Relacje turystów ze społecznościami lokalnymi

Kultura a turystyka

Formy kulturowej atrakcyjności obszaru turystycznego (Klasyfikacja Mathiesona i Walla):

• Zabytki, obiekty architektoniczne, pomniki, przedmioty sztuki, wyroby rękodzieła tradycyjnego.

• Animowane imprezy kulturalne: festiwale muzyczne, spektakle teatralne, odtwarzanie tradycyjnych obrzędów lub wydarzeń historycznych.

• Życie społeczne: sposoby spędzania czasu wolnego, praca (specyficzne zajęcia i tradycyjne rzemiosło), styl życia i zwyczaje panujące w odwiedzanym obszarze.

Kontakt kulturowy

Rodzaje turystów; Typologia turystów (wg Cohena)

Zorganizowany turysta masowy

• ma skłonność do całkowitego izolowania się od wszelkiej odmienności kulturowej

• pozostaje w swojskim mikroświecie klimatyzowanego hotelu, autokaru i grupy, z którą podróżuje

• Nie nawiązuje praktycznie żadnego kontaktu międzykulturowego w odwiedzanym obszarze.

Indywidualny turysta masowy

• wyjazd zorganizowany przez pośrednika turystycznego, wg utartych schematów, ale z elementami indywidualnymi

• Ma szansę przynajmniej na powierzchowne i fragmentaryczne zetknięcie się z niektórymi przejawami odmiennej kultury.

Odkrywca

• samodzielnie przygotowana podróż,

• odejście od schematycznych szlaków,

• nawiązanie kontaktu z miejscową ludnością

• Ma okazję do bardziej pogłębionych kontaktów międzykulturowych,

• nie jest gotowy do całkowitego zanurzenia się w kulturze, pozostawia sobie pewne elementy swojskości, np. wygodny nocleg czy bezpieczny transport.

• Kontakt kulturowy

Drifter

• swobodnie dryfujący w obcej przestrzeni kulturowej,

• rezygnuje z elementów swojskości

• Zainteresowany pełnym kontaktem międzykulturowym, który w istocie oznacza zintegrowanie własnego sposobu życia z kulturą obszaru recepcji turystycznej

Wpływ kultury na:

• Zachowanie

• Sposób postrzegania i interpretowania świata

Turystyka jako szansa dialogu międzykulturowego poprzez:

• Odmienność środowiska (przyrodniczego, kulturowego, społecznego)

• Czasowość pobytu (świadomość konieczności powrotu)

• Możliwość dokonywania wyborów (dysponowanie czasem wolnym)

Różnice kulturowe

Komunikacja

Kultury ekspresyjne

• Ożywiona gestykulacja i wyrazista mimika.

• Mały dystans przestrzenny między ludźmi, sporo dotykania.

• Bezpośrednie, nawet intensywne patrzenie sobie w oczy świadczy o zainteresowaniu i szczerości.

• Ludzie mówią dość głośno, przerywają sobie nawzajem i czują się nieswojo, gdy zapada cisza.

 Grecja, Włochy, Francja, Hiszpania, Portugalia; Kraje arabskie, Kraje latynoamerykańskie.

Kultury powściągliwe

• Gestykulacja i mimika w ograniczonym zakresie.

• Większy dystans przestrzenny, mniej dotykania.

• Bezpośrednie, intensywne patrzenie sobie w oczy jest natarczywe a nawet obraźliwe.

• Ludzie mówią ciszej, nie przerywają sobie nawzajem, nie odczuwają dyskomfortu, gdy zapada cisza

Wlk. Brytania, Dania, Finlandia, Niemcy, Czechy, Holandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Szwecja, Norwegia, Azja: Japonia, Chiny, Korea, Singapur, Indonezja, Malezja, Wietnam, Tajlandia, Filipiny, Indie.

Gastronomia

• W jednych krajach pewne potrawy to przysmaki, w innych uznawane za niejadalne lub zabronione

• Przykłady różnorodności..??

• „Kuchnie narodowe” – często obecnie dostosowywane do specyfiki lokalnego rynku turystycznego

Religia

• Ubiór

• Zachowanie

Postrzeganie i wykorzystywanie czasu

Kultury monochroniczne „czas to pieniądz”

• Czas jest kategorią stałą, mierzalną.

• W świecie biznesu punktualność i przestrzeganie harmonogramów są bardzo istotne.

• „Nieprzekraczalność terminu” jest traktowana dosłownie i uważana za ściśle obowiązującą.

• Sekwencyjność działań: jedno zadanie w danym czasie, spotkania mogą być przerwane tylko w wyjątkowej sytuacji.

• Sfery czasu pracy i czasu prywatnego są wyraźnie oddzielone.

• Działania zawodowe są oddzielane od organizacji jako całości i oceniane z punktu widzenia wydajności czasu (czynność/ jednostka czasu)

Europa, USA, Japonia

Kultury polichroniczne (pośpiech jest niewskazany)

• Czas jest kategorią płynną, elastyczną.

• Relacje interpersonalne są ważniejsze niż punktualność i precyzyjny harmonogram działań.

• „Nieprzekraczalny termin” jest pojęciem dość umownym i traktowanym na ogół elastycznie.

• Wielotorowość działań: kilka różnych zadań w tym samym czasie, przerywanie spotkań.

• Sfery czasu pracy i czasu prywatnego nie są wyraźnie oddzielone.

• Działania zawodowe są zintegrowane z organizacją jako jedna całość i mierzone jako część całego celu organizacyjnego.

Arabowie, Ameryka Łacińska, Włochy, Hiszpania, Portugalia)

Stereotypy i uprzedzenia

Stereotyp - funkcjonujący w świadomości społeczeństwa uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości, odnoszący się do grup społecznych, osób, sytuacji, instytucji, utrwalony wielokrotnym powtarzaniem

Uprzedzenie- dokonanie z góry oceny lub przyjęcie z góry opinii na temat innej osoby lub grupy osób bez posiadania wiedzy i zbadania faktów na jej temat. Uprzedzenia są często wzmacniane przez stereotypy i są zazwyczaj oparte na założeniach, uczuciach lub przekonaniach, które mogą wpłynąć na percepcję i zachowanie.

Kulturowy stereotyp narodowy - wyobrażenie o cechach charakterystycznych danego narodu.

Wpływ turystyki na społeczności lokalne

Aspekt społeczny

Korzystne

• Wzrost zatrudnienia

• Różnicowanie się struktury społecznej

• Wzrost dochodów i wykształcenia

• Większa możliwość awansu społecznego

Szkodliwe

• Polaryzacja ludności

• Uzyskiwanie dochodów bez kwalifikacji i wykształcenia

• Dezintegracja rodziny

Postawy i zachowania

Korzystne

• Wzrost postaw tolerancji

• Rozszerzenie horyzontów myślenia

• Zmiana postaw etnicznych

Szkodliwe

• Rozwój postaw konsumpcyjnych

• Patologie społeczne: prostytucja, alkoholizm, narkomania, przestępczość

Kultura

Korzystne

• Rozwój kultury regionalnej

• Zagospodarowanie przestrzenne

• Rozwój ekonomiczny i techniczny

• Ochrona środowiska naturalnego

Szkodliwe

• Komercjalizacja kultury

• Zanik kultury rodzimej

• Niszczenie środowiska naturalnego i kulturowego

Zmiany nastawienia gospodarzy do turystów (wg Doxey’a)

Etap 1. Euforia

• mała liczba turystów,

• turyści pragną integracji ze społecznością lokalną,

• społeczność lokalna otwarta na kontakty z turystami,

• ograniczona działalność komercyjna w turystyce

Zmiany nastawienia gospodarzy do turystów (wg Doxey’a)

Etap 2. Obojętność

• wzrost liczby turystów,

• Tylko część ludności zaangażowana w obsługę turystów i czerpie korzyści materialne

• turystyka odbierana jako oczywisty element życia społeczności,

• relacje turyści – gospodarze stają się bardziej sformalizowane

Etap 3. Irytacja

• znaczny wzrost liczby turystów,

• zwiększenie udziału podmiotów zewnętrznych w działalności komercyjnej w turystyce,

• wzrost konkurowania o zasoby pomiędzy turystami i lokalną społecznością,

• lokalna społeczność zaniepokojona rozwojem turystyki,

• Obniżenie jakości życia części mieszkańców (handel przestawia się na obsługę turystów)

• Społeczność goszcząca zmarginalizowana za własnym terenie

Etap 4. Antagonizm

• nieukrywana wrogość wobec turystów ze strony społeczności lokalnej,

• próby ograniczenia szkód i napływu turystów.

Szok kulturowy

Sytuacja, w której osoba wywodząca się z pewnego kręgu kulturowego konfrontuje się z przedstawicielem innej kultury

Może zaistnieć kiedy komunikujące się jednostki bądź grupy należą do kultury wysokiego kontekstu; to znaczy kiedy część komunikacji jest mocno zakodowana w postaci niewerbalnej (np. milczenie, gestykulacja), a przez to trudna do odczytania przez drugą stronę podejmującą komunikację.

Szok kulturowy

Syndrom Stendhala - rodzaj zaburzenia przejawiającego się przyśpieszonym biciem serca, zawrotami głowy, dezorientacją, a nawet halucynacjami powstającymi u niektórych osób na widok wspaniałości, dzieł sztuki i zabytków zgromadzonych na małej przestrzeni. Podobnym zjawiskiem występującym u niektórych osób w innych sytuacjach jest także reakcja na „przesyt wyboru” podczas zakupów albo także wrażenia odbierane niekiedy podczas słuchania muzyki z okresu romantyzmu.

Syndrom paryski- dolegliwość występująca u turystów, najczęściej japońskich, którzy odwiedzając Paryż odkrywają, że miasto nie spełnia ich oczekiwań, a ich wymarzony czy znany z mediów obraz Paryża różni się w znaczący sposób od rzeczywistości. Może być spowodowany nadmierną ekscytacją związaną z wizytą w Paryżu. Wiąże się to z przyspieszeniem pracy serca - powodując przyspieszony oddech, co z kolei ma mieć związek z halucynacjami

Syndrom jerozolimski (obłęd jerozolimski) - zaburzenie urojeniowe występujące wśród pielgrzymów i turystów odwiedzających Palestynę, a w szczególności Jerozolimę. polega na tym, że osoby pod wpływem obecności w miejscach związanych z historią biblijną doznają psychicznego szoku, utożsamiają się z postaciami biblijnymi. Psychiatrzy przyczyn choroby upatrują w zderzeniu własnych wyobrażeń pielgrzymów oraz ich oczekiwań dotyczących wizyty w Ziemi Świętej z rzeczywistością. Rocznie syndrom ten dotyka około 200 osób, głównie mężczyzn w wieku 20-30 lat. Chrześcijanie częściej utożsamiają się z postaciami z Nowego Testamentu (np. z Jezusem, Janem Chrzcicielem), natomiast Żydzi – z postaciami ze Starego Testamentu (np. z Mojżeszem, Samsonem czy królem Dawidem)