Typy wskaźników

Definicyjne –wskazują relację między wskaźnikiem a tym, co jest badane, zachodzi między nimi relacja tożsamości, (np. liczba przestępstw to wsk. Przestępczości .

Wskaźniki te pozwalają nam na tworzenie definicji cząstkowych... Zakres znaczeniowy wskaźników pokrywa się z zakresem znaczeniowym definiowanych pojęć;

Rzeczowe- zakłada istnienie między wskaźnikiem, a tym co jest badane takiej relacji, która może pośrednio lub bezpośrednio kontrować empirycznie (ma charakter nie tylko konwencji terminologicznej. Dzieli się na:

Empiryczne- to co jest badane jest i wskaźnik są zjawiskami obserwowalnymi

Inferencyjny- to co badane jest wartością ukrytą a z zajścia wnioskujemy, że zaszło co badamy.  (pozwalają wnioskować o wartościach cech niedostępnych bezpośredniej obserwacji.)

Najczęściej mamy doczynienia ze wskaźnikami mieszanymi.

Korelacyjne  - dzielą się na wskaźniki korelacji wewnętrznej (stanowią część definiens teoretycznie zdefiniowanej cechy, a zatem są skorelowane z pozostałymi składowymi tej cechy) i zewnętrznej (nie wchodzą w skład definiens, a mimo to są z nią empirycznie skorelowane). Wskaźniki wymiarów cząstkowych, które silnie skorelowane z pozostałymi  częściami cechy, którą wskazują to są one wskaźnikami złożonymi i skorelowanymi (nie są wskaźnikami definicyjnymi). Wskaźniki wewnętrznie skorelowane można podzielić na takie, które są konsekwencją cechy wskazywanej (skutkiem), jej kierunkiem (przyczyną) lub pozostają z nią jedynie w teoretycznym, statystycznym związku. Jeżeli korelacji między wskaźnikiem, a cechą wskazywaną nie można  uzasadnić teoretycznie to należy uznać trafność wskaźnika za wątpliwą. Wskaźników korelacji zewnętrznej używa się wówczas, gdy cecha wskazywana jest empiryczne trudniej niż wskaźnik oraz zwłaszcza gdy mowa jest o cechach częściowo niedostępnych obserwacji. Do wskaźników tych należą: postawy, określone cechy psychiczne, skłonności,  którymi zgodnie z teorią można tłumaczyć określone zachowanie w pewnych sytuacjach. Trafność wnioskowania o istnieniu określonych dyspozycji na podstawie cechy wskaźnikowej można weryfikować przez wskazanie kowariancji (współzmienności) wskaźnika i możliwie wielu innych cech obserwowalnych. Np. jeżeli badanie dotyczy postaw robotników wobec przełożonego, możemy badać jak często mają oni z nim sytuacje konfliktowe;

 

Zasady doboru wskaźników:

1)Relacje pomiędzy wskaźnikiem a tym co badane

Tożsamość- nakładanie zakresów, wskaźnik jest częścią zakresu tego, co badane, i odwrotnie, zakresy obu zachodzą na siebie

2)Moc zawierania- wsk. Za szeroki wskazuje z całą pewnością co badane ale także inne zjawiska które w skład tego co badane nie wchodzą (stosowanie szerokiego wsk. Jest uzasadnione na etapie bad. Eksploracyjnych)

3)moc odrzucania- wsk. Za wąski wsk. Tyko zjawiska wchodzące w skład tego co badamy ale pomija też inne, które w ten zakres wchodzą (wąski zakres stosuje się w bad. Weryfikacyjnych.

4)Moc rozdzielcza- funkcja obydwu powyższych mocy- przekonanie, że wskaźnik został dobrany trafnie, (ważne jest gdy zakresy wskaźnika i tego, co badamy częściowo na siebie zachodzą

5)dobór wskaźnika w zależności od problemu badawczego i celu badań – wskazują granice kontinuum, lub dobór większej ilości wskaźników

 

Wskaźniki w badaniach socjologicznych

1)Zachowania jednostek – pochodzą z obserwacji, wskazują postawy, skłonności,

2)Cechy jedn. i zbirowości- wskaźnik prawd- dysp= np. dane ze wskaźnika

3)Wypowiedzi jednostek- np. na pytania kwestionariusza , wskaźniki postaw etc