Michał Behnke, Dorota Jodkowska

komentarz praktyczny

Obiekty i roboty realizowane

bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę

Komentarz wymienia i omawia sytuacje, kiedy nie jest wymagane pozwolenie na budowę. Podaje także przykłady, kiedy konieczne jest dokonanie zgłoszenia.

1. Wprowadzenie

W celu skrócenia drogi do uzyskania prawa legalnego prowadzenia budowy lub robót budowlanych, ustawodawca zastosował wyjątki od wyrażonej w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. zasady stanowiącej o konieczności uzyskania przed ich rozpoczęciem ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. Odstępstwa od ww. zasady zostały określone przede wszystkim w art. 29-31 pr. bud., jak również w ustawie o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu. Wyliczenie obiektów i robót budowlanych, które mogą być prowadzone bez wcześniejszego uzyskania pozwolenia na budowę i nie zostaną tym samym uznane za samowolę budowlaną, zawarte w art. 29 pr. bud., ma charakter enumeratywny. Mając na uwadze, że omawiany przepis zawiera wyjątki od przywołanej zasady ogólnej, nie może mieć do niego zastosowania wykładnia rozszerzająca.

2. Budowy, które nie wymagają pozwolenia na budowę, na podstawie art. 29 ust. 1 Pr. bud.

Ustęp 1 art. 29 pr. bud. składa się z dwudziestu siedmiu punktów określających budowy konkretnych obiektów, które nie wymagają pozwolenia na budowę. Na szczególną uwagę zasługują:

2.1. Obiekty gospodarcze

Z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę zwolniona została budowa wymienionych w art. 29 ust. 1 pkt 1 pr. bud. obiektów gospodarczych, do których należą:

a) parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m,

b) płyty do składowania obornika,

c) szczelne zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m³,

d) naziemne silosy na materiały sypkie o pojemności do 30 m³ i wysokości nie większej niż 4,50 m,

e) suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m²;

pod warunkiem, że są one związane z produkcją rolną i uzupełniają zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej. Prawo budowlane nie zawiera definicji użytych w ww. przepisie pojęć: „zabudowa zagrodowa” i „działka siedliskowa”, które należy zatem rozumieć zgodnie z ich znaczeniem gramatycznym, co zostało potwierdzone przez NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Lublinie w wyroku z dnia 11 grudnia 2003 r., II SA/Lu 886/2002. Bez znaczenia jest natomiast czy na danej działce siedliskowej jest realizowany jeden czy też kilka tego rodzaju obiektów gospodarczych.

2.2. Altany i obiekty gospodarcze na działkach w pracowniczych ogrodach działkowych

Z wyrażonej w art. 29 ust. 1 pkt 4 pr. bud. woli ustawodawcy, pozwolenia na budowę nie wymaga również budowa altan i obiektów gospodarczych na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych o powierzchni zabudowy do 25 m² w miastach i do 35 m² poza granicami miast oraz wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich. Należy mieć jednak na uwadze, że altaną w ww. rozumieniu może być nazwany i tak traktowany tylko obiekt wybudowany z zachowaniem warunków regulaminu Pracowniczych Ogrodów Działkowych i służący do korzystania z działki znajdującej się na ich terenie. Innego rodzaju obiekty nie są altanami w rozumieniu przepisów o pracowniczych ogrodach działkowych i Prawa budowlanego (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 października 2000 r., IV SA 363/98).

2.3. Tymczasowe obiekty budowlane

Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 pkt 12 pr. bud., uzyskanie pozwolenia na budowę nie jest także koniecznie w zakresie budowy tymczasowych obiektów budowlanych, niepołączonych trwale z gruntem i przewidzianych do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu budowy, ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w ww. zgłoszeniu. Definicję tymczasowego obiektu budowlanego zawiera art. 3 pkt 5 pr. bud., zgodnie z którym przez tymczasowy obiekt budowlany należy rozumieć obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, przekrycia namiotowe i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe.

2.4. Obiekty budowlane piętrzące wodę i upustowe

Kolejne przewidziane w art. 29 ust. 1 pkt 14 pr. bud. zwolnienie z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę dotyczy obiektów budowlanych piętrzących wodę i upustowych o wysokości piętrzenia poniżej 1 m, które nie ma jednak zastosowania do tych obiektów usytuowanych na rzekach żeglownych oraz na obszarze parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin.

2.5. Obiekty małej architektury

Na mocy art. 29 ust. 1 pkt 22 pr. bud. pozwolenia na budowę nie wymaga budowa obiektów małej architektury. Kryterium rozgraniczającym pojęcia budowli i obiektu małej architektury jest rozmiar obiektu budowlanego oraz standard techniczny tego obiektu [tak: Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Katowicach w wyroku z dnia 30 sierpnia 2002 r., II SA/Ka 2363/2000]. Przykładowe wyliczenie obiektów małej architektury zawiera art. 3 pkt 4 pr. bud., uznając za nie w szczególności:

a) kultu religijnego, jak: kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

b) posągi, wodotryski i inne obiekty architektury ogrodowej,

c) użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku, jak: piaskownice, huśtawki, drabinki, śmietniki.

2.6. Ogrodzenia

Na podstawie z art. 29 ust. 1 pkt 23 pr. bud. omawiane wyłączenie dotyczy również ogrodzeń, które zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 9 pr. bud., należą do urządzeń budowlanych, przez które rozumie się urządzenia techniczne związane z obiektem budowlanym, zapewniające możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.

2.7. Obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania

Z mocy art. 29 ust. 1 pkt 24 pr. bud. nie jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położonych na terenie budowy, czyli obiektów, których istnienie funkcjonalnie i czasowo jest powiązane z prowadzonymi robotami budowlanymi (tak: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 stycznia 1998 r., III RN 108/97). Wymóg uzyskania pozwolenia na budowę nie dotyczy także ustawiania barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych. Obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych oraz używane przy wykonywaniu robót budowlanych mają taki charakter najwcześniej z dniem uprawomocnienia się decyzji o pozwoleniu na budowę (tak: Naczelny Sąd Administracyjny - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku w wyroku z dnia 17 marca 1999 r., SA/Bk 1672/97). Natomiast wcześniej usytuowane na nieruchomości gruntowej niepołączone trwale z gruntem obiekty o tymczasowym charakterze, jak barakowozy czy obiekty kontenerowe, zaliczają się do wyszczególnionych w art. 3 pkt 5 pr. bud. tymczasowych obiektów budowlanych wymagających pozwolenia na budowę. Budowa tego rodzaju obiektów budowlanych nie wymaga pozwolenia na budowę tylko wówczas, gdy są przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych i w celu ich wykonania. Celem tego wyłączenia jest bowiem umożliwienie wykonywania określonych robót budowlanych (tak: Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 kwietnia 2004 r., OSK 104/2004).

2.8. Inne

Pozwolenia na budowę nie wymaga również budowa:

• wolno stojących parterowych budynków gospodarczych, wiat i altan oraz przydomowych oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 25 m², przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m² powierzchni działki;

• indywidualnych przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m³ na dobę;

• wiat przystankowych i peronowych;

• wolno stojących kabin telefonicznych, szaf i słupków telekomunikacyjnych;

• parkometrów z własnym zasilaniem;

• boisk szkolnych oraz boisk, kortów tenisowych, bieżni służących do rekreacji;

• miejsc postojowych dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie;

• zatok parkingowych na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych;

• budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 20 m², służących jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa i będących we władaniu zarządu kolei;

• gospodarczych obiektów budowlanych o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, przeznaczonych wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położonych na gruntach leśnych Skarbu Państwa;

• przydomowych basenów i oczek wodnych o powierzchni do 30 m²;

• pomostów o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m, służących do cumowania niewielkich jednostek pływających, uprawiania wędkarstwa lub rekreacji;

• opasek brzegowych oraz innych sztucznych, powierzchniowych lub liniowych umocnień brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiących konstrukcji oporowych;

• pochylni przeznaczonych dla osób niepełnosprawnych;

• instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m³, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych;

• przyłączy elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych;

• określonych urządzeń pomiarowych, wraz z ogrodzeniami i drogami wewnętrznymi, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej;

• tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniących jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowanych na terenach przeznaczonych na ten cel;

• znaków geodezyjnych, a także obiektów triangulacyjnych, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody;

• instalacji telekomunikacyjnych w obrębie budynków będących w użytkowaniu.

3. Roboty budowlane, które nie wymagają pozwolenia na budowę, na podstawie art. 29 ust. 2 Pr. bud.

Ustęp 2 art. 29 pr. bud. składa się z dwunastu (w ustawie jest 16, ale 4 są skreślone) punktów określających konkretne roboty budowlane, których wykonywanie nie wymaga pozwolenia na budowę. Na szczególną uwagę zasługują:

3.1. Remont istniejącego obiektu budowlanego

Pozwolenia na budowę nie wymaga, na podstawie art. 29 ust. 2 pkt 1 pr. bud. wykonywanie remontu istniejącego obiektu budowlanego i urządzeń budowlanych, a więc zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 8 pr. bud. prowadzenie w nim robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, z wyłączeniem remontu obiektu wpisanego do rejestru zabytków.

3.2. Instalacja i remont tablic i urządzeń reklamowych

Na mocy art. 29 ust. 2 pkt 6 pr. bud. z konieczności uzyskania pozwolenia na budowę zwolniona także została instalacja tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Te ostatnie bowiem zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 pr. bud. wymagają zgłoszenia. Wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych nie należy utożsamiać z budową urządzeń reklamowych wolno stojących, trwale związanych z gruntem, które zgodnie z art. 3 pkt 3 pr. bud. są budowlami a ich budowa nie została zwolniona w ww. art. 29 ust. 1 pr. bud. z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę. W związku z powyższym, realizacja powyższych urządzeń wymaga uzyskania pozwolenia na budowę niezależnie od ich usytuowania.

3.3. Wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych

Z woli ustawodawcy wyrażonej w art. 29 ust. 2 pkt 9 pr. bud. pozwolenia na budowę nie wymaga również wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, z wyjątkiem ziemnych stawów hodowlanych. Zwolnienie powyższe dotyczy więc, zgodnie z zestawieniem urządzeń melioracji szczegółowych zawartych w art. 73 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zm.) - dalej u.p.w.:

1) rowów, wraz z budowlami związanymi z nimi funkcjonalnie,

2) drenowania,

3) rurociągów o średnicy poniżej 0,6 m,

4) stacji pomp do nawodnień ciśnieniowych,

5) ziemnych stawów rybnych,

6) grobli na obszarach nawadnianych,

7) systemów nawodnień grawitacyjnych i ciśnieniowych,

jeżeli służą regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby, ułatwienia jej uprawy oraz na ochronie użytków rolnych przed powodziami. Jednakże do wykonywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych usytuowanych w granicach parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę.

3.4. Inne

Dodatkowo, pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na:

• dociepleniu ścian budynków o wysokości do 12 m;

• utwardzeniu powierzchni gruntu na działkach budowlanych;

• wykonywaniu ujęć wód śródlądowych powierzchniowych o wydajności poniżej 50 m³/h oraz obudowy ujęć wód podziemnych;

• przebudowie sieci, elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych;

• przebudowie dróg, torów i urządzeń kolejowych,

• wykonywaniu podczyszczeniowych robót czerpalnych polegających na usunięciu spłyceń dna, powstałych w czasie użytkowania basenów i kanałów portowych oraz torów wodnych, w stosunku do głębokości technicznych (eksploatacyjnych) i nachyleń skarp podwodnych akwenu;

• instalowaniu krat na obiektach budowlanych;

• instalowaniu urządzeń na obiektach budowlanych;

• montażu wolno stojących kolektorów słonecznych.

Wyjątek od zasady wyrażonej w ust. 1 i 2 art. 29 pr. bud. zawarty został w ust. 3 dodanym na mocy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) - dalej u.u.i.ś. Zgodnie z jego treścią pozwolenia na budowę wymagają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięcia mogące znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony, w rozumieniu u.u.i.ś.

4. Rozbiórka, która nie wymaga pozwolenia na budowę

Sformułowana w art. 28 pr. bud. generalna zasada ustanawiająca obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę dotyczy również rozbiórki. Jednakże ustawodawca w art. 31 ust. 1 pr. bud. zawarł wyczerpujące wyszczególnienie rodzajów rozbiórek, które nie wymagają ww. pozwolenia. Zgodnie z jego treścią są to rozbiórki budynków i budowli niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską, o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości. Jednakże, jeżeli rozbiórka tych obiektów może wpłynąć na pogorszenie stosunków wodnych, warunków sanitarnych oraz stanu środowiska lub wymaga zachowania warunków, od których spełnienia może być uzależnione prowadzenie robót związanych z rozbiórką, właściwy organ może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia.

Ponadto, pozwolenia na budowę nie wymaga rozbiórka obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, jeżeli nie podlegają ochronie jako zabytki.

Niezależnie od powyższego, roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem pozwolenia na rozbiórkę lub przed ich zgłoszeniem, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia. Rozpoczęcie takich robót nie zwalnia od obowiązku bezzwłocznego uzyskania pozwolenia na rozbiórkę lub zgłoszenia o zamierzonej rozbiórce obiektu budowlanego.

5. Obowiązek zgłoszenia

Omówione powyżej zwolnienie inwestora z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę enumeratywnie wymienionych obiektów i robót budowlanych wiąże się bezpośrednio z poddaniem ich kontroli administracyjnej realizowanej w związku z obowiązkiem zgłoszenia zamiaru ich wykonywania właściwemu organowi administracji architektoniczno – budowlanej. W art. 30 ust. 1 pr. bud. wymieniono większość budów i robót budowlanych wyłączonych z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, które zostały objęte obowiązkiem zgłoszenia. Na mocy ww. przepisu, z obowiązku zgłoszenia zwolniona jest budowa:

• altan i obiektów gospodarczych na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych,

• obiektów przeznaczonych do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych,

• tymczasowych obiektów budowlanych stanowiących wyłącznie eksponaty wystawowe,

• znaków geodezyjnych i obiektów triangulacyjnych,

• instalacji telekomunikacyjnych,

o ile spełniają one opisane wyżej warunki decydujące o ich zwolnieniu z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę. Ponadto, z obowiązku zgłoszenia zwolniony jest montaż wolno stojących kolektorów słonecznych.

W związku z treścią art. 30 ust. 1 pkt 1 i 3 pr. bud. również budowa ogrodzeń nie wymaga zgłoszenia, z wyjątkiem budowy ogrodzeń od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz ogrodzeń o wysokości powyżej 2,20 m. Także instalowanie krat i urządzeń na obiektach budowlanych co do zasady zwolnione jest z obowiązku zgłoszenia, jednakże zgłoszenie takie jest konieczne do instalacji krat na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz obiektach wpisanych do rejestru zabytków, a także instalacji urządzeń o wysokości powyżej 3 m na obiektach budowlanych. Zgłoszenia wymaga natomiast ponadto, zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 pr. bud. budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych.

Zgodnie z art. 31 ust. 2 pr. bud. zgłoszenia wymaga rozbiórka budynków i budowli - niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych opieką konserwatorską - o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości o ile nie właściwy organ nie nałożył obowiązku uzyskania pozwolenia na rozbiórkę na podstawie art. 31 ust. 3.

Zgłoszenia, o którym mowa powyżej, należy dokonać przed terminem zamierzonego rozpoczęcia robót budowlanych. Do ich wykonywania można przystąpić, jeżeli w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia właściwy organ nie wniesie, w drodze decyzji, sprzeciwu i nie później niż po upływie 2 lat od określonego w zgłoszeniu terminu ich rozpoczęcia. Zgłoszenie jest formą wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie wymagającej ustalenia przez właściwy organ, czy zamierzona budowa lub roboty budowlane odpowiadają wymaganiom prawa i mogą być realizowane, czy też organ powinien nie dopuścić do ich realizacji danej budowy. Postępowanie administracyjne wszczęte wskutek zgłoszenia budowy lub robót budowlanych jest kończone swoistą zgodą właściwego organu na przystąpienie przez inwestora do wykonywania budowy lub robót objętych zgłoszeniem, polegającą na nieskorzystaniu w terminie 30 dni od dnia doręczenia zgłoszenia z prawa wniesienia sprzeciwu na rozpoczęcie zamierzonej działalności budowlanej. Sprzeciw przewidziany w art. 30 ust. 2 pr. bud. wyraża brak zgody właściwego organu na przystąpienie przez inwestora do realizacji zamierzonej działalności budowlanej. A zatem jest to rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty, czyli decyzja administracyjna w rozumieniu art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a. Niewniesienie sprzeciwu przez właściwy organ w ww. terminie, upoważnia inwestora do rozpoczęcia, po upływie wskazanych 30 dni, planowanej działalności budowlanej.

Organem właściwym w sprawach opisywanych zgłoszeń jest organ administracji architektoniczno – budowlany. W zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć także oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice, rysunki, lub inne wymagane pozwolenia, uzgodnienia i opinie.

Do zgłoszenia budowy instalacji zbiornikowych na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7m³, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych oraz przyłączy do budynków: elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych, gazowych, cieplnych i telekomunikacyjnych należy ponadto dołączyć projekt zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem technicznym instalacji, wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane. Projekt zagospodarowania działki lub terenu, w przypadku budowy instalacji gazowej z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7m³, przeznaczonych do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych powinien być uzgodniony z podmiotem właściwym do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych. Ponadto, w zgłoszeniu budowy obiektów małej architektury w miejscach publicznych należy przedstawić projekt zagospodarowania działki lub terenu, wykonany przez projektanta posiadającego wymagane uprawnienia budowlane.

Właściwy organ może nałożyć na zgłaszającego obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować:

1) zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia,

2) pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków,

3) pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych,

4) wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

6. Szczególna regulacja

W kwestii obiektów i robót realizowanych bez konieczności pozwolenia na budowę istotne są postanowienia ustawy o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu. Ww. ustawa wprowadza szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych wskutek działania powodzi, wiatru, osunięcia ziemi lub działania innego żywiołu na obszarze i w okresie określonym przez Prezesa Rady Ministrów w drodze rozporządzenia, ustalając szczególne zasady w odniesieniu do regulacji zawartej w Pr. bud.. Przedmiotowa ustawa wprowadza również uproszczoną procedurę zgłoszeń, przede wszystkim skracając termin, w którym właściwy organ może wnieść sprzeciw.

Ze względu na szczególny charakter ustawy, dopuszczona została możliwość wykonania remontu enumeratywnie wyliczonych rodzajów obiektów budowlanych bez konieczności dokonywania zgłoszenia. Zgodnie z art. 6 pr. bud., nie wymaga zgłoszenia remont uszkodzonych w wyniku działania żywiołu:

1) obiektów liniowych, z wyjątkiem linii kolejowych,

2) budowli regulacyjnych na wodach oraz urządzeń wodnych,

3) obiektów budowlanych o kubaturze mniejszej niż 1000m³ i nie wyższych niż 12 m nad poziomem terenu,

4) innych obiektów budowlanych których budowa zgodnie z art. 29 ust. 1 pr. bud., nie wymaga pozwolenia na budowę.

Natomiast, na podstawie art. 7 ust. 1 pr. bud., uzyskania pozwolenia na budowę nie wymaga odbudowa zniszczonych w wyniku działania żywiołu:

1) obiektów liniowych, z wyjątkiem linii kolejowych o znaczeniu państwowym, określonych na podstawie ustawy o transporcie kolejowym,

2) budowli regulacyjnych na wodach oraz urządzeń wodnych,

3) obiektów budowlanych o kubaturze mniejszej niż 1000m³ i nie wyższych niż 12 m nad poziomem terenu.

Do zachowania legalności planowanej odbudowy, o której mowa w pkt 1 i 3 należy dokonać zgłoszenia, za wyjątkiem odbudowy obiektów gospodarczych i składowych, usytuowanych na działkach siedliskowych.

68170

varia

Obiekty i roboty budowlane nie wymagające uzyskania pozwolenia na budowę

Obiekty budowlane/roboty budowlane	Wymagane zgłoszenie	Niewymagane zgłoszenie
obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej działki siedliskowej: a) parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m^2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, b) płyty do składowania obornika, c) szczelne zbiorniki na gnojówkę lub gnojowicę o pojemności do 25 m^3, d) naziemne silosy na d) materiały sypkie o pojemności do 30 m^3 i wysokości nie większej niż 4,50 m, e) suszarnie kontenerowe o powierzchni zabudowy do 21 m^2;	+
wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, wiaty i altany oraz przydomowe oranżerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 25 m^2, przy czym łączna liczba tych obiektów nie może przekraczać dwóch na każde 500 m^2 powierzchni działki;	+
indywidualne przydomowe oczyszczalnie ścieków o wydajności do 7,50 m^3 na dobę;	+
altany i obiekty gospodarcze na działkach w rodzinnych ogrodach działkowych o powierzchni zabudowy do 25 m^2 w miastach i do 35 m^2 poza granicami miast oraz wysokości do 5 m przy dachach stromych i do 4 m przy dachach płaskich;		+
wiaty przystankowe i peronowe;	+
budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 20 m^2, służące jako zaplecze do bieżącego utrzymania linii kolejowych, położonych na terenach stanowiących własność Skarbu Państwa i będących we władaniu zarządu kolei;		+
wolno stojące kabiny telefoniczne, szafy i słupki telekomunikacyjne;	+
parkometry z własnym zasilaniem;	+
boiska szkolne oraz boiska, korty tenisowe, bieżnie służące do rekreacji;	+
miejsca postojowe dla samochodów osobowych do 10 stanowisk włącznie;	+
zatoki parkingowe na drogach wojewódzkich, powiatowych i gminnych;	+
tymczasowe obiekty budowlane, niepołączone trwale z gruntem i przewidziane do rozbiórki lub przeniesienia w inne miejsce w terminie określonym w zgłoszeniu, o którym mowa w art. 30 ust. 1, ale nie później niż przed upływem 120 dni od dnia rozpoczęcia budowy określonego w zgłoszeniu; zwolnienie to nie dotyczy obiektów, które mogą znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska;	+
gospodarcze obiekty budowlane o powierzchni zabudowy do 35 m^2, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m, przeznaczone wyłącznie na cele gospodarki leśnej i położone na gruntach leśnych Skarbu Państwa;	+
obiekty budowlane piętrzące wodę i upustowe o wysokości piętrzenia poniżej 1 m poza rzekami żeglownymi oraz poza obszarem parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin;	+
przydomowe baseny i oczka wodne o powierzchni do 30 m^2;	+
pomosty o długości całkowitej do 25 m i wysokości, liczonej od korony pomostu do dna akwenu, do 2,50 m, służące do: a) cumowania niewielkich jednostek pływających, jak łodzie, kajaki, jachty, b) uprawiania wędkarstwa, c) rekreacji;	+
opaski brzegowe oraz inne sztuczne, powierzchniowe lub liniowe umocnienia brzegów rzek i potoków górskich oraz brzegu morskiego, brzegu morskich wód wewnętrznych, niestanowiące konstrukcji oporowych;	+
pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych;	+
instalacje zbiornikowe na gaz płynny z pojedynczym zbiornikiem o pojemności do 7 m^3, przeznaczone do zasilania instalacji gazowych w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych;	+
przyłącza: elektroenergetyczne, wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne i telekomunikacyjne;	+ (wg uznania inwestora)	+ (wg uznania inwestora)
urządzenia pomiarowe, wraz z ogrodzeniami i drogami wewnętrznymi, państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej i państwowej służby hydrogeologicznej: a) posterunków: wodowskazowych, meteorologicznych, opadowych oraz wód podziemnych, b) punktów: obserwacyjnych stanów wód podziemnych oraz monitoringu jakości wód podziemnych, c) piezometrów obserwacyjnych i obudowanych źródeł;	+
obiekty małej architektury;	+ (wyłącznie w miejscach pub-licznych - art. 30 ust. 1 pkt 4)	+ (poza miejscami publicznymi)
ogrodzenia;	+ (od strony dróg, ulic, placów, torów kolejowych i innych miejsc publicznych oraz o wysokości powyżej 2,20 m - art. 30 ust. 1 pkt 3)	+ (pozostałe)
obiekty przeznaczone do czasowego użytkowania w trakcie realizacji robót budowlanych, położone na terenie budowy, oraz ustawianie barakowozów używanych przy wykonywaniu robót budowlanych, badaniach geologicznych i pomiarach geodezyjnych;		+
tymczasowe obiekty budowlane stanowiące wyłącznie eksponaty wystawowe, niepełniące jakichkolwiek funkcji użytkowych, usytuowane na terenach przeznaczonych na ten cel;		+
znaki geodezyjne, a także obiekty triangulacyjne, poza obszarem parków narodowych i rezerwatów przyrody.		+
instalacje telekomunikacyjne w obrębie budynków będących w użytkowaniu		+
remont istniejących obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych, z wyjątkiem obiektów wpisanych do rejestru zabytków,	+
docieplanie budynków o wysokości do 12 m;	+
utwardzenie powierzchni gruntu na działkach budowlanych;	+
instalowanie tablic i urządzeń reklamowych, z wyjątkiem usytuowanych na obiektach wpisanych do rejestru zabytków w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz z wyjątkiem reklam świetlnych i podświetlanych usytuowanych poza obszarem zabudowanym w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym;	+
wykonywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych, z wyjątkiem: a) ziemnych stawów hodowlanych (wymagają pozwolenia), b) urządzeń melioracji wodnych szczegółowych usytuowanych w granicach parków narodowych, rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych oraz ich otulin (wymagają pozwolenia);		+
wykonywanie ujęć wód śródlądowych powierzchniowych o wydajności poniżej 50 m^3/h oraz obudowy ujęć wód podziemnych;		+
przebudowa sieci telekomunikacyjnych, elektroenergetycznych, wodociągowych, kanalizacyjnych i cieplnych;	+
przebudowa dróg, torów i urządzeń kolejowych;	+
wykonywanie podczyszczeniowych robót czerpalnych polegających na usunięciu spłyceń dna, powstałych w czasie użytkowania basenów i kanałów portowych oraz torów wodnych, w stosunku do głębokości technicznych (eksploatacyjnych) i nachyleń skarp podwodnych akwenu;	+
instalowanie krat na obiektach budowlanych;	+ (na budynkach mieszkalnych wielorodzinnych, użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego oraz obiektach wpisanych do rejestru zabytków - art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. a)	+ (na pozostałych obiektach budowlanych)
instalowanie urządzeń na obiektach budowlanych	+ (1 - o wysokości powyżej 3m na obiektach budowlanych - art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b, 2 - emitujących pola elektromagnetyczne, będących instalacjami w rozumieniu Prawa ochrony środowiska, zaliczanymi do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. c
montaż wolno stojących kolektorów słonecznych		+

Źródło: Komentarz do ustawy Prawo budowlane; R. Dziwiński, P. Ziemski, Dom Wydawniczy ABC, 2006, wyd. II

73248

Michał Behnke, Michał Gostkowski

komentarz praktyczny

Dodatkowe obowiązki, jakie mogą zostać nałożone

w stosunku do robót wymagających zgłoszenia

Tematem niniejszego opracowania jest omówienie wymogów, jakie musi spełnić inwestor, aby mógł rozpocząć prowadzenie robót budowlanych. Autor w komentarzu koncentruje się przede wszystkim na dodatkowych obowiązków odnoszących się do robót budowlanych wymagających zgłoszenia.

1. Zagadnienia wstępne

Dla rozpoczęcia robót budowlanych, co do zasady wymagane jest uzyskanie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę (art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud.). Rodzaje obiektów i robót budowlanych, których budowa lub prowadzenie nie wymagają pozwolenia na budowę, wymienione są, na zasadzie wyjątku, w art. 29 ust. 1 i 2 pr. bud. Niektóre spośród robót budowlanych niewymagających pozwolenia na budowę – określone w art. 30 ust. 1 pr. bud. – wymagają zgłoszenia właściwemu organowi (organowi administracji architektoniczno-budowlanej). Od dnia 15 listopada 2008 r. istotny wyjątek od powyższych zasad wprowadza dodany art. 29 ust. 3 pr. bud. który stanowi, że pozwolenia na budowę wymagają przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko oraz przedsięwzięcia mogące znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, które nie są bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynikają z tej ochrony, w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227) - dalej u.i.ś.

2. Dodatkowe obowiązki dla zgłaszającego

Zamiarem ustawodawcy, wprowadzającego instytucję zgłoszenia, było uproszczenie procedury i przeniesienie ciężaru oceny zgodności zamierzeń inwestycyjnych z przepisami prawa na organ administracyjny (por. wyrok WSA w Warszawie, VII SA/Wa 418/06). W szczególnych sytuacjach uproszczenie to może być jednak modyfikowane poprzez możliwość nałożenia na zgłaszającego dodatkowych obowiązków.

Dodatkowe obowiązki, których nałożenie może towarzyszyć zgłoszeniu zamiaru budowy lub wykonywania robót budowlanych, obejmują przede wszystkim nakazy:

1) uzupełnienia zgłoszenia, w razie uznania przez organ architektoniczno-budowlany konieczności przedstawienia odpowiednich szkiców lub rysunków albo dodatkowych danych określających rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych;

2) uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować określone przepisami skutki dla mienia, dóbr chronionych lub środowiska;

Wyliczenie powyższe nie uchybia kompetencjom organów nadzoru budowlanego, wynikających z art. 49b, art. 50 i 51 pr. bud., określonym dla sytuacji budowy obiektu budowlanego lub wykonywania robót budowlanych bez zgłoszenia, mimo sprzeciwu właściwego organu lub niezgodnie z dokonanym zgłoszeniem.

Zgodnie z art. 30 ust. 2 pr. bud. - w zgłoszeniu należy określić rodzaj, zakres i sposób wykonywania robót budowlanych oraz termin ich rozpoczęcia. Do zgłoszenia należy dołączyć oświadczenie, o którym mowa w art. 32 ust. 4 pkt 2 pr. bud., tj. oświadczenie o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, oraz, w zależności od potrzeb, odpowiednie szkice lub rysunki, a także pozwolenia, uzgodnienia i opinie wymagane odrębnymi przepisami. Dodatkowe wymogi w odniesieniu do zgłoszenia budowy instalacji gazowych, przyłączy i obiektów małej architektury w miejscach publicznych określają przepisy art. 30 ust. 3-4 pr. bud. Przepis art. 30 ust. 2 pr. bud. stanowi, że w razie konieczności uzupełnienia zgłoszenia właściwy organ nakłada, w drodze postanowienia, na zgłaszającego obowiązek uzupełnienia, w określonym terminie, brakujących dokumentów, a w przypadku ich nieuzupełnienia - wnosi sprzeciw, w drodze decyzji.

Zgodnie z art. 30 ust. 7 pr. bud., właściwy organ może także nałożyć, w drodze ww. decyzji o wniesieniu sprzeciwu wobec zamierzonej budowy lub robót, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. 1, jeżeli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować:

1) zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia;

2) pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków;

3) pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych;

4) wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich.

Należy zatem odróżnić nałożenie na inwestora obowiązku uzupełnienia brakujących dokumentów (o czym mowa w art. 30 ust. 2 pr. bud.), od nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych (o czym mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud.).

Pierwsze z tych rozstrzygnięć (art. 30 ust. 2 zdanie drugie pr. bud.):

• zapada w wyniku wstępnego zbadania zgłoszenia – od strony formalnej, tj. zbadania, czy dołączono do niego potrzebne oświadczenia, szkice, rysunki, projekty, pozwolenia, uzgodnienia i opinie,

• przybiera formę postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie (w braku stosownego przepisu – art. 141 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a. a contrario) i w konsekwencji może być zaskarżone tylko w odwołaniu od decyzji o sprzeciwie, o której mowa w art. 30 ust. 2 pr. bud. (w orzecznictwie przyjęto, iż brak wskazania w wezwaniu do uzupełnienia zgłoszenia, iż jest ono postanowieniem, stanowi wprawdzie brak formalny, lecz nie ma wpływu na rozstrzygnięcie sprawy – wyrok NSA z 25 lipca 2006 r., II OSK 956/05, ONSAiWSA 2007/1/2);

• zakreśla inwestorowi „odpowiedni” (według uznania organu) termin do wykonania nakładanego obowiązku, pod rygorem wydania decyzji o sprzeciwie (która to decyzja w tym przypadku stanowi swoistą formę pozostawienia bez rozpoznania zgłoszenia nie czyniącego zadość wymogom formalnym – por. art. 64 § 2 k.p.a. i art. 104 § 2 k.p.a.)

Rozstrzygnięcie określone w art. 30 ust. 7 pr. bud.:

• zapada w wyniku merytorycznego zbadania zgłoszenia (tj. uprawdopodobnienia przewidywanego naruszenia ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub innych ujemnych skutków realizacji inwestycji)

• przybiera formę decyzji administracyjnej, a w konsekwencji może być zaskarżone w drodze odwołania do organu administracji architektoniczno-budowlanej drugiej instancji (którym w stosunku do starosty jest wojewoda – art. 82 ust. 3 pr. bud.)

• nie zakreśla inwestorowi żadnego terminu na wykonanie nakładanego obowiązku (uzyskanie pozwolenia), lecz trwale zmienia sytuację prawną inwestora.

W treści art. 30 ust. 2 pr. bud. ustawodawca nie sprecyzował, w jakich przypadkach należy dołączyć do zgłoszenia budowy szkice i rysunki, wskazując jedynie, że „odpowiednie” szkice i rysunki powinny być dołączone „w zależności od potrzeb”. W tym zakresie wymogi formalne zgłoszenia są w istocie kształtowane postanowieniem organu administracji. Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie, VII SA/Wa 418/06 nie jest możliwe zobiektywizowanie wszystkich elementów treści zgłoszenia i z uwagi na to, ustawodawca konieczność dołączenia odpowiednich szkiców i rysunków uzależnił od charakteru konkretnej inwestycji i pozostawił ocenie organu. Należy uznać, że organ administracji może zażądać dołączenia szkiców i rysunków wówczas, gdy bez zapoznania się z nimi nie ma możliwości prawidłowej oceny, czy inwestycja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować inne skutki, o których mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud. Uprawnienie do zażądania szkiców lub rysunków nie może być nadużywane, w szczególności z reguły brak będzie podstaw do żądania dołączenia projektu wykonanego przez projektanta posiadającego uprawnienia budowlane (jako że wymóg taki przewidują jedynie przepisy art. 30 ust. 3 i 4 pr. bud. w odniesieniu do zgłoszenia budowy instalacji gazowych, przyłączy i obiektów małej architektury w miejscach publicznych).

Kwestionowanie zapatrywania organu odnośnie do niezbędności szkiców i rysunków możliwe byłoby jedynie wówczas, gdy inwestor nie wykona postanowienia, o którym mowa w art. 30 ust. 2 pr. bud., po czym (o ile organ nie zmieni swojego stanowiska i wyda decyzję o sprzeciwie) wniesie odwołanie od decyzji o sprzeciwie.

Organ administracji nie ma natomiast swobody kształtowania obowiązku inwestora co do dołączenia do zgłoszenia określonych pozwoleń, uzgodnień i opinii. Wynika to ze sformułowania art. 30 ust. 2 pr. bud., gdzie mowa jest o pozwoleniach, uzgodnieniach i opiniach wymaganych odrębnymi przepisami. A zatem organ administracji jedynie wówczas może nałożyć na inwestora obowiązek uzupełnienia dokumentów o określone pozwolenie, uzgodnienie lub opinię, gdy istnieje szczególny przepis ustawowy, wymagający takiego pozwolenia (uzgodnienia, opinii) dla danej kategorii robót budowlanych. Jako przykład wskazać można art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) - dalej u.o.z.o.z., który to przepis przewiduje, że wykonywanie robót budowlanych w otoczeniu zabytku wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków (przepis ten i inne przepisy tego rodzaju stosuje się rzecz jasna niezależnie od tego, czy same roboty budowlane wymagają pozwolenia na budowę, czy też tylko zgłoszenia).

Z przepisu art. 30 ust. 5 pr. bud. wynika, iż w trybie zgłoszeniowym organ administracji architektoniczno-budowlanej dysponuje nieprzekraczalnym terminem 30 dni od dnia doręczenia mu zgłoszenia na zbadanie, czy zamierzona budowa lub roboty budowlane, określone w zgłoszeniu, odpowiadają wymaganiom prawa i mogą być realizowane, czy też należy nie dopuścić do ich realizacji. Wobec powyższego - tylko w terminie trzydziestu dni, o którym mowa w art. 30 ust. 5 pr. bud., organ administracji architektoniczno-budowlanej może wnieść sprzeciw, może też nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia – przy czym zarówno wniesienie sprzeciwu, jak i nałożenie obowiązku uzyskania pozwolenia, następuje w formie decyzji administracyjnej. Powyższe dotyczy zgłoszenia spełniającego wymogi formalne, o których mowa w art. 30 ust. 2-4 pr. bud. W odniesieniu do zgłoszenia niespełniającego wymogów formalnych, w orzecznictwie zdecydowanie przeważa pogląd, iż w razie nałożenia obowiązku uzupełnienia zgłoszenia, termin 30 dni biegnie po uzupełnieniu zgłoszenia w wyznaczonym terminie (por. wyrok NSA z 17 maja 1999, IV SA 747/97; wyrok NSA z 16 grudnia 2002, IV SA 2765/00, ONSA 2004/2/49; wyrok NSA z 25 lipca 2006, II OSK 956/05, ONSAiWSA 2007/1/2); w związku z treścią art. 30 ust. 5 pr. bud. nie wydaje się dopuszczalne wydanie postanowienia o nałożeniu obowiązku uzupełnienia zgłoszenia po upływie 30 dni od doręczenia zgłoszenia organowi (por. wyrok NSA z 16 grudnia 2002, IV SA 2765/00, ONSA 2004/2/49). Termin określony w art. 30 ust. 5 pr. bud. (do którego odwołuje się także art. 30 ust. 7 pr. bud.) jest terminem prawa materialnego i obejmować musi nie tylko wydanie, ale i doręczenie decyzji. Trzydziestego pierwszego dnia od chwili zgłoszenia, jeżeli miało miejsce milczenie organu, inwestor może rozpocząć roboty budowlane, zaś decyzje o sprzeciwie, jak i o nałożeniu obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych, zgłoszone przez organ po wymaganym terminie należy uznać za nieskuteczne. (por. wyroki WSA w Warszawie z 15 kwietnia 2005, VII SA/Wa 555/04; z 17 sierpnia 2005, VII SA/Wa 1751/04; z 31 stycznia 2006, VII SA/Wa 1293/05). Niewydanie w ustawowym terminie decyzji określonych w art. 30 ust. 5 i 7 pr. bud., tj. milczenie organu, uznać należy za swoistą zgodę na rozpoczęcie zamierzonej działalności budowlanej (należy zauważyć, że ustawodawca nie przewiduje wydawania przez organ odrębnych rozstrzygnięć pozytywnych; dlatego też uzasadniony jest wniosek, że nawet pisemna informacja organu, że nie będzie wnosił sprzeciwu, nie powoduje skrócenia 30-dniowego terminu).

O ile samo wniesienie sprzeciwu w oparciu o art. 30 ust. 5 pr. bud. oznacza definitywną dezaprobatę dla zamierzenia budowlanego (wobec stwierdzenia negatywnych przesłanek określonych w art. 30 ust. 6 pr. bud.), o tyle nałożenie obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych w oparciu o art. 30 ust. 7 pr. bud. przesuwa ocenę zamierzenia budowlanego na dalszy etap. Z uwagi na sformułowanie art. 30 ust. 5 pr. bud. zdanie drugie, w wypadku, o którym mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud., w praktyce organów administracji architektoniczno-budowlanej przyjęto wydawanie niejako łącznych decyzji o „wniesieniu sprzeciwu i nałożeniu obowiązku uzyskania pozwolenia”.

Nałożenie obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych kształtuje sytuację prawną inwestora w ten sposób, że czyni niedopuszczalnym rozpoczęcie budowy (robót budowlanych) przed uzyskaniem ostatecznej decyzji o pozwoleniu. Następuje zatem w konkretnym przypadku powrót do ogólnej zasady określonej w art. 28 ust. 1 pr. bud., pomimo że kategorialnie budowa (roboty budowlane) tego rodzaju nie wymagają pozwolenia na budowę. Pozwolenie, o którym mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud., w razie nałożenia obowiązku jego uzyskania, wydawane jest w trybie właściwym dla wydawania pozwoleń na budowę. W celu jego uzyskania inwestor powinien złożyć stosowny wniosek wraz z dokumentacją określoną w art. 33 pr. bud., tak jakby składał wniosek o pozwolenie na budowę w stosunku do robót wymagających takiego pozwolenia z mocy samej ustawy. W efekcie, wydający pozwolenie na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych organ administracji dokonuje definitywnej oceny zamierzenia budowlanego w tych samych aspektach, o których mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud. (zgodność zamierzenia budowlanego z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego itd.), a które w odniesieniu do procedury wydawania pozwoleń na budowę zasadniczo można odnaleźć w art. 35 ust. 1 pr. bud.

Decyzja administracyjna o nałożeniu na inwestora obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych, wydana na podstawie art. 30 ust. 7 pr. bud., powinna określać przesłanki rozstrzygnięcia. Przesłanki te powinny nawiązywać do przewidywanego naruszenia ustaleń miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub innych ujemnych skutków realizacji inwestycji, wyszczególnionych w pkt 1-4 art. 30 ust. 7 pr. bud. Brak wyraźnych motywów rozstrzygnięcia może uzasadniać zarzut, że decyzja została wydana z istotnym naruszeniem przepisów o postępowaniu administracyjnym, w szczególności art. 7 k.p.a. i art. 104 § 3 k.p.a.

O ile przepis art. 30 ust. 7 pr. bud. czyni przesłanką nałożenia obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę samą tylko możliwość naruszenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego bądź spowodowania określonych skutków ujemnych, to jednak możliwość taka nie może być ogólnikowa i czysto hipotetyczna, w szczególności – nie może opierać się na domniemaniu. Organ musi wykazać, z jakimi konkretnie zagrożeniami może wiązać się podjęcie realizacji zgłoszonych robót budowlanych oraz powołać konkretne przepisy lub ustalenia planu dające podstawę do przyjęcia prawdopodobieństwa ich wystąpienia (wyrok WSA w Warszawie z 12 kwietnia 2005, VII SA/Wa 779/04). Obowiązkiem organu wydającego decyzję, o której mowa w art. 30 ust. 7 pr. bud., jest zatem uprzednie zbadanie sprawy, z wykorzystaniem – w razie potrzeby – właśnie przewidzianego w art. 30 ust. 2 pr. bud. trybu uzupełnienia brakujących dokumentów, w tym takich szkiców i rysunków, jakie sam uzna za potrzebne. Przedwczesne byłoby nakładanie na inwestora obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, gdy nie uprawdopodobniono możliwości ujemnych skutków inwestycji, rezygnując z uzupełnienia brakujących dokumentów w trybie art. 30 ust. 2 pr. bud. Przykładem tego może być stan faktyczny sprawy rozpoznawanej przez WSA w Warszawie (cytowany już wyżej wyrok VII SA/Wa 418/06), gdzie organ administracji nałożył na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę w odniesieniu do indywidualnej przydomowej oczyszczalni ścieków, powołując się na to, iż dokumenty załączone do zgłoszenia nie zawierają informacji o tym, w jakiej odległości istnieją ewentualne studnie na działkach sąsiednich, a także czy na działce inwestora znajduje się studnia, jak również wskazując, że brak jest opisu technicznego planowanej inwestycji – wobec czego zdaniem organu wykonanie budowy może spowodować wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich (art. 30 ust. 7 pkt 4 pr. bud.). Spotkało się to z negatywną oceną WSA, który wytknął organowi oparcie decyzji na domniemaniu możliwości nastąpienia ujemnych skutków, wskazując w tezie wyroku, iż niedopuszczalnym jest opieranie decyzji administracyjnej na przypuszczeniach, iż realizacja zamierzeń budowlanych może coś spowodować, a także podnosząc, że w przypadku gdy organ uzna, że zgłoszenie nie odpowiada wymaganiom wynikającym z przepisów dysponuje środkami pozwalającymi uzupełnić te braki (art. 30 ust. 2 pr. bud.); ewentualne wątpliwości organ powinien zatem wyjaśniać w pierwszej kolejności nakładając na inwestora obowiązek dołączenia do zgłoszenia dokumentów, których brak uniemożliwiał mu ocenę zamierzenia budowlanego; tymczasem organ nie nałożył na skarżących obowiązku uzupełnienia zgłoszenia poprzez załączenie określonych dokumentów, zatem należy domniemywać, iż uznał zgłoszenie za kompletne.

3. Rodzaje przedsięwzięć mogących oddziaływać na środowisko

Zupełnie odmienną od wyżej opisanych przepisów jest regulacja w zakresie obowiązku uzyskania dodatkowej decyzji - o środowiskowych uwarunkowaniach, o jakiej mowa w art. 71 i nast. u.i.ś.

W oparciu o powyższe przepisy wyodrębnić można:

1) przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko

2) przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Rodzaje tych przedsięwzięć określa obecnie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573) utrzymane przejściowo w mocy na podstawie u.i.ś.

3) planowane przedsięwzięcia inne niż wyżej wymienione, które nie są bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony, jeżeli mogą one znacząco oddziaływać na ten obszar,

4) przedsięwzięcia pozostałe.

Wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach następuje najczęściej, zależnie od rodzaju inwestycji i uwarunkowań lokalizacji, przed uzyskaniem decyzji lokalizacyjnej albo o pozwoleniu na budowę, decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego. Decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dołącza się do wniosku o wydanie decyzji, o których mowa w zdaniu poprzedzającym. Złożenie wniosku powinno nastąpić w terminie 4 lat od dnia, w którym decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach stała się ostateczna. Termin 4 letni może ulec wydłużeniu o 2 lata, jeżeli realizacja planowanego przedsięwzięcia przebiega etapowo oraz nie zmieniły się warunki określone w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Jeżeli przedsięwzięcie, dla którego została wydana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach lub decyzje, o których mowa powyżej może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, wyznaczony po dniu wydania tych decyzji, uprawniony podmiot powinien złożyć, w terminie roku od dnia wyznaczenia tego obszaru, wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000.

Zgodnie z treścią art. 82 u.i.ś. w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach określa się:

1) rodzaj i miejsce realizacji przedsięwzięcia;

2) warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem konieczności ochrony cennych wartości przyrodniczych, zasobów naturalnych i zabytków oraz ograniczenia uciążliwości dla terenów sąsiednich;

3) wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym;

4) wymogi w zakresie przeciwdziałania skutkom awarii przemysłowych, w odniesieniu do przedsięwzięć zaliczanych do zakładów stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnych awarii;

5) wymogi w zakresie ograniczania transgranicznego oddziaływania na środowisko w odniesieniu do przedsięwzięć, dla których przeprowadzono postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko;

6) stwierdzenie konieczności utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania, jeżeli taka możliwość wynika z przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) - dalej p.o.ś.

Załącznikiem decyzji jest charakterystyka całego przedsięwzięcia. Decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach można na wnioskodawcę nałożyć obowiązki:

1) dotyczące zapobiegania, ograniczania oraz monitorowania oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, a także wykonania kompensacji przyrodniczej;

2) przedstawienia analizy porealizacyjnej, określając zakres oraz termin jej przedstawienia, w przypadku przedsięwzięć, dla których sporządza się raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

W decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach może zostać również nałożony obowiązek przeprowadzania tzw. ponownej oceny oddziaływania na środowisko, która stanowi element postępowania o wydanie pozwolenia na budowę.

68185

Dz.U.2006.156.1118: art. 28 ust. 1; art. 29 ust. 1; art. 30 ust. 1; art. 32 ust. 4 pkt 2; art. 33; art. 35 ust. 1; art. 49(b); art. 50; art. 51; art. 82 ust. 3

Dz.U.2000.98.1071: art. 64 § 2; art. 104 § 2; art. 141 § 1