzchni kąta łopatki a koniec na guzku mniejszym kości ramiennej. Odpowiada za opuszczenie podniesionego ramienia i obrócenie go do wewnątrz. Unaczynienie: tętnica pachowa. Unerwienie: nerw pachowy.

Mięsień podłopatkowy (łac. subscapularis) jak wynika to z nazwy rozpoczyna się na powierzchni żebrowej łopatki, kończy zaś na guzku mniejszym kości ramiennej. Umożliwia on obrót do wewnątrz i opuszczenie podniesionego ramienia. Unaczynienie: tętnica pachowa. Unerwienie: nerwy podłopatkowe.

Przy anatomii obręczy kończyny górnej należy wspomnieć o dole pachowym. Jest to zagłębienie utworzone między klatką piersiową a ramieniem. Od przodu ogranicza go fałd pachowy przedni, który stanowi brzeg mięśnia piersiowego większego, a od tyłu fałd pachowy tylny utworzony przez brzeg mięśnia najszerszego grzbietu. Kształtem zbliżony jest do piramidy wierzchołkiem zwróconej do góry, zawiera tkankę tłuszczową, tętnicę i żyłę pachową, nerwy splotu ramiennego oraz liczne węzły chłonne (około 20).