k.kasumovic@vp.pl
Katarzyna Kasumović
Test 30 pytań
2 prace semestralne
*Prawoznawstwo
*Prawo administracyjne : formy
Literatura obowiązująca:
Podstawy prawa i postępowania administracyjnego, Anna Kociołek – Pęska wyd. Szkolne i Pedagogiczne sp. Z.o.o.
Prawo administracyjne, Stankiewicz Rafał
! PRAWO (def. ) – jest to pewien zbiór norm regulujących zachowania ludzi w społeczeństwie pochodzących od organów państwowych i zabezpieczonych przymusem. !
Wg. Georg’a Jelinka prawo zawiera 3 elementy:
-prawo dotyczy zewnętrznych zachowań człowieka
-ma szczególną genezę (jest stanowione przez państwo)
-jego przestrzeganie jest zagwarantowane przez przymus państwowy
! Dwuznaczność pojęcia prawa:
Prawo materialne i prawo formalne.
Prawo materialne to ogół norm regulujących treść stosunków prawnych. Są to obowiązki i uprawnienia ale także i sankcje za nieprzestrzeganie tych norm.
Prawo formalne („procesowe”) to forma, która określa tryb postępowania przed organem władzy publicznej, z dochodzeniem swoich uprawnień, z egzekwowaniem obowiązków i stanowieniem sankcji. (kodeksy prawne)
Prawa przedmiotowe i prawa podmiotowe (!)
Prawa przedmiotowe to zespół norm składających się na system prawa. (prawo wyborcze, prawo do świadczeń zdrowotnych) w okreslonym miejscu i czasie.
Prawa podmiotowe to zespół uprawnień przysługujących danym podmiotom [w ich wzajemnych relacjach]. (wyborca,)
Law – prawa administracyjne
Right – prawa podmiotowe
Łac.
LEX – tekst
JUS – poczucie sprawiedliwości
*Język – system znaków szczególnego rodzaju, który użyty w specyficzny sposób służy do przekazywania i formowania informacji.
Język prawny i język prawniczy.
Język prawny to specyficzny język, w którym formowane są przepisy prawa. Jest to odmiana języka naturalnego, która ze względu na szczególne cechy zbliża się do języka sztucznego. Jego podstawą są wypowiedzi normatywne. Różni się od języka potocznego w gramatyce, stylistyce, a także w słownictwie. Inaczej mówiąc język prawny jest językiem tekstu prawnego, w którym tworzone są przepisy prawne. [ustawy, rozporządzenia, prawa międzynarodowe]
Język prawniczy to język środowisk prawniczych, w których to środowiskach formułuje się wypowiedzi prawnicze (wypowiedzi o prawie). Jęz. Prawniczy to język praktyki i nauki o prawie. [książki, wyroki sądowe]
* Rodzaje Praw Podmiotowych (prawa, które nam przysługują).
I
a) bezwzględne – skuteczne wobec wszystkich
b) względne – prawo przysługujące podmiotowi tylko wobec określonej osoby
II
a)majątkowe – prawa majątkowe chronią interes ekonomiczny uprawnionej osoby (np. wierzytelność)
b)niemajątkowe – chronią inne interesy (wolność słowa, wyznania, dobra osobiste)
III
a)zbywalne- prawa, które uprawniony może przenieść na inne osoby lub je odziedziczyć (samochód, dom)
b)niezbywalne- prawa, które uprawniony nie może przenieść na inne osoby lub je odziedziczyć
* Cechy prawa podmiotowego
1 ) Możliwość swobodnego podejmowania działań w zakresie określonym przez porządek prawny (przepisy prawa)
2 ) Prawo domagania się spełnienia żądań uprawnionego gwarantowane i zabezpieczone przez prawo, oraz przez aparat przymusu państwowego
3 ) Konkretne korzyści, które płyną z tych uprawnień
*Prawo stanowione, a prawo zwyczajowe .
Prawo zwyczajowe tworzą normy wykształcone przez społeczeństwo w toku historii i ustnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. (za czasów Kazimierza III Wielkiego skodyfikowano prawo zwyczajowe = „Statuty Kazimierza Wielkiego”).
Kodeks Hammurabiego – „oko za oko, ząb za ząb”
Prawo Naturalne = „Lex Naturalis” – zbiór norm, które obowiązują całe społeczeństwo i władze państwowe bez względu na to czy są one przez tą władzę ustanowione i uznawane czy też nie.
Prawo stanowione = „Jus civil” – zbiór norm, które zostały ustanowione przez organy państwowe (ustawodawcze), które uwzględniają normy ogólnie przyjęte w danym społeczeństwie. Państwo gwarantuje przestrzeganie tego typu prawa za pomocą przymusu. (prawo stanowione = prawo pozytywne).
„Dura Lex sed Lex – Twarde prawo, ale prawo.”
PRAWO NATURALNE, A PRAWO STANOWIONE - relacje
Prawo naturalne, jest ściśle określoną wartością. To dążenie do idei..( dobra, piękna, sprawiedliwości ). Mówi się, że normy moralne pochodzą od Boga (są dane człowiekowi od Boga). Wynikają z natury ludzkiej i zasad współżycia zbiorowości.
Zasady moralne powinny być podstawą przepisów prawa.
Prawo pozytywne (stanowione) jest ściśle określone leksykalnie (w tekście). Większość nie widzi potrzeb oceniania go z punktu moralnego. Przy prawie stanowionym norma moralna nie traci na ważności nawet jeśli jest uznana za niesprawiedliwą i niemoralną, traci dopiero wartość gdy uchyli ją organ legislacyjny albo państwowy.
W państwie istnieją zasady spisane w przepisach prawa.
[Pytania jakie mogą się pojawić:
-wskaż relację miedzy prawem naturalnym, a stanowionym
-prawo zwyczajowe to? Stanowione to? Naturalne to?]
Temat II : Budowa Normy prawnej. Typy norm w prawie.
Wg. Wróblewskiego norma prawna to reguła zachowania zbudowana wg. przyjętego wzoru z elementów zawartych w przepisie prawa. Norma prawna ma normatywny charakter i ma wpływać na zachowania ludzi.
Przepis prawa – jednostka technicznego podziału tekstu prawnego przybierająca postać paragrafu, artykułu, ustępu.
Pytania jakie mogą się pojawić:
-wyjaśnij różnice pomiędzy norma prawna a przepisem prawnym
-wymień rodzaje norm
-co to jest norma prawna, co to jest przepis prawa
*Rodzaje norm prawnych:
-zakazujące
-nakazujące
-dozwalające/zezwalające
„Co nie jest wyraźnie dozwolone jest zabronione.”
Normy prawne są normami hipotetycznymi (skierowane są do określonego adresata [ZAWSZE]), a nie kategorycznymi. Wykonywane powinny być zawsze w danych okolicznościach.
Normy kategoryczne obowiązują zawsze i wszędzie. Nie mają wskazanego adresata, nie ma okoliczności wiążących adresatów. (Normy moralne).
*Budowa normy prawnej:
- hipoteza
Element podmiotowy-
Element przedmiotowy -
-dyspozycja – wskazuje/określa/nazywa regulowane zachowania adresatów.
-sankcja – kara, określenie konsekwencji prawnych jakie powinny spotkać adresata/adresatów normy prawnej jeśli zachowują się niezgodnie z dyspozycją normy prawnej (za przestępstwo).
Rodzaje sankcji prawnych:
1)represyjna – pozbawienie mienia, pozbawienie wolności, kara grzywny
2)egzekucyjne – ma charakter przymusowy. Jest to wykonanie wyroku prawa. Adresat normy prawnej nie zachował się zgodnie z prawem więc zostaje przymuszony do wykonania tej normy(nie zapłacony podatek).
Dwa organy egzekucyjne:
I grupa = Sądy i Komornicy sądowi
II grupa = Urząd Skarbowy i jego pracownicy (poborcy skarbowi)
3)sankcja nieważności – jest sankcją dotkliwą. odnosi się do grupy czynności konwencjonalnych czyli pewnych zachowań mających specyficzną kulturę, które wiążą skutek społeczny i kulturowy (umowy, testamenty, związki małżeńskie).
Wyjaśnij co to jest sankcja prawna
Wyjaśnij rodzaje sankcji prawnej
Co to jest dyspozycja, hipoteza, sankcja
-wymień elementy normy prawnej : hipoteza dyspozycja sankcja
-wymień rodzaje – nakaz, zakaz, dozwalające
Hipoteza określa krąg adresatów ale też okoliczności w jakich powinni się oni zachować we wskazany sposób (sposób wskazany przez normę).
Elementy hipotezy:
-element podmiotowy, który określa jego wiek, wskazuje go, określa jego osobę
-element przedmiotowy określa stan, zdarzenia, zjawisko, w których ma zastosowanie dana norma.
TEMAT III : Struktury norm prawnych
I Struktura trójelementowa
hipoteza
Dyspozycja
Sankcja
Przykłady : zawarcie związku małżeńskiego w trakcie trwania poprzedniego
II Dwuelementowa
Hipoteza
Dyspozycja
Przykład:
Hipoteza
Sankcja
Przykład : kto ma HIV i naraża drugą osobę podlega sankcji z mocy prawa
III Struktura normy sprzężonej (H > D ) * ( h> d)
Składa się z normy sankcjonowanej(np. rodzina) i sankcjonującej (kk)
Rodzice wychowujący dziecko, które pozostaje pod ich władza rodzicielską są zobowiązani do opieki i zapewnienia bytu. - sankcjonowana
Kto wbrew obowiązkowi troszczenia sie o osobę poniżej 15roku życia osobę te porzuca podlega karze do lat x (kk) -sankcjonująca
Hipoteza i dyspozycja normy sankcjonowanej wskazuje adresatów i warunki dyspozycji, określają regulowane zachowania jak w normie trójelementowej. Adresatem normy sankcjonowanej może być każdy podmiot prawa i jest to tzw. Adresat pierwotny.
Hipoteza normy sankcjonującej skierowana jest do organów władzy publicznej bo tylko ona uprawniona jest wymierzenia sankcji.
Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie reguły sankcjonowanej to adresat tej reguły powinien zachować się w sposób określony w dyspozycji reguły sankcjonowanej, a jeżeli naruszy dyspozycję normy sankcjonowanej to zajdzie hipoteza normy sankcjonującej i zostanie wymierzona mu kara.
ĆW
Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy
Jest to norma dozwalająca. Dwuelementowa | H > D
H > pracownik
D > wniesie odwołanie
Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę zobowiązany jest do jej naprawienia
Norma Nakazująca. Dwuelementowa | H > D
H > kto z winy swojej wyrządził krzywdę
D > zobowiązany jest do jej naprawienia