1. Analiza marginalna:

Koszt krańcowy to przyrost kosztu zmiennego wynikający ze np. zwiększenie udzielonych świadczeń o jednostkę. Może być zastosowana dla ustalenia ostatecznej decyzji w wyborze właściwej decyzji. Np. Który z programów da nam najmniejsze koszty.

1. Użyteczność kardynalna i porządkowa

Użyteczność interpretowana jest jako pewien dający się zmierzyć poziom zadowolenia, jaki konsument osiąga dzięki konsumpcji dobra (Jeremi Bentham).

Użyteczność kardynalna – każdemu wynikowi przypisana jest konkretna liczba odzwierciedlająca znaczenie danej użyteczności. Wskaźnik użyteczności kardynalnej umożliwia porównywanie użyteczności poszczególnych jednostek.

Jedyne, czego potrzebujemy aby skonstruować wskaźnik użyteczności, to reguła przypisująca większe liczby do koszyków bardziej preferowanych. Wskaźnik jest porządkowy, jeśli przedstawia sposób uporządkowania koszyków konsumpcyjnych.

1. Omówić zasadę analizy kosztów i korzyści, analize kosztów i efektów

Metoda analizy kosztów-korzyści (CBA – Cost Effectiveness Analysis)

To metoda umożliwiająca porównanie kosztów (nakładów) poniesionych na wybraną strategię medyczną (technologię medyczną) z osiągniętymi rezultatami, których nie można wyrazić bezpośrednio w jednostkach pieniężnych. Analiza CBA stwarza możliwość pośredniej kwantyfikacji niepieniężnych efektów realizacji inwestycji w kategoriach pieniężnych

Analiza kosztów-korzyści przykład:

Rozważmy pewien sposób leczenia (interwencje) z którym związane są koszty (C₁) i efekt zdrowotny (B₁)

B₁>C₁ – Jeśli korzyści będą przewyższały koszty to poniesienie tych kosztów na zrealizowanie np. sposobu leczenia będzie uzasadnione

Jeśli wartość efektu zdrowotny (B₁), przyjmiemy jako efekt w jednostkach właściwych (E) pomnożone przez ustaloną cenę (P₁), to możemy interpretować wynik jako efekt cenowy

B₁=E* P₁

E* P₁>C₁

(E* P₁)/C₂>1

Interpretacja wskaźnika (E* P₁)/C₂

(E* P₁)/C₂>1 – osiągnięte korzyści przewyższają poniesione koszty i program jest korzystny dla odbiorcy

(E* P₁)/C₂=1 – korzyści równoważą poniesione koszty w trakcie realizacji określonej strategii

(E* P₁)/C₂<1 – osiągnięte korzyści mają mniejszą wartość pieniężną w porównaniu z wysokością poniesionych kosztów

Porównanie korzyści alternatywnych:

W sytuacji gdy porównujemy interwencje pierwszą z jej alternatywą, dających inny efekt, przynoszący korzyść przy kosztach, należy porównać dla której interwencji współczynnik kosztu-korzyści jest większy

Korzyści można analizować w kategoriach:

• Bezpośrednich – część poniesionych kosztów (wydatków) na świadczenia zdrowotne, które zostały wyeliminowane w wyniku zrealizowanej strategii

• Pośrednich – określenie potencjalnych pozytywnych zmian w produktywności opieki zdrowotnej i pośrednie ich oszacowanie wartości w pieniądzu

• Niewymiernych – związanych z postrzeganiem przez jednostki lub społeczeństwo wyników podjętych działań

Ocena korzyści programu, gdy jego realizacja jest rozłożona w czasie:

Wynik zastosowanej strategii to suma różnic kosztów strategii porównywanej i preferowanej (ocenianej). Korzyści to suma absolutnych różnic wyników uwzględniających strategie preferowaną i porównywaną

Etapy analizy kosztów-korzyści:

• Określenie celów działań niezbędnych dla zaspokojenia zaistniałej potrzeby – należy uwzględnić różne strategię i ocenić, która z nich może najlepiej przyczynić się do realizacji założonych celów

• Analiza finansowa- obliczenie finansowych wskaźników efektywności planowanych działań stanowiących podstawę decyzji o realizacji ustalonych strategii

• Analiza ekonomiczna – dokonuje się oceny programu pod kontem kosztu alternatywnego, który nie zawsze odpowiada wskazanemu kosztowi finansowemu. Efekt końcowy programu oceniamy pod kątem gotowości do zapłaty zależy od tego czy dany element jest uznany za korzyść czy za redukcje kosztów.

• Analiza wrażliwości i ryzyka – określenie tzw. „zmiennych krytycznych programu”, czyli procentowej zmiany finansowych i ekonomicznych wskaźników efektywności

Analiza kosztów i efektywności (CEA)

Analiza porównawcza różnych wariantów, przyjmująca za cel dokonanie wyboru tego, który gwarantuje uzyskanie najlepszych efektów wyrażonych w jednostkach fizycznych przy najniższych kosztach. Metoda ta nie opisuje korzyści w jednostkach pieniężnych. Korzyści mogą być wyrażone w jednostkach fizycznych lub w sposób opisowy. Warunkiem praktycznego stosowania CEA jest przyjęcie tych samych jednostek pomiaru wyników dla wszystkich porównywanych alternatyw działania. CEA uwzględnia zarówno koszty jak i konsekwencje kliniczne analizowanego postępowania klinicznego

Pomiaru ekonomicznych efektów dokonuje się w sposób pośredni przez porównanie z wynikami dodatkowej alternatywy określonej jako „zaniechane działania”

Przykład:

Rozważmy dwa alternatywne działania wymagające podniesienia kosztów w wysokościach odpowiednio C₁ oraz C₂, w wyniku których uzyskujemy różne efekty wyrażone w jednostkach fizycznych (E ₂ i E₂). Kryterium wyboru może być definiowany następująco:

• C₁/E₁<C₂/E₂ – współczynnik kosztu efektywności – dostarcza informacji o wysokości kosztów poniesionych dla uzyskania jednej jednostki efektu

• E₁/ C₁> E₂/ C₂ – współczynnik efektu-kosztu – dostarcza informacje o wielkości efektu przy poniesieniu jednostki kosztu

W praktyce zastosowanie współczynnika kosztów-efektu jest często niewystarczalne dla podjęcia ostatecznej decyzji o wyborze właściwego programu. Dla uzupełnienia analizy zastosowuje się współczynnika inkrementalnego ICER

Oznacza on koszt interwencji medycznej, który skutkuje pozytywnym efektem zdrowotnym

Przyjmuje się że koszty każdej analizowanej strategii są funkcją poziomu oczekiwanej efektywności. W analizie stosuje się dwie procedury agregacyjne

1. Agregacja średni koszt – efektywność zakłada liniową funkcję łączącą koszty z efektywnością. Pozwala na obliczenie średnich kosztów przypadających na jedną jednostkę efektywności. Strategia preferowana to taka gdzie:

   1. Średni koszt poniesiony dla uzyskania jednostki efektywności będzie najniższy

   2. Lub średni koszt będzie generował najwyższa wartość jednostki efektywności

2. Agregacja koszt krańcowy – efektywność – możliwa jest estymacja kosztów dodatkowej jednostki efektywności. Jako strategia preferowana zostanie wybrana ta której koszt poniesiony dla uzyskania dodatkowej jednostki efektywności jest najniższy

1. Omówić zasadę dyskontowania w analizach ewaluacyjnych

Koszty i korzyści są najczęściej rozłożone w czasie . Żeby móc porównać koszty i korzyści wariantowych przedsięwzięć, trzeba odnieść je do tego samego wymiaru czasu. Służy temu dyskontowanie.

Dyskontowanie polega na tym, że przyszłe koszty i korzyści należy oszacować w celu określenia, ile będą warte w przyszłości poniesione obecnie nakłady i projektowanie korzyści z zastosowaniem odpowiedniej stopy dyskontowej.

W wyniku dyskontowania otrzymujemy wartość zaktualizowaną pewnego strumienia pieniędzy. Jest to podstawa wyliczenia różnych wskaźników wykorzystywanych do oceny projektu.

• Wskaźnik korzyści i kosztów (BCR) – stosunek zaktualizowanej wartości korzyści do zaktualizowanej wartości kosztów. BCR >1 program efektywny ekonomicznie. Wartość B/R zależy od tego  czy dany element jest uznany za korzyść lub za redukcje kosztów. Wskaźnik ten nie zawiera żadnej informacji na temat skali korzyści netto

• Ekonomiczna wartość bieżąca (ENPV) – suma zdyskontowanych przepływów kosztów i korzyści dotyczących bezpośrednich i pośrednich beneficjentów, wyrażona w wartościach pieniężnych, przeliczonych według cen rozrachunkowych. Wartość wskaźnika powinna być większa od zera dla programu, z ekonomicznego punktu widzenia.

• Ekonomiczna stopa zwrotu(EER) – stopa dyskontowa, dla której ekonomiczna wartość bieżąca netto jest równa zero. W przypadku tego badania na wysokość kosztów i korzyści mają wpływ także czynniki społeczne. EER powinna być wyższa od społecznej stopy dyskontowej (SSD). SSD ustala się w oparciu o np. społeczne stopy dyskontowej czasowej, czyli gotowości społeczeństwa do rezygnacji z dzisiejszego zysku na rzecz korzyści w przyszłości

Pomiędzy wielkością nakładów a wynikami realizowanych programów, przyrosty jednostkowe efektów przypadające na jednostkę nakładów zaczynają maleć jeżeli koszty takich programów rosną. Całkowite efekty wnikające z alternatywnych programów zdrowia mogą osiągać maksymalne wartości tylko wtedy, gdy dodatkowe zasoby są inwestowane w programy, których realizacja gwarantuje wyższy wzrost całkowitych wyników

1. Efektywność alokacyjna

Efektywność alokacyjna to optymalna kombinacja czynników przy danej wielkości produkcji. Ocena ekonomiczna dotyczy nie tylko skutków medycznych, ale rezultatów wszelkich decyzji dotyczących alokacji i zatrudnienia rzadkich zasobów na wszelkich szczeblach działalności.

1. Efektywność techniczna:

Maksymalna wielkość produkcji przy danym zasobie czynników. Produkcji nie można wytworzyć przy mniejszej ilości czynników. Korzyść: ograniczanie strat

1. Funkcja popytu a zdrowie

Krzywa popytu na dane dobro odzwierciedla gotowość konsumenta do zapłaty za różne ilości tego dobra.

Popyt na świadczenia medyczne tworzone są przez:

• Ludność i jej strukturę demograficzną

• Status ekonomiczny jednostek subpopulacji

• Przedsiębiorstwa

• Wykonujących wolne zawody, pracujący itp.

W zależności od zakresu analiz składowe te mogą występować w różnych kombinacjach. Pomiędzy poszczególnymi elementami trzech zasadniczych bloków występują strumienie, ogólnie sklasyfikowane jako strumienie:

• Finansowe

• Personalne

• Informacyjne

1. Krańcowa gotowość do zapłaty

Występują dwie sytuacje

Przy małych całkowitych ilościach dobra krańcowa gotowość do zapłaty jest wysoka do momentu, gdy osoby przypisujące znaczą wartość danemu dobru są gotowi za nie zapłacić

Przy większych całkowitych ilościach dobra krańcowa gotowość do zapłaty maleje. Kolejne osoby są zainteresowane zakupem dobra, dopóki cena nie będzie niższa

1. Dlaczego popyt na zdrowie ma aspekt inwestycyjny

Popyt na kapitał zdrowotny, który w istotny sposób różni się od tradycyjnie definiowanego popytu. Różnice te wynikają z traktowania zdrowia jako dobra kapitałowego i pożądanego, toteż popyt na zdrowie ma aspekt inwestycyjny.

1. Czyste dobro publiczne

Czyste dobro publiczne nie są przedmiotem konsumpcji o charakterze rywalizującym i niemożliwe jest wykluczenie.

1. Scharakteryzuj system ekonomiczny i wymień jego rodzaje

System ekonomiczny to taki układ stosunków i organizacji, który :

1) kształtuje prawa i regulacje rządzące działalnością gospodarczą,

2) determinuje prawa własności czynników produkcji,

3) rozdziela uprawnienia do podejmowania decyzji w zakresie produkcji i konsumpcji,

4) determinuje bodźce motywujące różne podmioty gospodarcze,

5) rozstrzyga kwestie: co, jak i dla kogo ma być produkowane.

RODZAJE SYSTEMÓW EKONOMICZNYCH:

Podstawowym kryterium podziału jest podział uprawnień do podejmowania decyzji.

Wyróżniamy systemy:

·         zdecentralizowane: uprawnienia do podejmowania decyzji gospodarczych należą wyłącznie do poszczególnych konsumentów i producentów;

·         scentralizowany: uprawnienia do podejmowania decyzji należą wyłącznie do centralnej biurokracji państwowej.

1. System zdrowotny

System zdrowotny to wyodrębniona całość złożona z wielu różnorodnych elementów, które powiązane są różnorodnymi więziami i który realizuje cel związany ze zdrowiem

System zdrowotny to całość działań, których podstawowym celem jest promowanie, poprawa i zachowanie dobrego stanu zdrowia członków populacji.

2. Definicja systemu zdrowia według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) określa:

• istotę systemu,

• wielość współdziałających instytucji realizujących określone cele,

• wewnętrzną spójność systemu.

Według tej definicji system zdrowotny jest definiowany jako spójna całość, której liczne powiązane między sobą części, wspólnie oddziałując wpływają pozytywnie na stan zdrowia ludności.

W ANALIZACH EKONOMICZNYCH POJĘCIE SYSTEM ZDROWOTNY STOSOWANY JEST DLA OKREŚLENIA:

• ochrony zdrowia,

• opieki medycznej,

• opieki zdrowotnej

• sektora zdrowia.

System opieki zdrowotnej to zorganizowany i skoordynowany zespół działań, którego celem jest realizacja świadczeń i usług profilaktyczno-leczniczych i rehabilitacyjnych, mających na celu zabezpieczenie i poprawę stanu zdrowia jednostki i zbiorowości.

System opieki zdrowotnej jest to koncepcyjnie wyodrębniona całość, której części wspólnie przyczyniają się do powodzenia całości, a powodzenie to jest rozumiane jako realizacja misji polityki zdrowotnej.

System ochrony zdrowia składa się z elementów opieki zdrowotnej, mających wpływ ma realizację polityki zdrowotnej:

* służba zdrowia (świadczeniodawcy),
* instytucje administrujące i finansujące służbę zdrowia (beneficjenci),
* tradycyjne działania zdrowia publicznego.

13. Podstawowy cel współczesnego systemu ochrony zdrowia:

* zapewnienie mikro- i makroekonomicznej efektywności wykorzystania zasobów poprzez zapewnienie długookresowej stabilności finansowej systemu. Stabilność finansowa oznacza finansowanie usług medycznych zgodnie z zasadami racjonalnego gospodarowania.

Racjonalne gospodarowanie w ochronie zdrowia oznacza alternatywnie:

* finansowanie świadczeń medycznych gwarantujących „dany stan zdrowia” przy minimalnych kosztach,
* finansowanie świadczeń medycznych gwarantujący „maksymalny” stan zdrowia ludności przy danych kosztach.

14. DEFINICJE SYSTEMU FINANSOWEGO:

1. System finansowy jest mechanizmem współtworzenia i przepływu siły nabywczej między nie finansowymi podmiotami gospodarczymi, w skład którego wchodzą instrumenty finansowe, instytucje finansowe, zasady określające sposób ich funkcjonowania.

2. System finansowy to zespół powiązanych ze sobą logicznie form organizacyjnych, aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązanie stosunków finansowych zarówno w sektorze realnym jak i finansowym.

15. Podstawowe modele systemów zdrowotnych:

Model Bismarka

Model niemiecki funkcjonuje od 1883r. z wieloma modyfikacjami, z których najbardziej znane w Niemczech są dwie reformy ukierunkowane na obniżenie kosztów funkcjonowania systemu:

• reforma Bluma z 1989r.

• reforma Seehofera z 1993r.

System opiera się na założeniu obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, które mają zabezpieczyć ludność przed niezawinionymi skutkami nie dających się przewidzieć zdarzeń losowych, które mogłyby przyczynić się do utraty dochodów i zagrażać materialnemu bytowi części społeczeństwa

Cechy:

• Pacjent ma prawo swobodnego wyboru świadczeniobiorcy spośród tych, którzy podpisami stosowne umowy

• Obowiązuje zasada równoważenia przychodów instytucji ubezpieczeniowych z wydatkami na świadczenia dla ubezpieczonych

• Fundusze statutowe mające osobowość prawną znajdują się pod kontrolą nie państwowych instytucji

• Budżet finansuje tylko szpitale

• Lekarze wynagradzani są zgodnie z warunkami w kontrakcie lub otrzymują honoraria za świadczenia

• Koszty leczenia mogą być finansowane w pełni lub częściowo

• Nadzór nad systemem sprawuje państwo tworząc ramy prawne

• Świadczenia zdrowotne finansowane są przez obowiązkowe składki płacone przez pracodawców i pracowników

• Osoby zamożne mogą dobrowolnie zawierać umowy z ubezpieczycielem

• Istnieją wspólnoty ubezpieczeniowe obejmujące zasięgiem ludzi cechujących określone grupy ryzyka

Model Beveridge`a

Jest modelem narodowej służby zdrowia, który funkcjonuje od 1948r. Autor: Lioys George

Cechy:

• Bezpieczeństwo zdrowotne dla wszystkich obywateli

• Powszechny i szeroki zakres bezpłatnych usług zdrowotnych niezależnie od statusu materialnego

• Finansowanie z środków publicznych

• Wysokość finansowania uzależniona jest od dochodów państwa

• Lekarze rodzinni mają uprawnienia do zawierania kontraktów

• Decyzje o finansowaniu usług zdrowotnych mają charakter centralistyczny

• Państwo jest monopolistom w systemie usług zdrowotnych

• Akty prawne wyznaczają zasady funkcjonowania systemu ochrony zdrowia

Model scentralizowanej ochrony zdrowia – Model Siemaszki

Obowiązywał w krajach o ustroju socjalistycznym . Oparty był na koncepcji narodowej służby zdrowia.

Cechy:

• Finansowania z podatków za pośrednictwem budżetu centralnego

• Kontrola przez instytucje rządowe i jednolitość organizacyjna całego systemu podporządkowana centralnemu sterowaniu

• Zatrudnienie personelu medycznego na posadach państwowych

• Pełny zakres całkowicie bezpłatnych świadczeń, z wyjątkiem leków dostępnych w opiece ambulatoryjnej

• Nastawienie na działania na rzecz zdrowia i jego ochrony

• Sektor zdrowia traktowany jest jako nieprodukcyjny dział gospodarki narodowej

• Brak sektora usług prywatnych

Model rezydualny

Cechy:

• Brak odpowiedzialności państwa za umożliwienie społeczeństwu dostępu do opieki zdrowotnej

• Wyraźnie rozgraniczenie zdrowia publicznego do zdrowia jednostki

• Podejmowanie przez jednostki ponoszące ryzyko zdrowotne decyzji o przeznaczeniu dochodów na bieżące lub przyszłe uprawnienia do korzystania ze świadczeń zdrowotnych.

• Dominujące finansowanie ochrony zdrowia przez sektor prywatny, który traktowany jest na równi z pozostałymi sektorami gospodarki narodowej

• Finansowanie usług medycznych oparte jest na ubezpieczeniach prywatnych

• Finansowanie świadczeń ze środków publicznych możliwe jest tylko dla osób bardzo biednych, starszych oraz matek i dzieci znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej