Praca zawodowa a jej wpływ na zdrowie człowieka.
Praca to jedna z podstawowych form aktywności człowieka, prócz niej są jeszcze zabawa i nauka, do tych aktywności można zaliczyć też walkę i twórczość.
Zawód jest definiowany często w dwojaki sposób:
jako zespół czynności wymagających określonych kwalifikacji, wykonywanych poza gospodarstwem domowym będących podstawą utrzymania pracownika i jego rodziny oraz pozycji w społeczeństwi
to samo wykonywanie czynności oparte na kwalifikacjach wykazywanie ich w celach zarobkowych wynikających z podziału pracy.
Praca zawodowa
Rozpatrywana może być w znaczeniu szerszym i węższym. W znaczeniu węższym na pracę zawodową składają się czynności które:
tworzą system wewnętrznie spójny,
opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach,
są skierowane na wykorzystywanie pewnych produktów lub usług, 4) wykonywane są systematycznie lub trwale
W znaczeniu szerszym bierzemy pod uwagę także warunki zewnętrzne pracy, jej organizację, korzyści materialne, prestiż zawodu, szanse zawodowe i inne elementy wpływające bezpośrednio lub pośrednio na proces i wyniki pracy zawodowej.
Po latach pracy w ciężkich lub szkodliwych warunkach, możemy nabawić się różnych schorzeń, które uznane mogą zostać za chorobę zawodową. Ale droga do otrzymania za to różnych świadczeń też jest uciążliwa.
Nauczyciele narażeni są m.in. na guzki głosowe, górnicy na pylicę, pilarze na chorobę wibracyjną, piekarze na nieżyt nosa, a dentyści na zapalenie stawów nadgarstków. Nie wszystkie jednak tego rodzaju schorzenia automatycznie zostają uznane za chorobę zawodową. Muszą znajdować się na ministerialnej liście i być spowodowane przez szkodliwe czynniki czy uciążliwość naszej pracy.
Fakt, iż praca zawodowa wpływa na styl życia potwierdziły badania przeprowadzone przez naukowców. Okazało się, że najbardziej korzystna jest praca elastyczna czasowo.
Osoby mające możliwość pracowania w domu, dzielenia z kimś etatu lub pracy w niepełnym wymiarze godzin prowadzą zdrowszy tryb życia. Elastyczny grafik umożliwia im lepsze zorganizowanie czasu, dzięki czemu dłużej i lepiej śpią oraz znajdują czas na aktywność fizyczną.
Elastyczną organizację pracy wprowadzono w celu umożliwienia kobietom pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego. Autorzy badań spostrzegli jednak, że taki model pracy przynosi korzyści różnym osobom. Badania przeprowadzono wśród pracowników korporacji farmaceutycznej zajmujących różnorodne stanowiska.
Choroba zawodowa to problem zdrowotny związany z wykonywaniem określonego rodzaju czynności, jakie nakłada na nas praca zawodowa. Wiadomo, że pracując przy komputerze, gdzie niemal cały dzień siedzi się bez ruchu lub sprzedając w sklepie czy w aptece, gdzie z kolei spędza się czas na stojąco narażeni jesteśmy na żylaki, czy opuchliznę nóg. Można temu jednak zaradzić kupując witaminy wspomagające krążenie, regenerujące organizm oraz maści bez recepty. Stosowane systematycznie pomagają.
Niekoniecznie jednak musimy kierować się reklamami telewizyjnymi i wybierać witaminy i preparaty zdrowotne, które ujrzymy w telewizji, bo jak dowodzą badania społeczne zdecydowana większość Polaków kupuje te leki, o których usłyszy w reklamie.
Stres związany z pracą zawodową.
W państwach Unii Europejskiej stres związany z pracą to po bólach pleców najczęstszy problem zdrowotny wśród osób czynnych zawodowo. W 2000r. dotyczył on 28% ogółu zatrudnionych, czyli 41,2 mln ludzi, a więc grupy większej niż liczba mieszkańców Hiszpanii lub Portugalii, Holandii i Belgii łącznie.
Na tego rodzaju stres narażeni są wszyscy, niezależnie od miejsca zatrudnienia, branży czy stanowiska w hierarchii służbowej.
Z analiz Eurostat przeprowadzonych na podstawie danych z 10 krajów członkowskich UE wynika, że dolegliwości wywołane stresem występują częściej u kobiet niż u mężczyzn.
Główne przyczyny
Jednym z podstawowych czynników wywołujących stres jest poczucie braku kontroli
Z badań wynika, że stres związany z pracą zawodową pojawia się wówczas, gdy pracownikowi nie odpowiadają warunki zatrudnienia, obowiązki, które musi wykonywać i struktura organizacyjna jego macierzystej instytucji. Chociaż stres może być wywołany przez wiele różnych czynników, do jego najczęstszych przyczyn zalicza się:
Poczucie braku kontroli : poczucie, że nie ma się wpływu na wykonywaną pracę powoduje stres i takie objawy, jak wzmożony niepokój, depresja, apatia i zwiększona skłonność do zapadania na choroby układu sercowo-naczyniowego. Dla wielu osób czynnych zawodowo właśnie poczucie braku kontroli stanowi główny problem.
35% twierdzi, że nie ma wpływu na to, w jakiej kolejności wykonuje swoje zadania
29% nie ma wpływu na wybór metod pracy
30% nie może pracować w ustalonym przez siebie rytmie i tempie
39% nie może decydować o tym, kiedy zrobi sobie przerwę
55% nie ma wpływu na czas pracy.
Monotonia: średnio 40% ogółu zatrudnionych skarży się na monotonię swojej pracy - najczęściej narzekają na nią robotnicy wykonujący najprostsze czynności oraz operatorzy maszyn i urządzeń (57% w każdej z tych grup). Ponadto, 57% pracowników musi wykonywać ciągle te samy ruchy rąk, zaś 32% - powtarzające się czynności w cyklach trwających 10 minut.
Naglące terminy: blisko 2/3 osób czynnych zawodowo (60%) twierdzi, że 25% czasu pracy zajmują im pilne prace terminowe; 29% pracuje w takim trybie niemal zawsze lub wyłącznie. Ogółem, 40% respondentów stwierdziło, że konieczność dotrzymania pilnych terminów najczęściej wywołuje stres o natężeniu szkodliwym dla zdrowia.
Szybkie tempo pracy: 56% respondentów musi wykonywać swoje zadania w szybkim tempie przez co najmniej 1/4 czasu pracy; 24% jest do tego zmuszanych regularnie. W 40% przypadków wywołuje to zbyt silny stres.
Stosowanie przemocy, zastraszanie i inne formy nękania i molestowania pracowników: w Europie zjawisko to stanowi coraz poważniejszy problem. Badania wykazały, że 3 mln. pracowników w krajach Unii Europejskiej) twierdzi, iż była molestowana seksualnie, 6 mln. - że stosowano wobec nich przemoc fizyczną, zaś 12 mln. - że było zastraszanych lub prześladowanych. Przemoc - i groźba jej użycia - staje się poważnym problemem dla osób zatrudnionych na "pierwszej linii" w sektorze usług publicznych, na przykład pracowników służb medycznych i transportowych.
Szkodliwe warunki pracy: hałas to jeden z najczęściej wymienianych czynników wywołujących stres. Czynników takich jest jednak wiele, najwięcej w sektorze produkcji - niektóre z nich to kontakt ze szkodliwymi substancjami biologicznymi, radioaktywnymi i chemicznymi.
Stres związany z pracą zawodową dotyka wszystkich, są jednak osoby, które odczuwają jego skutki dotkliwiej niż inni. Zwiększona podatność na stres jest charakterystyczna dla tzw. typu osobowości A (bardzo zaangażowana w sprawy zawodowe, rywalizująca z innymi i traktująca swoje zadania jako bardzo pilne), współwystępującego z ograniczonymi umiejętnościami radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz niekorzystnymi warunkami socjalno-bytowymi. Inne czynniki to wiek (na stres szczególnie podatna jest dorastająca młodzież i ludzie starsi), ułomność fizyczna oraz szereg determinantów związanych z płcią i warunkami społeczno-ekonomicznymi, których typowy przykład stanowi sytuacja osób samotnie wychowujących dzieci.
Do najczęstszych chorób zawodowych zaliczane są:
pylica
ołowica
rozedma płuc
zespół cieśni nadgarstków
Choroby zawodowe wymienia wprost ustawa Kodeks Pracy, nie podając jednak ich definicji, co wskazuje, że niekoniecznie muszą one zostać uznane za choroby zawodowe. Definicja choroby zawodowej znalazła się natomiast w ustawie wypadkowej, która określi, że za chorobę zawodową można uznać jedną z wymienionych w art. 237, paragraf 1, punkty 1 i 2, jeśli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania tej pracy.
Wpływ środowiska na wykonywanie danej pracy, metody leczenia oraz profilaktyczne wskazania sugeruje medycyna pracy.
Do pracy konieczne są:
badania wstępne
badania okresowe
badania kontrolne
wyróżniamy tez badania specjalistyczne
Pojawiają sie także pytania o stwierdzenie choroby zawodowej po ustaniu stosunku pracy lub kiedy zgłosić podejrzenie o występowanie choroby zawodowej.