Polityka bezpieczeństwa 06.01.2013r.
Temat: Mechanizm euroatlantycki
Ewolucja koncepcji bezpieczeństwa NATO
Koncepcja bezpieczeństwa Sojuszu Północnoatlantyckiego jest determinowana rozwojem sytuacji międzynarodowej – zwłaszcza Wschód – Zachód
Okres zimnowojenny:
Związek Radziecki i Układ Warszawski – przeciwnik w potencjalnym konflikcie zbrojnym;
doktryna odstraszania nuklearnego i zapewnienie gotowości obronnej przy użyciu broni konwencjonalnej;
stymulowany wyścig zbrojeń;
Okres odprężenia międzynarodowego:
Doktryna zapewnienia wystarczających środków obrony przy jednoczesnym dążeniu do zmniejszenia napięć międzynarodowych poprzez dialog polityczny ze Wschodem;
Okres kształtowania się nowego ładu międzynarodowego – lata 90.
Nowy wzorzec stosunków między Wschodem a Zachodem – „wiarygodne oraz skuteczne odstraszanie” wraz z redukcją zbrojeń konwencjonalnych w Europie (CFE);
5-6 lipca 1990r. – Deklaracja Londyńska o przeobrażonym Sojuszu Atlantyckim – „NATO musi stać się instytucją, w której Europejczycy, Kanadyjczycy i Amerykanie współdziałają nie tylko we wspólnej obronie, ale także po to, by budować partnerstwo ze wszystkimi krajami Europy”.
Propozycja NATO do krajów Układu Warszawskiego podpisania deklaracji, że obie strony nie traktują się jako przeciwników i powstrzymają się od groźby użycia siły;
Przyjęcie 6-7 czerwca 1991r. przez Radę Północnoatlantycką w Kopenhadze deklaracji „Partnerstwo z krajami Europy Środkowej i Wschodniej” – bezpieczeństwo państw Sojuszu jest nierozerwalnie związane z bezpieczeństwem wszystkich innych państw Europy.
Przyjęcie 7-8 listopada 1991r. podczas szczytu przywódców państw NATO „ Nowej koncepcji strategicznej Sojuszu”
- celem Sojuszu jest „zapewnienie wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom środkami politycznymi i wojskowymi zgodnie z Kartą NZ oraz dążenie do ustanowienia sprawiedliwego i trwałego ładu pokojowego w Europie”
- polityka bezpieczeństwa zawiera 3 wzajemnie wspierające się elementy: dialog, współpracę, utrzymanie zdolności do obrony zbiorowej;
- stwierdzono, że Sojusz ma charakter czysto obronny: żadna z posiadanych broni nie zostanie nigdy użyta do celów innych niż samoobrona, nie uważa się on za przeciwnika jakiegokolwiek kraju”
- zapowiedziano znaczące ograniczenia sił zbrojnych NATO; podkreślono rolę kolektywnych rozwiązań obronnych;
- nadrzędną rolę odstraszania i bezpieczeństwa będą nadal spełniać strategiczne siły jądrowe Sojuszu – USA, Wielkiej Brytanii i Francji;
- Instytucjonalnym wyrazem przejścia NATO jest powołanie Rady Współpracy Północnoatlantyckiej (przyciągnięcie krajów Europy Środkowej i Wschodniej);
nieefektywne działania podejmowane przez Wspólnotę Europejską, KBWE i ONZ staja się przyczynkiem do rozpatrywania w przyszłości prowadzenia misji pokojowych typu peacekeeping z państwami spoza sojuszu ( Bruksela 1 kwietnia 1992r.)
4 czerwca 1992r. w Oslo Rada Północnoatlantycka oświadczyła o gotowości do wsparcia misji pokojowych zapowiedzianych przez KBWE;
17 grudnia 1992r. Sojusz stwierdził, że gotów jest udzielić wsparcia operacjom pokojowym prowadzonym pod egidą Rady Europejskiej ONZ
18 grudnia 1992r. Rada Współpracy Północnoatlantyckiej opowiedziała się za prowadzeniem wspólnych operacji pokojowych zarządzanych przez ONZ lub KBWE (oznacza to modyfikację doktryny strategicznej ze względu na możliwości prowadzenia operacji wojskowych poza obszarem państw Sojuszu)
Koncepcja Europejskiej Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony
Koncepcja ESDI zgłaszana przez zachodnioeuropejskich członków Sojuszu ( przede wszystkim przez Francję), zyskuje poparcie całości NATO – jako „kształtujący nowe transatlantyckie partnerstwo i umacniający europejski filar przekształconego Sojuszu”
Długotrwałe spory wewnątrz NATO tworzą się dwie frakcje:
- UZE- budowanie autonomicznego systemu bezpieczeństwa w ramach kształtującej się UE – Francja z dyskretnym wsparciem Niemiec
- zachowania spoistości sojuszu i trwałej obecności USA w Europie – USA i Wielka Brytania
W styczniu 1994r. następujące zbliżenie stanowisk i poparcie dla ESDI – gdzie określono ( zgodnie z traktatem z Maastricht) jest to , że „ koncepcja budowania wspolnej polityki obronnej w ramach UE i umacniania europejskiego filaru Sojuszu Północnoatlantyckiego”
Przyjęcie koncepcji Połączonych Sił Wielonarodowych do Zadań Specjalnych (CJTF) – jako środka do prowadzenia operacji pokojowych poza obszarem NATO, w różnych sytuacjach do wykorzystania przez NATO lub UE – CJTTF miało stanowić konkretny wyraz ESDI
Program budowania ESDI wraz z koncepcją CJTF – zaaprobowano 3 czerwca 1996r przez Radę Północnoatlantycką (Berlin)
Na szczycie NATO ( 23-25 kwietnia 1999r. Waszyngton) stwierdzono, że zasadnicze ustalenia berlińskiego szczytu zostały wprowadzone w życie.
W miarę wprowadzania przez UE Wspólnej Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (CESDP) rozwijał się spór transatlantycki między USA (NATO) i autonomizującą się UE
Współpraca polityczno – wojskowa z krajami Europy Środkowej i Wschodniej
Z inicjatywy USA rozpoczęła się jesienią 1993r. dyskusja nad koncepcją Partnerstwa dla Pokoju (PdP) – dwustronna współpraca wojskowej między NATO a państwami nie należącymi do Sojuszu (20-21 października 1993r. została zaakceptowana przez RP)
Była to odpowiedź NATO na wstępne zabiegi Grupy Wyszehradzkiej i państw EŚiW o wejście do Sojuszu.
PdP – Nie dawało gwarancji bezpieczeństwa ani obietnicy członkostwa – nie chciano drażnić Rosji
Polska i inne państwa Grupy Wyszehradzkiej krytycznie oceniły ograniczoność PdP – podjęto intensywne zabiegi przekonujące przywódców NATO do uzupełnienia programu o możliwość stopniowego rozszerzenia Sojuszu
10-11 stycznia 1994r. – zaaprobowano zmodyfikowaną wersję PdP współdziałanie w konkretnych przedsięwzięciach:
- na rzecz przejrzystości budżetów obronnych
- wspierania demokratycznej kontroli nad wojskiem
- wspólnego planowania
- wspólnych ćwiczeń wojskowych
- stworzenia zdolności do współdziałania z siłami NATO w misjach pokojowych poszukiwawczych, ratowniczych, operacjach humanitarnych i In.
Za podstawowy sposób dochodzenia nowych państw do członkostwa w NATO uznano ich aktywny udział w realizacji PdP
Mechanizm funkcjonowania Sojuszu Północnoatlantyckiego!
Główne elementy mechanizmu funkcjonowania NATO: EGZAMIN
Rada Północnoatlantycka (NAC)
Komitet Planowania Obrony (DPC)
Grupa Planowania Nuklearnego (NPG)
Sekretarz Generalny
Sekretariat Międzynarodowy
Komitet Wojskowy
Zintegrowana Struktura Dowodzenia ( nie uczestniczy Franja o 1996r.)
Od stycznia 1994r. realizując decyzje szczytu brukselskiego Rada Północnoatlantycka powołała:
Połączony Komitet ds. Proliferacji (JPC) - 2 podgrupy (analiza bieżących miejsc składowania broni; ocena możliwości środków działania proliferacji, czyli migracji niekontrolowanej broni masowego rażenia)
Grupa koordynacyjna ds. Polityki Bieżącej (PPCG) – od 1996r. Polityczna Grupa Koordynacyjna (PCG)
Wyższy Urząd ds. Zasobów (SRB)
Siły Zbrojne NATO podzielono na: EGZAMIN
Siły reagowania- siły wszystkich rodzajów wojsk (lądowych, powietrznych i morskich) utrzymywane w wysokim stopniu gotowości bojowej, przeznaczone do natychmiastowego użycia:
- Siły Natychmiastowego Reagowania
- Siły Szybkiego Reagowania
Główne siły obrony – zasadniczy składnik nowej struktury NATO – regularne jednostki wszystkich rodzajów wojsk przeznaczone do odstraszania agresora i obrony państw NATO;
Siły wzmocnienia – wojska w różnym stopniu gotowości bojowej, które mogą być użyte w każdym rejonie NATO;
Ważną rolę spełniają utworzone na mocy decyzji berlińskiej z czerwca 1996r. Połączone Siły Wielonarodowe do Zadań Specjalnych (CJTF)
Mechanizm współpracy partnerskiej i dialogu:
Rada współpracy Północnoatlantyckiej (NACC) – złożona z państw członkowskich NATO i państw europy Środkowej i Wschodniej:
Decyzja o utworzeniu listopad 1990r. w Rzymie
Do udziału zaproszono państwa byłego UW
Pierwsze posiedzenie – 20 grudnia 1991r.
Cel: przyczynienie się do umacniania bezpieczeństwa europejskiego przez działania na rzecz stabilności EŚiW
Udział wzięło 25 państw ( 16 członków NATO i 6 byłych członków UW, Litwy, Łotwy i Estonii)
Gruzja od 1992r.
Rada Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC) – „mechanizm, który stworzy ramy dla zwiększonych wysiłków zarówno na rzecz poszerzenia partnerstwa politycznego, jak i praktycznej współpracy w programie Pdp, będzie brać pod uwagę rolę OBWE i innych instytucji tj. UE”
EAPC – jako sukcesorka NAXX jest forum konsultacji między jej uczestnikami w sprawach politycznych i bezpieczeństwa oraz koordynacji poszerzonego PdP
Stała Wspólna Rada NATO – Rosja Egzamin
27 maja 1997r. podpisano porozumienie na mocy którego utworzono Radę
Cel: zwiększenie stopnia zaufania, jedności dążeń i zachowań poprzez konsultacje i współpracę pomiędzy państwami NATO i Rosji zmierzającą do poszerzenia ich bezpieczeństwa i bezpieczeństwa wszystkich narodów obszaru euroatlantyckiego;
Rada jest mechanizmem konsultacji, koordynacji i możliwie często podejmowania wspólnych decyzji
Rada może spotykać się na różnych szczeblach:
- spotkania ministrów spraw zagranicznych mon, odbywają się 2 razy do roku
- spotkania ambasadorów /stałych przedstawicieli – co miesiąc
- pod auspicjami Rady odbywają się spotkania szefów sztabów – nie rzadziej niż 2 razy w roku
- istnieje możliwość zwoływania spotkań różnego rodzaju ekspertów
Rada może powoływać różnego rodzaju komitety
Przewodnictwo – rotacyjne – Sekretarz Generalny NATO, Przedstawiciel NATO, Przedstawiciel Rosji
Istnieje misja Rosji przy NATO i reprezentacja NATO w Moskwie.