Rozmowa i wywiad

Gerstmann, Szustrowa: Rozmowa definiowana jest analogiczne (jak wyżej), wywiad traktuje się jednak jako bardziej formalną, wystandaryzowaną technikę uzyskiwania informacji, zaś rozmowę jako technikę bardziej swobodną, indywidualną, nieprzewidywalną w swym kierunku.

Typy wywiadu:

• Jawny – wiąże się ze świadomością respondenta, że jest przedmiotem badania, świadomością przedmiotu badania, celu i roli badającego, stąd respondent świadomie wyraża nań zgodę

• Ukryty – respondent nie ma świadomości, że jest przedmiotem badania, stąd nie wyraża nań zgody, nie zna przedmiotu badania, celu i roli badającego

• Nieformalny – respondent wie, że prowadzony jest wywiad, wyraża nań zgodę, ale nie zna jego celu, zna cel zafałszowany

• Formalny – respondent zna prawdziwy cel prowadzenia wywiadu

• Swobodny – rozmowa, w której sekwencja pytań jest zmienna, stawia się głównie pytania otwarte, uzyskując dane jakościowe, indywidualne, oparta jest na ogólnych dyspozycjach

• Skategoryzowany – rozmowa, w której sekwencja pytań jest stała, stosuje się głównie pytania zamknięte, uzyskując dane ilościowe, cechuje ją duży stopień sformalizowania danych i charakteru relacji diagnostycznej

• Indywidualny – przeprowadzany z jedną osobą, najczęściej w celach diagnozy praktycznej, decyzyjnej, często poznawczej

• Zbiorowy – przeprowadzany z udziałem większej liczby osób, może mieć wówczas charakter pisemny lub ustny

• Zwykły – jednorazowy, przeprowadzany dla opisu badanego stanu rzeczy, często w celach poznawczych, w badaniach diagnostycznych

• Panelowy – przeprowadzany w co najmniej dwóch sesjach lub w dwóch grupach, stosowany dla uchwycenia różnic, wpływu upływu czasu lub wydarzeń na badane zjawiska

• Psychologiczny – klasyczny, kliniczny, indywidualny, związany z badaniem cech jednostkowych, podstaw jej zachowania czy zaburzeń w funkcjonowaniu jednostki, stanowiąc podstawę interwencji

• Środowiskowy – służący poznaniu charakteru i zależności pomiędzy indywidualnym funkcjonowaniem jednostki a wpływem nań środowiska, przeprowadzany w miejscu typowego funkcjonowania jednostki, łączy w sobie elementy wywiadu klasycznego z obserwacją warunków środowiskowych

• Ustny – informacje zdobywane są w komunikacji werbalnej, rejestracji dokonuj diagnosta

• Pisemny – informacje przekazywane są w formie pisemnej, rejestracji dokonuje respondent

Gerstmann, Szustrowa: Konstruując wywiad należy zwrócić uwagę na:

• Sposób budowania pytań i ich komponowania w całości wywiadu – pytania sformułowane jasno, konkretne, bez treści zagrażającej, nie mogą wprowadzać nowego tematu w sposób nieoczekiwany, nie należy stawiać pytań społecznie nieakceptowanych, pytania powinny być zróżnicowane, ich forma adekwatna do poruszanych treści, sytuacji badania i indywidualnych cech badanego; wyróżniamy pytania:

  • Proste (pytanie o interesujące diagnostę treści) i złożone (z wprowadzeniem, opisem sytuacji)

  • Otwarte (swobodna wypowiedzi badanego) i zamknięte (wybór kilku kategorii odpowiedzi)

  • Wprost (dotyczące interesujących badacza treści, charakter niezagrażający i zrozumiał dla każdego) i nie wprost (przeformułowanie języka teorii na język potoczny, bądź gdy pytania mają charakter zagrażający)

• Sposób tworzenia sekwencji pytań i całości ich przebiegu – pytania zadawane w trakcie wywiadu nie mogą być przypadkowe, musi je charakteryzować pewna struktura; sekwencje pytań organizuje się stosując reguły:

  • Konstrukcji lejkowej – zawężającej, od ogółu do szczegółu

  • Konstrukcji odwróconego lejka – od pytań szczegółowych do ogólnych

  • Progresji – pytanie o sprawy zbliżone do tych, które badamy, a później zbliżamy się do treści właściwych

• Język diagnosty – musi być zrozumiały i prosty, dostosowany indywidualnie do możliwości intelektualnych osoby badanej

• Przyjęty poziom standaryzacji i stopień kierowana wywiadem – ujednolicenie warunków przeprowadzenia wywiadu z różnymi osobami przez różnych diagnostów; kierowanie – minimalna aktywność badającego

• Sposób prowadzenia wywiadu i jego przebieg

• Głębokość – głębokość odnosi się do stopnia w jakim dociera się do treści emocjonalnie ważnych, intymnych, często trudno dostępnych dla samej osoby badanej

• Planowanie tematyki

• Rejestracja pozyskiwanych danych, sposób sporządzania protokołu i jego zawartość – wśród dostępnych metod rejestracji wywiadu wyróżnimy:

  • Zapis magnetofonowy – najlepszy, jeśli uzupełnimy go danymi z obserwacji wyglądu i zachowania badanego

  • Sporządzanie notatek ręcznych – w trakcie lub bezpośrednio po wywiadzie, kodowanie w kwestionariuszu wywiadu

  • Protokół z badań – obejmuje zadanie poznawcze, dane respondenta, informację o osobie prowadzącej wywiad, opis czasu, miejsca, warunków prowadzenia wywiadu, dodatkowe okoliczności i wydarzenia, kwestionariusz wywiadu, odpowiedzi respondenta, uwagi o zachowaniu i wyglądzie pacjenta.

• Uwzględnienie podstawowych warunków poprawności

  • podstawowym warunkiem jest wstępna znajomość respondenta, jego środowiska oraz pewna wiedza teoretyczna dotycząca badanych zagadnień

  • należy zagwarantować respondentowi spokój i dyskrecję, wykluczyć sytuacje zakłócające (hałas), brak osób trzecich, dobór odpowiedniego miejsca i pory, należy także przewidzieć zakłócenia ze strony respondenta

  • ważne jest zachowanie i postępowanie badacza

  • prawidłowa konstrukcja kwestionariusza.

W strategii budowania wywiadu należy uwzględnić logikę badającego, który zakłada pewne cele i chce je osiągnąć oraz logikę badanego, który opowiada o sobie z wewnętrzną logiką odpowiadającą chronologii lub wadze wydarzeń w jego życiu.

Strategia budowania całości wywiadu:

• Rozpoczynanie wywiadu – ważne uwzględnienie wszystkich czynników związanych z nawiązaniem dobrego kontaktu diagnostycznego

• Sekwencje tematów w wywiadzie – nie mogą być przypadkowe, ale dostosowane do potrzeb osoby badanej, zaczyna się od tematów łatwych i stopniowo przechodzi do trudniejszych, a na końcu zagrażających

• Zmiana tematu – nie może być nagła, dlatego potrzebne są pytania przejściowe

• Zakończenie wywiadu – należy stopniowo wychodzić z sytuacji badawczej, stosując pytania ogólne, podsumowania, rekapitulując najważniejsze kwestie poruszane w trakcie wywiadu

• Czas trwania wywiadu – zależy od celu i możliwości odraz stanu osoby badanej, nie powinien jednak trwać dłużej niż godzinę

Wywiad musi być formalny i treściowo zorganizowany (zaplanowanie tematyki, celu, wybór kategorii diagnostycznych, sformułowanie pytań i hipotez diagnostycznych itp.).

Przebieg wywiadu/rozmowy:

1. Rozmowa wstępna – przedstawienie siebie, instytucji, celu, budowanie atmosfery poufności i życzliwości, zapewnienie dyskrecji, anonimowości, motywacja, pytanie o ew. wątpliwości

2. Część zasadnicza- zadawanie pytań o zasadnicze treści związane z problemem, zgodnie z przyjętymi ogólnie regułami

3. Zakończenie – rozładowanie emocji, pytania respondenta, podziękowania

Diagnoza dojrzałości szkolnej jako podstawa prognozy funkcjonowania dziecka w szkole .

• Dojrzałość, gotowość, zdolność dziecka do podjęcia nauki szkolnej to pojęcia określające stan rozwoju dziecka wchodzącego w nowy i niezwykle ważny okres jego życia, w którym musi sprostać nowym wymaganiom i oczekiwaniom ze strony otoczenia społecznego.

• Dojrzałość jednostki to efekt dwóch powiązanych ze sobą procesów rozwojowych:

  1. procesu dojrzewania, który jest spontaniczny (bardziej bierny)

  2. uczenia się, które może być zaplanowane i polega na ćwiczeniu pewnych właściwości dziecka (bardziej aktywny).

• Poziom dojrzałości szkolnej koreluje z osiąganiem przez dziecko sukcesów szkolnych, a więc determinuje jego karierę szkolną, a później i sytuację życiową.

• Historia tego pojęcia sięga początku ubiegłego stulecia. Początkowo analizowano to zagadnienie pod kątem najodpowiedniejszego wieku dla rozpoczęcia nauki. Później zaczęto włączać dojrzałość fizyczną, umysłową, a także funkcjonowanie społeczne dziecka.

• Podstawowy warunek osiągnięcia dojrzałości szkolnej stanowi odpowiedni rozwój fizyczno-somatyczny, poznawczo-intelektualny, emocjonalny i społeczny. Efektem i wskaźnikiem osiągnięcia dojrzałości stają się sukcesy, czyli powodzenia szkolne dziecka, warunkowane możliwościami sprostania wymaganiom szkoły.

• Ważne jest określenie cezury czasowej, czyli osiągnięcia przez dziecko wymaganych zdolności i umiejętności, które pozwalają efektywnie prowadzić proces kształcenia. Generalnie jest to wiek 6. lat , rzadziej 5. i 7.

• Największe znaczenie dla rozwoju problematyki dojrzałości szkolnej miały 2 niemieckie szkoły:

  1. wiedeńska

     • nacisk na dostosowanie systemu nauczania do właściwości rozwojowych dziecka

     • zwrócenie uwagi na takie umiejętności, jak: skupienie uwagi, działanie intencjonalne

  2. lipska

     • skupiała się na zagadnieniach przystosowania dziecka do wymagań szkoły

     • nacisk na znaczenie właściwości umysłowych dziecka

• Polska, lata 60.:

  1. A. Majewska – przeciwdziałanie zagrożeniom rozwojowym dzieci. Ustalenie ewentualnych braków u dzieci, dokonywane na podstawie badań środowiskowych, psychologicznych i lekarskich oraz udzielenie pomocy tym dzieciom.

  2. Wilgocka-Okoń – gotowość do nauki jest determinowana czynnikami:

- zadatkami wrodzonymi,

- jakością środowiska rodzinnego,

- wychowaniem i nauczaniem.

5.1. SPOSOBY DEFINIOWANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

• Kryterium formalne: Ogólne kryteria dojrzałości szkolnej to: charakterystyczne właściwości rozwoju dziecka oraz specyficzne wymagania szkolne stawiane przed nim. Równowaga między możliwościami rozwojowymi dziecka a wymaganiami szkolnymi.

• Kryterium treściowe: Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego i społecznego, który umożliwia mu podjęcie nauki szkolnej.

• B. Hurlock: D.sz. to gotowość dziecka do uczenia się, czyli taki moment w rozwoju dziecka, gdy spełnione są 3 główne kryteria:

1. zainteresowanie dziecka uczeniem się (ciekawość poznawcza), chęć bycia uczonym (motywacja do uczenia się od innych), motywacja do samodzielnego uczenia się;

2. długotrwałość zainteresowania, a więc kontynuowanie pomimo trudności i niepowodzeń, wytrwałość i zdolność do czasowego odraczania gratyfikacji;

3. osiąganie postępów w uczeniu się, nawet nieznacznych, a więc dokonywanie zmian (aspekt behawioralny) i czerpanie z tego zadowolenia (aspekt emocjonalny).

• Dojrzałość szkolna w dwóch uzupełniających się perspektywach:

  1. statycznej

  2. dynamicznej

Można więc traktować ten proces jako:

• efekt zmian, które już dokonały się w organizmie i w psychice dziecka, co określa jego wiek rozwojowy na danym etapie; d.sz. w kategoriach równowagi między wymaganiami szkoły a możliwościami rozwojowymi dziecka (ujęcie statyczne);

• długotrwały proces zmian, które dokonują się w psychofizycznym rozwoju dziecka i prowadzą je do momentu, w którym może ono podjąć naukę szkolną; proces ciągłego przystosowywania się do systemu edukacji początkowej (ujęcie dynamiczne).

• Współcześnie dojrzałość szkolną traktuje się jako zespół cech jednostkowych zależnych nie tylko od wewnętrznych procesów dojrzewania, ale głównie jako wynik interakcji między przygotowanym do wymagań szkolnych dzieckiem, a jego środowiskiem rodzinnym i wychowaniem przedszkolnym.

5.2. PODSTAWOWE UWARUNKOWANIA OSIĄGANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

• 2 rodzaje czynników determinujących poziom d.sz.:

  1. uwarunkowania osobnicze, posiadające znaczenie podstawowe (zdolności, inteligencja);

  2. uwarunkowania środowiskowe (walor stymulujący bądź zaburzający): miejsce zamieszkania, warunki mieszkaniowe, wykształcenie i zawód rodziców, uczęszczanie/nieuczęszczanie do przedszkola.

• Charakter i zakres doświadczeń życiowych dziecka wpływa na dojrzałość szkolną.

• Przygotowanie dziecka do rozpoczęcia nauki w dwóch ujęciach:

1. ujęcie globalne – konieczność kształtowania osobowości dziecka, zdolności poznawczych, operacji umysłowych (porównywanie, uogólnianie, analiza, synteza), postaw moralno-społecznych i charakteru;

2. ujęcie wąskie – konieczność zdobywania wiadomości i umiejętności bezpośrednio wiążących się z wymaganiami szkolnymi, tzn. czytaniem, pisaniem, liczeniem.

• Stymulowanie rozwoju (uczenie się przez doświadczenie, w trakcie zabawy), tworzenie okazji do samodzielnego i wewnętrznie motywowanego nabywania umiejętności i wiadomości.

5.3. DIAGNOZA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ – ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE I KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE.

• Postępowanie diagnostyczne w zakresie oceny d.sz. sprowadza się do:

  • Oceny poziomu dojrzałości szkolnej dziecka

  • Oceny warunków jej osiągania

• Poziom dojrzałości szkolnej wynika z analizy wymagań szkolnych oraz cech i właściwości rozwoju dziecka. Bada się właściwości i funkcje, uznawane za priorytetowe dla sprostania obowiązkom szkolnym.

• Ocena warunków osiągania d.sz. wiąże się z oceną oddziaływania środowiska życia dziecka, a więc stymulowania jego rozwoju, jakość środowiska, uwarunkowania społeczno-kulturowe.

• Wskaźniki-kryteria diagnostyczne:

1. wskaźniki rozwoju psychofizycznego i emocjonalno-społecznego, warunkujących efekty w zakresie nauki szkolnej.

Jakie cechy i właściwości powinno posiadać dziecko, by można było uznać je za dojrzałe do nauki szkolnej przy obiektywnie założonych wymaganiach szkoły.

1. charakter oddziaływań środowiska, w którym dziecko się wychowuje (formy i metody pracy dydaktycznej, stosunki dziecka z nauczycielami i wychowawcami).

Wskaźniki, które stymulują rozwój posiadanych przez dziecko cech, zdolności i umiejętności.

• Klasyfikacja kryteriów dojrzałości szkolnej:

- wg Marii Przetacznikowej:

• Pewien poziom rozwoju umysłowego

• Zdolność do działania intencjonalnego i koncentracji uwagi

• Odpowiedni poziom rozwoju mowy

• Umiejętność współdziałania z grupą

• Dojrzałość społeczna i emocjonalna

• Sprawność motoryczna

- wg Johansson’a:

• Rozwój mowy

• Osobowość (dojrzałość społeczno-emocjonalna)

• Wykonywanie działań arytmetycznych

• Czynności i sprawności motoryczne

• Umiejętność przystosowania się do warunków szkolnych

• Niewerbalne, bezsłowne czynności poznawcze

5.4. CHARAKTER, OBSZARY I MODELE DIAGNOZY DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

• Postępowanie diagnostyczne zakłada interdyscyplinarność, a więc wiąże się z przyjęciem modelu diagnozy psychologicznej, pedagogicznej i medycznej.

• W badaniu psychologicznym diagnozie podlegają różne funkcje umysłowe, sfera emocjonalno-motywacyjna, wolicjonalna, osobowość dziecka i kompetencje społeczne.

• Badanie pedagogiczne wiąże się głównie z oceną środowiskowych warunków rozwoju dziecka i jakości stymulowania jego rozwoju.

• Diagnoza medyczna zwraca uwagę na rozwój fizyczny i motoryczny oraz stan zdrowia dziecka.

• Badanie psychologiczne: badanie poziomu wybranych funkcji umysłowych związanych z czynnościami czytania, pisania, liczenia.

• Nauka czytania i pisania: ocena analizy słuchowej, wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej, ocena sprawności manualnej, umiejętność odwzorowywania.

• Nauka matematyki: zdolność dokonywania porównań, znajomość i zdolność operowania pojęciem liczby, rozumienia pojęć mniejszości, większości, równości.

• Ponadto słownik dziecka (zasób słów i pojęć).

• Rozwój emocjonalno-społeczny: samodzielność, systematyczność, poczucie obowiązku, wytrwałość w działaniu, umiejętność współdziałania i współpracy, szacunek dla pracy innych, umiejętność nawiązywania kontaktów, umiejętność funkcjonowania w grupie rówieśniczej, umiejętność kontrolowania i wyrażania emocji.

  • Podstawowe techniki zbierania informacji:

1. wywiad z rodzicami, opiekunami, wychowawcami w przedszkolu

2. obserwacja dziecka w trakcie wykonywania zadań testowych

3. skale ocen

• Ocena dojrzałości fizycznej: ukształtowanie kośćca i mięśni, rozwój narządów wewnętrznych, sprawność narządów zmysłów, sprawność ruchowa.

5.5. PODSTAWOWE ZASADY DIAGNOZOWANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

1. Zasada łącznego rozpoznawania poziomu rozwoju funkcji psychofizycznych dziecka (ważnych dla funkcjonowania w szkole), doświadczeń życiowych dziecka (związanych z dotychczasowymi warunkami rozwoju).

2. Zasada rozpoznawania poziomu dojrzałości szkolnej dziecka (aktualnych osiągnięć rozwojowych dziecka) wraz z oceną tempa jego rozwoju (określenie potencjalnych możliwości rozwojowych).

3. Zasada traktowania dojrzałości szkolnej jako zjawiska procesualnego (ujęcie dynamiczne), a nie tylko stanu poszczególnych funkcji opisujących gotowość szkolną (ujęcie statyczne).

4. Zasada oceny d.sz. w kontekście wymagań stawianych przed dzieckiem przez system edukacyjny.

5. Zasada wieloaspektowego i interdyscyplinarnego rozpoznawania poziomu d.sz., doświadczeń życiowych i warunków rozwojowych dziecka (z wykorzystaniem modelu medycznego, psychologicznego i pedagogicznego).

6. Zasada łączenia badań testowych (wykonywania zadań) z obserwacją zachowania i emocji w trakcie badań (wykonywania zadań).

7. Zasada łączenia różnych technik diagnozy d.sz. : psychometrycznych (testowych), klinicznych (obserwacja, wywiad, rozmowa), społecznych (wywiad środowiskowy, analiza ogólnych warunków środowiska wychowawczego).

5.6. ETAPY POSTĘPOWANIA DIAGNOSTYCZNEGO.

5.7. TESTY DO BADANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ.

1. Test Herberta Winklera – skala słowna; zakłada, że d.sz. jest przede wszystkim dojrzałością do podjęcia nauki; bada: zdolność spostrzegania kształtów i liczb, zdolność obserwacji, sprawność ręki, pamięć ruchową i wzrokową, powtarzanie wyrazów, sprawność wymowy, fantazje, koncentrację, uwagę.

2. Modyfikacja Testu Sancte de Sanctisa – skala bezsłowna; bada: umiejętność różnicowania wielkości przedmiotów, ich odległości, liczby przedmiotów, ich kształt i ciężar. Od 4. do 9. r.ż.

3. Test Schenk-Danzinger – bada: rozwój społeczny (postawy, współdziałanie), zdolność uczenia się (pamięć wzrokowa i słuchowa), opanowanie materiału (zapamiętanie przez naśladownictwo, doprowadzenie pracy do końca), umiejętności intelektualne (pojęcia liczbowe, związki przyczynowo-skutkowe, rozwój mowy), zdolności konstrukcyjne i manualne, zdolność koncentracji uwagi. 5-11 lat.

4. Test Alicji Szemińskiej – bada: postawę dziecka wobec zadań (motywacja wewnętrzna, dokładność, koncentracja uwagi), rozwój intelektualny (porównywanie, związki przyczynowo-skutkowe), rozwój mowy (werbalizacja treści, zasób słów, zaburzenia mowy), rozwój motoryczny, przygotowanie do nauki arytmetyki (dodawanie, odejmowanie, liczebniki), postawę społeczną (kontakty z innymi). Wykonywanie zadań połączone jest z obserwacją.

5. Test Dojrzałości Szkolnej Barbary Wilgockiej-Okoń – 5,6 do 7,8 lat; bada: poziom dojrzałości fizycznej, umysłowej, społecznej- które umożliwiają aktywne uczestnictwo w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych (umiejętność rozumienia i wykonywania poleceń i zadań, współdziałania). Czytanie i pisanie wymaga zdolności porównywania, odtwarzania prostych znaków graficznych, arytmetyka wymaga umiejętności ujmowania ilości, porównywania zbiorów. Test bada rozwój intelektualny (myślenie operacyjne, sprawności percepcyjno-motoryczne, posługiwanie się pojęciami matematycznymi, rozumowanie).

   • 4 grupy zadań:

1. porównywanie przedmiotów i znaków graficznych o różnym stopniu wyglądu i elementów;

2. wyodrębnienie części z całości, łączenie elementów w całości;

3. ujmowanie ilości, pojmowanie zbiorów, rozumienie mocy zbiorów (posługiwanie się elementarnymi pojęciami matematycznymi);

4. sądy analityczne, logiczne następstwo zdarzeń.

• 2 etapy badań:

  1. zbiorowo (30-40 min)

  2. indywidualnie (10 min)

• Poprzedza je ocena rodziny, warunków domowych, zdrowia dziecka.

• Badanie łączone jest z obserwacją zachowania dziecka w trakcie badań, a w szczególności: stosunku dziecka do wykonywania poleceń, rozumienia zadań, koncentracji, wytrwałości, tempa pracy, samodzielności, sposobu korzystania z przyborów szkolnych, sposobu poruszania się po szkole.

1. Dysleksja to syndrom zaburzeń wyższych czynności psychicznych, które przejawiają się w trudnościach w uczeniu się czytania i pisania. Dysleksja manifestuje się trudnościami w zakresie różnych form komunikacji językowej.

2. Dysgrafia jest zaburzeniem czynności czytania, które wymaga indywidualnych form pomocy.

Pismo dysgraficzne cechuje:

• Deformacja liter, brak niektórych elementów

• Zmienny kierunek pisma

• Różny odstęp między literami i wyrazami

• Rożna wielkość liter w wyrazie i wyrazów w zdaniu

• Dowolny sposób łączenia liter

• Skreślanie i poprawianie liter

1. Dysortografia top zjawisko patologiczne, które polega na tym, iż nie można opanować w określonym czasie umiejętności ortograficznego pisania.

Rodzaje dysleksji rozwojowej:

• Dysleksja integracyjna

• Dysleksja słuchowa

• Dysleksja wzrokowa

• Dysleksja mieszana

• Dysortografia

• Dysgrafia

Przyczyny dysleksji rozwojowej:

• Przyczyny I stopnia- podstawowe, pierwotne, czynniki patogenne, które wpływają na CUN (etiologia d.)

• Przyczyny II stopnia- dysfunkcje prostych czynności poznawczych, motorycznych, zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej, stanowią skutek zmian w CUN (patomechanizm d.)

Koncepcje wyjaśniające etiologię dysleksji:

1. Koncepcja genetyczna( przekazywana genet. Przez geny recesywne)

2. Koncepcja organiczna- uszkodzenia zlokalizowane w okolicy lewego płata mózgu, który jest odpowiedzialny za złożoność procesu czytania i pisania.

3. Koncepcja hormonalna- za dużo testosteronu w okresie prenatalnym spowolnienie lewej półkuli opóźnienie mowy, później dysleksja leworęczność częściej u chłopców.

4. Koncepcja opóźnionego rozwoju OUN wolniejsze tworzenie się połączeniem synaptycznych niedojrzałość układu nerwowego, ma charakter wrodzony.

5. Koncepcja psychodysleksji (emocjonalna)- przyczyną są urazy psychiczne, długotrwały stres, konflikty w środowisku rodzinnym lub szkolnym zahamowania w czytaniu i pisaniu w syt., które kojarzą się negatywnie jąkanie, opuszczanie, przestawianie liter, itp.

6. Koncepcja wieloprzyczynowości – o dysleksji decyduje splot niekorzystnych oddziaływań wych-dyd i kult-społ- czynniki wtórne, egzogenne.

Poglądy na patomechanizm D :

1. Nurt neuropsychologiczny- zburzenia CUN

2. Nurt psycholingwistyczny

3. Nurt socjolingwistyczny

Dysleksja jest chorobą, ponieważ najczęściej wiąże się ze zmianami w CUNIE.

W swoim rozwoju ontogenetycznym dziecko może być pod wpływem różnych czynników patogenetycznych, które wywołują zmiany w CUNIE:

1. Trwałe( związane z uszkodzeniami struktur, najczęściej lewej półkuli)

2. nietrwałe (związane z niedojrzałością struktur)

Klasyfikacja dyslektyków:

1. dysejdetyk- pisze i czyta fonetycznie, więc nie może przełożyć tego na obraz

2. dysfonetyk- czytanie wzrokowe, pamięciowe, mnogość błędów ort.

3. Typ mieszany

Rodzaje dysleksji:

1. dysleksja typu „P”, percepcyjna- nadmierna aktywność (dominacja) prawej półkuli, bardzo powolne czytanie, nie następuje jego automatyzacja, dz nie rozumie sensu przeczytanego tekstu

2. dysleksja typu „L” lingwistyczna- właściwe tempo czytania, jednak dz popełnia wiele błędów, nie rozumie czytanego tekstu

3. dysleksja głęboka- nieumiejętność odczytania nowych, trudniejszych wyrazów, dz radzi sobie tylko z wyrazami znanymi, prostymi

4. dysleksja powierzchniowa- błędy w zapisie, niezbyt dobry poziom czytania

5. dysleksja fonologiczna- czytanie oparte na wzrokowym rozpoznawaniu wyrazów (czytanie na pamięć)

6. dysleksja „litera po literze”- to chyba jest jasne, dz literuje głoska po głosce

7. hiperleksja- dot. Poziomu zrozumienia pisma, nie zaś rozpoznawania go jako sekwencji znaków graficznych

Typy dysleksji rozwojowej:

1. postać wzrokowa- obejmuje trudności w czytaniu (dysleksję właściwą), dysortografię i dysgrafię

2. postać słuchowa- trudności z odróżnianiem głosek podobnych fonetycznie

3. postać mieszana- obejmuje wszystko, co w p. wzrokowej +złożoność patomechanizmu

4. dysgrafia- poziom graficzny pisma

5. Dysortografia- wiadomo

Co do opóźnień różnorakich, to myślę, że nie ma sensu tego przepisywać, gdyż wszystko jest dobrze wypisane w książce.

Klasyfikacja specyficznych zaburzeń funkcji poznawczych jako przejawów dysleksji rozwojowej jest możliwa przy spełnianiu trzech głównych warunków, które muszą wystąpić jednocześnie:

1. warunek intelektualny- dziecko reprezentuje co najmniej przeciętny poziom sprawności intelektualnej

2. warunek społeczny- środowisko, głownie rodzinne, które stymuluje rozwój, brak zaniedbań wychowawczych

3. warunek dydaktyczny- odpowiednie metody nauczania+ program nauczania

Dalej są same tabelki, dlatego radzę zajrzeć do książki!

Wybrane metody, techniki i narzędzia diagnozy dysleksji:

1. metody psychometryczne:

- testowe

- ilościowe

- obiektywne

b) kliniczne

- bezpośrednie

- jakościowe

- subiektywne

+ wywiad i rozmowa psychologiczna

+ obserwacja

+ analiza wytworów

+ analiza dokumentów