Projekt ergonomii stanowiska pracy na przykładzie
tokarki kłowej TUR 630M
Spis treści:
Strona:
1. Pomieszczenie pracy………………………………………………………………….....……………..………………3
2. Opis maszyny………………………………………………………………………………………………………………..3
3. Materialne środowisko pracy………………………………………………………………………………………..4
4. Środki ochrony indywidualnej……………………………………………………………………......……….…..5
5. Podstawowe zasady BHP środowiska roboczego……………….……...……………..…………………5
- Warunki dopuszczenia pracownika do pracy na stanowisku……………………………………………5
- Podstawowe czynności pracownika przed przystąpieniem do pracy………………..…………….5
- Zasady bezpiecznego wykonywania pracy…………………………………………………...…………………6
- Podstawowe czynności pracownika po zakończeniu pracy………………………………..…………..8
6. Postępowanie w sytuacjach awaryjnych……………………………………………………………………….9
- Postępowanie w przypadku powstania pożaru…………………………………………….…………………9
- Postępowanie w przypadku zaistnienia wypadku…………………………………….……...…………..10
7. Literatura…………………………………………………………………………………………...…………........……10
8. Załączniki…………………………………………………………………………………………….………………………10
Pomieszczenie pracy:
- kubatura 294 m3 (wymiary pomieszczenia to około: 3,5mx7mx12m)
- wysokość: ok. 3,5 m
- powierzchnia: ok. 96 m2
- przejścia: między innymi stanowiskami swobodne, około 1,5 metra szerokości, przejścia dostateczne.
- dojścia: niski podest drewniany, około 5 cm wysokości
- drogi transportowe: transport ręczny, wynoszenie obrobionych przedmiotów szerokimi na około 2 metry drzwiami znajdującymi się blisko stanowiska pracy
- podłogi: betonowe, nie jest ślisko
- podesty: przy stanowisku pracy wspomniany drewniany podest, około 5 cm wysokości
- oświetlenie: ogólne- sześć równoległych lamp jarzeniowych pod sufitem; stanowiskowe- lampa umieszczona bezpośrednio nad tokarką
- ściany: otynkowane, kolorystyka: od podłogi do około połowy wysokości ściany są pomalowane ciemnoszarą farbą olejną, powyżej biały pasek, nad którym został namalowany pasek koloru ciemnozielonego. Reszta ściany jest pomalowana na biało.
Opis maszyny:
Tokarka to obrabiarka przeznaczona do obróbki skrawaniem (czyli obróbki polegającej na ścinaniu małych części obrabianego materiału – wiór) przedmiotów o powierzchniach takich, jak powierzchnie brył obrotowych (stożki, kule, wałki, gwinty zewnętrzne, gwinty wewnętrzne). Wprawia ona obrabiany przedmiot w ruch obrotowy i skrawa jego powierzchnię. Tokarka kłowa jest podstawowym rodzajem tokarki. Umożliwia ona zamocowanie obrabianego przedmiotu w specjalnych kłach, znajdujących się w tak zwanych wrzecionie i koniku. Wrzeciono napędza silnik elektryczny za pośrednictwem przekładni zębatych – to one nadają obrabianemu przedmiotowi różne prędkości obrotowe, w zależności od średnicy tegoż przedmiotu i wymaganej prędkości skrawania.
Tokarka uniwersalna TUR 630M:
- średnica toczenia nad łożem: 630 mm
- średnica toczenia nad suportem: 380 mm
- średnica przelotu wrzeciona: 90 mm
- rozstaw kłów : 3000 mm
- liczba prędkości obrotowych wrzeciona: 21
- zakres prędkości obrotowych: 18-1800 obr/min
- liczba posuwów: 42
- zakres posuwów:
wzdłużnych: 0,08-3,26 mm/obr
poprzecznych: 0,04-1,63 mm/obr
- moc silnika: 15 kW
- wymiary gabarytowe:
długość: 4700 mm
szerokość: 1420 mm
wysokość: 1500 mm
- ciężar tokarki: 3650 kg.
Materialne środowisko pracy:
- czynniki fizyczne:
hałas: średniego natężenia, momentami piskliwy; na dłuższą metę może powodować problemy słuchowe (stąd słuchawki ochronne)
pyły: brak
drgania i wstrząsy: nikłe
- mikroklimat:
temperatura otoczenia: nie wyróżniająca się szczególnie, zwykła pomieszczeniowa.
ruch i wilgotność powietrza: nie wyróżniające się.
- oświetlenie: ogólne- sześć równoległych lamp jarzeniowych pod sufitem; stanowiskowe- lampa umieszczona bezpośrednio nad tokarką
- wentylacja: dwa widoczne wentylatory, znajdujące się na ścianach blisko sufitu
- czynniki biologiczne: nie zbadano.
Środki ochrony indywidualnej:
- kombinezon pozbawiony jakichkolwiek odstających elementów (ryzyko wkręcenia przez elementy wirujące pracującej maszyny)
- rękawice dosyć grube (ryzyko skaleczenia ostrymi opiłkami lub poparzenia rozgrzanymi elementami i opiłkami), bez żadnych dodatkowych elementów (pasków itp.), dosyć ściśle przylegające do dłoni
- okulary ochronne
- słuchawki zmniejszające hałas towarzyszący toczeniu
- zmiotka do odgarniania wiórów, aby nie oczyszczać stanowiska ręką
Podstawowe zasady BHP środowiska roboczego:
- Warunki dopuszczenia pracownika do pracy na stanowisku:
Do samodzielnej obsługi tokarki do obróbki metali można przystąpić tylko wtedy, jeżeli posiada się:
- ukończono odpowiednie przeszkolenie zawodowe, a więc zasadniczą szkole zawodową o specjalności tokarz lub przygotowanie rzemieślnicze potwierdzone świadectwem czeladniczym;
- przeszkolenia: wstępne ogólne i instruktaż stanowiskowy bhp i przeciwpożarowy,
- dobry stan zdrowia, potwierdzony świadectwem lekarskim,
- ukończony 18 rok życia.
Ponadto do wykonania powierzonej pracy należy przystąpić będąc wypoczętym, trzeźwym, właściwie ubranym (odzież robocza musi być obcisła, bez luźno zwisających elementów, włosy przykryte, na nogach buty produkcyjne).
- Podstawowe czynności pracownika PRZED przystąpieniem do pracy:
Przed rozpoczęciem obsługi tokarki pracownik powinien:
- Zapoznać się z dokumentacją wykonawczą (warsztatową), wysłuchać poleceń i instruktażu zawodowego dotyczącego BHP.
- Przemyśleć bezpieczny przebieg pracy przy realizacji powierzonego zadania.
- Przygotować niezbędne pomoce warsztatowe, narzędzia pracy, ochrony osobiste, jeżeli jest to konieczne, np. okulary ochronne, rękawice, zmiotkę do odgarniania wiórów, itp.
- Przygotować odpowiednio stanowisko robocze do realizacji zadania (podest, oświetlenie stanowiskowe itp.)
- Wszystkie zauważone usterki i zagrożenia natychmiast zgłosić swojemu bezpośredniemu zwierzchnikowi, celem ich szybkiego usunięcia.
Przed bezpośrednim przystąpieniem do pracy tokarz powinien:
- Sprawdzić stan techniczny tokarki, między innymi czy osłony i zabezpieczenia są sprawne i spełniają swoją rolę, czy izolacja instalacji elektrycznej przy maszynie nie jest uszkodzona, czy silnik główny i pompki działają normalnie, czy podłączenie lampy oświetleniowej jest właściwe, czy detal (przedmiot) jest dostatecznie i pewnie zamocowany w tarczy tokarskiej, czy nie pozostał klucz w uchwycie tokarskim, czy wszystkie zbędne przedmioty zostały usunięte z łoża tokarki, czy detal (pręt) wystający z wrzeciennika jest osłonięty.
- Próbnie uruchomić tokarkę, na biegu jałowym, i sprawdzić prawidłowość jej działania.
- Zasady bezpiecznego wykonywania pracy:
Tokarzowi ZABRANIA SIĘ przede wszystkim:
- Obsługiwać urządzenie niezgodnie z jego DTR (dokumentacją techniczno-ruchową).
- Chłodzić obrabiany przedmiot i narzędzie za pomocą mokrych pakuł.
- Pochylać się zbyt blisko nad przedmiotem obrabianym.
- Dokonywać pomiarów przedmiotu lub sprawdzać jego gładkość ręką podczas obróbki (obrotu).
- Hamować ręką tarczę tokarską.
- Dotykać ręką uchwyty i tarczę zbierakową bez wyłączenia napędu.
- Chwytać i usuwać wióry ręką nie uzbrojoną w haczyk z gardą.
- Układać na łożu tokarki wykonane przedmioty, narzędzia, sprawdziany i pomoce warsztatowe.
- Zdejmować osłony i zabezpieczenia podczas pracy (ruchu) tokarki.
- Naprawiać samemu tokarkę, a szczególnie podczas jej ruchu.
- Smarować i konserwować tokarkę będącą w ruchu.
- Przedłużać ramię klucza drugim kluczem lub rurą.
- Pozostawiać będącą w ruchu tokarkę bez nadzoru.
- Dotykać urządzeń elektrycznych będących pod napięciem.
- Wykonywać pracę bez zabezpieczenia włosów beretem lub czapką.
- Obsługiwać suwnicę bez przeszkolenia i uprawnienia.
- Dopuszczać do obsługi tokarki osoby trzecie bez wiedzy i zgody zwierzchnika.
- Składować przedmioty (detale) oraz pojemniki na wióry czy regały zbyt blisko tokarki.
- Powodować, żeby podłoga wokół tokarki była mokra, śliska, nierówna, zanieczyszczona wiórami i śmieciami, zatarasowana.
- Zdmuchiwać wióry ustami lub sprężonym powietrzem o dużym ciśnieniu.
- Opuszczać stanowisko pracy bez ważnych przyczyn oraz bez wiedzy i zgody zwierzchnika.
- Pić alkohol, w trakcie toczenia brać udział w „pogawędkach” koleżeńskich, niebezpiecznych zabawach czy żartach itp.
Tokarz powinien:
- Zawsze dbać o higienę osobistą i schludny wygląd oraz o czystość stanowiska roboczego.
- Szanować i dbać o powierzone stanowisko oraz jego wyposażenie.
- Nie stwarzać żadnych zagrożeń dla siebie i współpracowników.
Ponadto tokarz zobowiązany jest:
- Mocować rzetelnie i solidnie obrabiany przedmiot, aby uniemożliwić jego wypadnięcie z uchwytu tokarskiego.
- Przedmiot mocować w laki sposób, aby nie uległ on uszkodzeniu.
- Używać tylko sprawdzonych, nie uszkodzonych i nie zaoliwionych narzędzi oraz pomocy warsztatowych.
- Podczas pracy osłaniać tarczę zabierakową i uchwyty.
- Koniecznie używać okularów ochronnych podczas powstawania wiórów odpryskowych.
- Jeżeli jest to wskazane, używać noży z łamaczem wiórów w celu zapobieżenie powstawania wiórów wstęgowych zwijanych.
- Narzędzia w imaku nożowym wymieniać dopiero po zatrzymaniu tokarki.
- Dosuwać nóż tokarski powoli i ostrożnie do obrabianego przedmiotu.
- W sposób ciągły obserwować przebieg procesu skrawania
- W razie przerwy w dopływie prądu natychmiast odsunąć narzędzie (nóż tokarski) od przedmiotu obrabianego i wyłączyć tokarkę.
- Do zakładania i zdejmowania ciężkich przedmiotów na tokarkę używać suwnicy, wyciągarki, żurawia itp.
- Podczas wykonywania pracy koncentrować swoją uwagę tylko na zasadniczych (bezpiecznych) czynnościach.
- Każdą powierzoną pracę wykonywać dokładnie, zgodnie z obowiązującym procesem technologicznym i według wskazówek zwierzchnika.
- Zawsze zachować właściwą postawę (pozycję ciała) podczas obsługi tokarki.
- W razie zaistnienia wypadku przy pracy, pozostawić stanowisko robocze w takim stanie, w jakim nastąpił wypadek, do czasu przybycia zespołu powypadkowego.
Bezwzględnie należy wyłączyć obrabiarkę, gdy:
- mocuje się narzędzia,
- są mocowane przyrządy i uchwyty,
- dokonuje się pomiarów przedmiotu obrabianego,
- wykonuje się czyszczenie i smarowanie obrabiarki,
- jest chwilowy brak dostawy prądu,
- obsługujący obrabiarkę musi na chwilę opuścić swoje stanowisko pracy.
- Podstawowe czynności pracownika PO zakończeniu pracy:
Po zakończeniu pracy tokarz powinien:
- Ułożyć na odpowiednim miejscu obrabiany przedmiot.
- Wyłączyć tokarkę wyłącznikiem głównym.
- Odłączyć urządzenie spod napięcia.
- Dokładnie oczyścić obrabiarkę oraz posprzątać swoje stanowisko robocze.
- Zabezpieczyć tokarkę tak, aby było niemożliwe uruchomienie jej przez osoby postronne i żeby nie stwarzała zagrożeń.
- Zakonserwować łoże tokarki olejem.
- Narzędzia i pomoce warsztatowe odłożyć do szafki narzędziowej lub w miejsce do tego przeznaczone.
- Ochrony osobiste oczyścić i odłożyć do szafki narzędziowej lub w miejsce do tego wyznaczone.
- Postępowanie w sytuacjach awaryjnych:
W razie zauważenia usterek lub jakichkolwiek zagrożeń na stanowisku pracy lub przy działania tokarki należy je natychmiast zgłosić bezpośredniemu przełożonemu, by zostały natychmiast usunięte. Do pracy można przystąpić ponownie dopiero po ich usunięciu i ponownym sprawdzeniu pracy urządzenia.
Postępowanie w przypadku powstania pożaru:
Należy wówczas:
- ostrzec osoby znajdujące się w obrębie zagrożenia,
- wyłączyć zasilanie budynku w energię elektryczną i odciąć dopływ gazu,
równocześnie:
- zaalarmować straż pożarną,
- powiadomić przełożonych o pożarze,
- podjąć decyzję o ewakuacji ludzi,
- przystąpić do prowadzenia akcji gaśniczej za pomocą podręcznego sprzętu gaśniczego.
Podczas akcji gaśniczej obowiązuje zasada podporządkowania się poleceniom kierującego akcją ratowniczo-gaśniczą.
Postępowanie w przypadku zaistnienia wypadku:
Należy wówczas:
- udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy,
- w razie potrzeby wezwać pomoc lekarską,
- powiadomić przełożonych.
W razie wątpliwości co do zachowania warunków bezpieczeństwa pracy pracownik ma prawo przerwać pracę i zwrócić się do przełożonego o wyjaśnienie sytuacji.
W przypadku znalezienia się wobec bezpośredniego niebezpieczeństwa powstrzymać się od wykonywania pracy. Pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, nie może jednak odmówić podjęcia innej, równorzędnej pracy, gdy usunięcie zagrożenia przy poprzednio wykonywanej pracy nie jest możliwe.
Literatura:
1. Dudik Karol, "Poradnik tokarza", Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1987, wyd. jedenaste poprawione.
2. Rączkowski Bogdan, "BHP w praktyce", Warszawa: ODDK, 2008.
3. www.ktmia.ath.bielsko.pl/zkww/osir/tokarki.pdf
4. http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl/klasyczna--srodowisko_pracy.php
5. pl.wikipedia.org/wiki/Tokarka
Załączniki:
Trzy zdjęcia wykonane przeze mnie na opisywanym stanowisku pracy.