Chinolony

•działanie bakteriobójcze;

•nie powodują zaburzeń naturalnej flory;

•mechanizm działania: hamowanie gyrazy(topoizomerazyII) DNA;

•podział:

• I generacja –skuteczna przeciwko większości bakterii Gram (-);

• II generacja (fluorochinolony) –skuteczna przeciwko bakteriom Gram (-) i Gram (+); nowsze też przeciwko beztlenowcom

ChinolonyI generacji

kwas nalidyksowy

•aktywny głównie wobec bakterii Gram (-);

•oporność rozwija się łatwo (ale większość bakterii pozostaje wrażliwa na fluorochinolony);

•prawie całkowicie wchłania się z p. pok.;

•działania niepożądane: nudności, wymioty, bóle brzucha, reakcje alergiczne, zaburzenia neurologiczne, fałszywie dodatnie wyniki oznaczania glukozy w moczu;

•stosowany wyłącznie w zakażeniach dróg moczowych.

kwas pipemidowy

•oporność rozwija się rzadziej;

•zdecydowanie bardziej skuteczny w leczeniu zakażeń dróg moczowych niż kwas nalidyksowy.

ChinolonyII generacji (fluorochinolony)

•szybko rozwijająca się grupa chemioterapeutyków(ciprofloksacyna, perfloksacyna, norfloksacyna, ofloksacyna, enoksacyna)

•szerokie spektrum działania (różnice pomiędzy poszczególnymi lekami):

• bakterie Gram (+)

• bakterie Gram (-) (szczególnie silne działanie na Enterobacteriaceae);

• nowsze preparaty działają na beztlenowce;

• Mycobacterium–leki alternatywne w leczeniu gruźlicy;

• Mycoplasmapneumoniae

•dobrze wchłaniają się z p. pok.;

•nie powinny być stosowane masowo, ani jako leki pierwszego rzutu.

ChinolonyII generacji (fluorochinolony)

Wskazania:

•zakażenia układu moczowego;

•zakażenia przewodu pokarmowego;

•zakażenia tkanek miękkich, kości, stawów (zwłaszcza spowodowanych przez Pseudomonas i Enterobacter);

•ciprofloksacyna–legionelloza;

•ciprofloksacynai ofloksacyna–rzeżączka;

•leki alternatywne w leczeniu gruźlicy.

Działania niepożądane:

•stosunkowo częste (5-20%);

•zaburzenia żołądkowo-jelitowe;

•zaburzenia ze strony OUN (zawroty głowy, bezsenność, euforia, omamy, drgawki)

•reakcje nadwrażliwości na światło;

•zaburzenia hematologiczne;

•pęknięcie ścięgna Achillesa;

•uszkodzenie młodzieńczej chrząstki stawowej (odwracalne);

•źle rozpuszczalne w kwaśnym moczu

Przeciwwskazania:

•dzieci i młodzież poniżej 18 r.ż., z wyjątkiem zakażeń P. aeruginosau dzieci z mukowiscydozą;

•okres ciąży i laktacji.

Pochodne nitroimidazolu

•leki przeciwpierwotniakowei przeciwbakteryjne;

•mechanizm działania niejasny; prawdopodobnie penetrują do komórki bakteryjnej, gdzie ulegają redukcji, a związki pośrednie tych reakcji uszkadzają DNA;

•Pochodne nitroimidazolu: metronidazoli tinidazol

Pochodne nitroimidazolu

METRONIDAZOL

•działa bakteriobójczo;

•spektrum: głównie beztlenowce;

•dobrze wchłania się z p. pok., ale w infekcjach bakteryjnych jest najczęściej stosowany i.v.;

•działania niepożądane:

• metaliczny smak i suchość w jamie ustnej,

• zapalenie jamy ustnej i języka,

• nudności i wymioty po podaniu p.o.,

• rzadziej zapalenie nerwów obwodowych,

• reakcja disulfiramowa

•wskazania:

• zakażenia beztlenowcami (zabiegi na jelitach i narządach miednicy małej);

• rzekomobłoniaste zapalenie jelit;

• eradykacja H. pylori(leczenie skojarzone);

• zakażenia pierwotniakowe

TINIDAZOL

•podobny do metronidazolu;

•dłuższy okres półtrwania;

•stosowany przede wszystkim jako lek przeciwpierwotniakowy;

Pochodne nitrofuranu

•leki przeciwbakteryjne o szerokim spektrum;

•mechanizm działania –podobnie jak w przypadku pochodnych nitroimidazolu

1. NITROFURANTOINA

▫duża aktywność wobec E. coli

▫wybiórcza –wysokie stężenie w komórkach bakteryjnych

▫szybko wchłania się z p. pok.; bardzo szybko jest eliminowana –stężenia terapeutyczne osiąga tylko w moczu;

▫działania niepożądane: nudności i wymioty (>50%), skórne reakcje alergiczne, reakcje płucne (podobne jak w płatowym zapaleniu płuc), zaburzenia hematologiczne, polineuropatie;

▫zastosowanie –wyłącznie zakażenia układu moczowego;

2. FURAZYDYNA (FURAGINA)

▫bardzo zbliżona do nitrofurantoiny;

▫zdecydowanie mniej działań niepożądanych.

3. FURAZOLIDON

▫działa w przewodzie pokarmowym;

▫aktywny wobec większości bakterii powodujących infekcje jelitowe;

▫źle wchłania się z p. pok., ale wystarczająco aby wywołać działania niepożądane: nudności, wymioty, reakcje alergiczne, reakcja disulfiramowa;

▫zastosowanie: zakażenia przewodu pokarmowego (nie stosować dłużej niż 5 dni);

▫podobnie działa nifuroksazyd

Sulfonamidy

•Sulfonamidy(sulfamidy) –grupa związków organicznych będących amidami kwasu sulfanilowego. Zawierają w swojej cząsteczce grupę sulfonamidową SO2NH2podstawioną lub niepodstawioną.

Sulfonamidy

•Sulfonamidy są analogami kwasu p-aminobenzoesowego(PABA), działają bakteriostatycznie.

•W normalnych warunkach, w komórce bakteryjnej dochodzi do syntezy kwasu dihydrofoliowego(DHF) z użyciem PABA i kwasu foliowego. Dostanie się leku do komórki powoduje włączenie w tę syntezę sulfonamidu zamiast PABA i w konsekwencji zahamowanie procesu (przez zablokowanie odpowiedniego enzymu). W wyniku niedoboru DHF komórka bakteryjna nie może produkować nowych nukleotydów i budować nowych nici DNA i RNA. Doprowadza to do zablokowania zdolności rozmnażania się bakterii.

Sulfonamidy

Sulfonamidy

Spektrum: szerokie

•bakterie Gram (+);

•bakterie Gram (-);

•Chlamydiae, Nocardia;

Losy w organizmie:

•większość stosowana doustnie –dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego;

•niektóre nie wchłaniają się –zastosowanie miejscowe;

•słabo przenikają do OUN (wzrost przenikania w stanach zapalnych);

Sulfonamidy

Wskazania:

•miejscowe –niezalecane, z wyjątkiem:

▫przed zabiegami na jelitach –ftalilosulfatiazol;

▫zapalenie spojówek –sulfacetamid;

▫zakażenia skórne beztlenowcami;

▫choroba Leśniowskiego-Crohna–sulfasalazyna, mesalazyna.

•ogólne:

▫infekcje układu moczowego, oddechowego,

▫rzeżączka,

▫zakażenia jelitowe,

▫toksoplazmoza (w połączeniu z pirymetaminą),

▫infekcje Pneumocystiscarinii(Ko-trimoksazol).

Przeciwwskazania:

•nadwrażliwość na sulfonamidy;

•niewydolność wątroby i nerek;

•ciąża;

•zmiany w układzie krwiotwórczym;

•niemowlęta;

•opalanie się jest przeciwwskazane.

Działanie niepożądane: liczne i bardzo różnorodne

•zaburzenia hematologiczne –kontrola morfologii;

•układ moczowy –możliwość krystalizacji, skąpomocz, białkomocz, krwinkomocz–konieczność dobrego nawadniania pacjenta;

•objawy alergiczne i fototoksyczne;

•zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego;

•zaburzenia ze strony OUN

Sulfonamidy

KO-TRIMOKSAZOL

•sulfametoksazol+ trimetoprim(5:1) –działanie synergiczne;

•spektrum j.w.;

•wskazania j.w. oraz dodatkowo:

▫dury i paradury,

▫zapalenie gruczołu krokowego –dobra penetracja,

▫zakażenia P. cariniiu pacjentów z AIDS i innymi zaburzeniami odporności.

•dawkowanie co 12 h

TRIMETOPRIM

•inhibitor reduktazy kwasu dihydrofoliowego;

•w monoterapiistosowany w zakażeniach układu moczowego;

•łatwo przenika do wnętrza komórek bakteryjnych oraz płynu mózgowo-rdzeniowego;

•działania niepożądane –związane z mechanizmem działania: anemia megaloblastyczna, leukopenia, granulocytopenia; inne są podobne jak w przypadku sulfonamidów