Temat: Modele systemów szkolnych.
Modele w ramach obowiązku szkolnego
*Uwaga: nie należy mylić obowiązku szkolnego z kształceniem podstawowym!!!!!
Obowiązek szkolny- zobowiązanie nałożone prawem na rodziców i opiekunów do posyłania dzieci do szkoły przez określony czas; obciąża również państwo stworzeniem możliwości zdobywania wykształcenia przez młode pokolenie
Trzy modele systemów szkolnych: (omówić na egz, część informacji jest z eseju, czyli na podstawie bazy EURYDICE lub z książki: B. Śliwerski, Pedagogika wobec edukacji, polityki oświatowej i badań naukowych)
1. klasyczny- wczesna selekcja w ramach obowiązku szkolnego;
Po krótkiej 4letniej szkole podst. uczniowie są selekcjonowani do różnych szkół o różnym prestiżu i o różnym poziomie kształcenia: szkoła główna, realna, gimnazjum i rozszerzone. – Niemcy.
Oprócz tego: Holandia, Austria, Litwa
W szkole głównej, która obejmuje 5-9 klasy „celem jest przygotowanie uczniów do włączania się w środowisko kulturalne i społeczne oraz do życia zawodowego. Świadectwo ukończenia tej szkoły umożliwia wstęp do szkół zawodowych (...)” = ukierunkowana bardziej na zawód
Szkoła realna obejmuje zazwyczaj klasy 5-10 i jeśli uczeń chce osiągnąć wykształcenie ogólnie, to właśnie ta szkoła daje ku temu większe możliwości. Gdy uczeń spełni określone wymogi (np. na wystarczające oceny), może starać się o przyjęcie do gimnazjum wyższego stopnia.
„Gimnazjum to jedyny rodzaj szkoły średniej, który obejmuje stopień I i II szkoły średniej. Składa się z klas 5-13”. Głównym zadaniem gimnazjum jest przygotowanie uczniów do studiów wyższych.
Szkoły rozszerzone z kolei oferują takie wykształcenie, jakie można uzyskać w pozostałych szkołach średnich pierwszego stopnia, czyli do 10 klasy. Jest to szkoła alternatywna dla trzech typów szkół: głównej, realnej i gimnazjum, gdyż je jednoczy. Pozwala na przesunięcie w czasie decyzji o wyborze kierunku kształcenia.
2. z późniejszym głębszym zróżnicowaniem- inaczej model wspólnego cyklu w ramach obowiązku szkolnego;
*we Francji numery klas są oznaczane odwrotnie, tzn. najmłodsza klasa ma najwyższy numer.
W ramach obowiązku szkolnego uczniowie po szkole podstawowej 5letniej wszyscy przechodzą do szkoły średniej I stopnia, w przypadku Francji jest to college. Nauka w college kończy się egzaminem, a co za tym idzie- uczniowie otrzymują dyplom państwowy. Drogi edukacyjne uczniów rozchodzą się dopiero w wieku 15 lat. Pod koniec 3 klasy w college decydują o kierunku przyszłego kształcenia: czy chcą iść do liceum ogólnokształcącego, zawodówki, czy może do technikum. W trakcie tego obowiązku szkolnego jest przejście ze szkoły do szkoły- selekcji formalnej nie ma, ale w praktyce jest ponowny moment startu, a przecież niektóre dzieci gorzej się przystosowują.- Francja
Oprócz tego: Belgia, Grecja, POLSKA, Hiszpania, Irlandia, Włochy, Cypr, Łotwa, Malta
3. jednolity
Cały okres obowiązku szkolnego (9letni) uczniowie spędzają razem w jednej strukturze. Wszyscy uczniowie szkół średnich (16 – 20 lat) korzystają ze stypendium naukowego. „Jednolita szkoła średnia w Szwecji jest traktowana jako forma realizacji obowiązku szkolnego, która ma wspierać demokratyzację stosunków międzyludzkich i podnieść poziom życia” - Szwecja
Oprócz tego: Dania, Finlandia, Norwegia, Estonia, Czechy, Węgry, Słowacja, Portugalia, Słowenia
*Nie należy analizować danego systemu tylko z jednej perspektywy, ponieważ inne zalety lub wady ma system analizowany z perspektywy ekonomicznej (lepszy- niemiecki), czy z perspektywy „demokratycznej” (lepszy szwedzki). Należy rozważać „za” i „przeciw” z wielu stron.
2. Modele w ramach kształcenia średniego II stopnia
Na tym szczeblu kształcenia występują dwa typy kształcenia: ogólne i zawodowe.
W istniejących systemach istnieje zróżnicowanie, w zakresie dominacji albo typu kształcenia ogólnego albo kształcenia zawodowego.
Po transformacji w Polsce przesunęliśmy się w kierunku kształcenia ogólnego, przed transformacją przeważało zawodowe. Natomiast np. w Szwecji odwrotnie, jest więcej zawodowego. Japonia i USA mają inną politykę niż Szwecja, czyli przeważa kształcenie ogólne, a specjalizacja dopiero później, bo na początku uczeń musi posiąść wiele wiedzy ogólnej. Filozofowie twierdzą, że jeśli „zrobimy” edukację najpierw wąsko, to nie jesteśmy w stanie rozwinąć myślenia ogólnego w dużym stopniu, więc lepiej najpierw ogólne, a później szczegółowe- ukierunkowane.
Modele szkolnictwa wyższego:
Model binarny (np. Holandia, Grecja, Irlandia, Portugalia). Obok siebie istnieją 2 sektory: uniwersytecki (kształcenie kadr oraz działalność naukowa, obowiązek przeprowadzania badań naukowych) i nieuniwersytecki (oferuje się kształcenie, przygotowanie zawodowe; kadra nie ma obowiązku prowadzenia badań naukowych)
Model zróżnicowany (Francja). Może być zarówno tak, i tak. Mogą być uniwersytety i nie-uniwersytety, ale także mogą być centra.
Model zintegrowany (np. Wielka Brytania, Szwecja). Centra uniwersyteckie, zróżnicowanie następuje wewnątrz uniwersytetów poprzez wprowadzenie różnych cykli kształcenia. Tendencja jest taka, by profili i wyborów było bardzo dużo, by młodzież akademicka mogła sobie dowolnie komponować modele modułów.