Wykład nr 3

MARKS AND SCHOPENHAUER

Baza – ogól środków produkcji i ich własności [właścicielka, robotnicy, kapitał]

Nadbudowa –Nadbudowa jest wytwarzana przez klasę panującą i pozostaje na jej usługach. Sfera kultury usprawiedliwiająca, legitymująca istniejącą bazę w jej skład wchodzą: moralność, prawo, religia [ religia to opium ludu][opium – uzależnia, otumania, zwalcza ból]

Wyzwolenie człowieka

Komunizm będzie systemem wyznaczającym człowieka:

• Zniesienie alienacji pracy

• Własności środków produkcji

• Powiększania kapitału poprzez wartość dodaną

• Fałszywa świadomość

• Sprzeczność kapitału i pracy

• Znikanie walki klas.

„filozofie dotąd interpretowali świat, idzie o to, żeby go zmienić”

Prawa historyczne

Historia rozwija się według obiektywnych praw. Każda kolejna redukcja zwiększała ilość ludzi i świadomych swojej roli. Kapitalizm jest koniecznym ogółem pomiędzy feudalizmem a komunizmem. Każdy z systemów przechodnich został rozsadzony przez wewnętrzne sprzeczności.

Ostatecznie wolność człowiek osiągnie dopiero w komunizmie. Nadejście komunizmu jest konieczne dziejowo. Czynnikiem zmian będzie proletariat, ponieważ jest klasą, która nie ma nic do stracenia. Do wyzwolenia człowieka należy pracować nad świadomością klasową proletariatu.

Mark a Hegel podobieństwa

• Obaj wyznawali że historia zmienia się wg obiektywnych praw

• Rozwój historii jest rozwojem dialektycznym – polega na znaczeniu przeciwieństw

• Przeciwieństwa są wpisane w każdy system, oprócz ostatecznego

• Dla Hegla – rozwój dotyczył Ducha, a dla Marksa – klasy

• Obie wizje rozwoju dotyczyły zwiększenia zakresu wolności.

Marks a HEGEL – różnice

• Hegel uzależniał rozwój od czynnika nienaturalnego, Marks wyłącznie od materialnych stosunków produkcji

• Dla H kultura grała pierwotne w stosunku do rozwoju społ. Marks uważał ją za produkt stosunków produkcji

• H nie używał wiedzy na temat inżynierii społecznej, M uważał, ze uświadomienie klasy robotniczej to warunek rozwoju społecznego.

• Dla H religia była istotnym elementem kultury, M wyłącznie narzędziem w ręku klasy panującej.

Artur Schopenhauer

Nie zgadzał się na Heglowską interpretację Ducha absolutnego.

Głosił konieczność powrotu dla Kanta i Kantowskiego rozumienie roli podmiotu w poznaniu.

Aktywna rola podmiotu w poznaniu – podmiot współkształtuje świat w który mu się ...

Świat jako przedstawienie:

• Świat jako wola i przedstawienie – najsłynniejsze dzieło Schopenhauera

• Podmiot konstruuje świat – tworzy przedstawienie z dostępnych danych zmysłowych.

• Nie mamy dostępu do danych zmysłowych – zawsze są one w jakiś sposób przekształcone.

• Formy poznawcze są różne u rożnych ludzi – każdy żyje w nie co odmiennym świecie.

Świat jako wola

U Kanta świat dzielił się na:

• Fenomeny – to co konstruowane przez podmiot

• Noumeny – hipotetyczne postawy wrażeń zmysłowych

• Schopenhauer rezygnuje z pojęć noumenów są one złudzeniem.

• To co możliwe do poznania bezpośredniego jest wola

• Wola znajduje się w człowieku ja i w całym świecie.

WOLA

• Rzecz sama w sobie, która istnieje niezależnie od naszego postrzegania.

• Tylko wola istniej naprawdę

• Wola jest podstawą wszystkich zjawisk jest niezależna od postrzegania – to ona jest przyczyna wszystkich postrzeżeń.

• Każda czynność to uprzedmiotowienie woli – każda czynność jest możliwa do postrzeżenia.

• Wola nie występuje tylko w człowieku – jest wszechogarniająca

• Wola jest ciągłym dążeniem, ciągłym rozwojem ciągłą zmianą.

WOLA a JEDNOSTKA

• człowiek jest przykładem wcielonej woli

• wola to siła napędzająca człowieka i świat

• człowieka napędza ciągłe dążenie

• dążenie wynika z niezaspokojenia potrzeb

• człowiek jest nieszczęśliwy z uwagi na ciągłe potrzeby

• poddanie się pędami woli unieszczęśliwia człowieka

• całe zło na świecie jest wynikiem działania ludzkich popędów.

Wyzwolenie człowieka

• należy dążyć do wyzwolenia się spod doktryn woli

trzeba unikać nie tylko zaspokajania dążeń ale i samych dążeń.

Wyzwolenie się od ciągłego biegu da szczęście w apatii/ nirwanie. Wyzwolenie się od nieszczęścia możliwe jest dzięki rezygnacji z dążeń.

Drogi wyzwolenia:

• chwilowe wyzwolenie można osiągnąć poprze szczere przeżycie estetyczne.

• Przeznaczeniem człowieka jest odrzucenie woli – rezygnacja z dążeń.

• Samobójstwo nie jest właściwym wyjściem – jest również jakąś formą realizacji woli

• Życie moralne polega na umiejętności wyzbywania się pragnień.

Stan po wyzwoleniu

• Wyjście ze świata złudzeń woli

• Całkowite wyzwolenie jest możliwe dopiero po śmierci. Żeby śmierć była wyzwoleniem życie musi być pełne wyrzeczeń.

• Brak woli = brak przedstawienia =brak świata. Należy dążyć do wyzwolenia się ze świata.