Zagadnienia na kolokwium z retoryki:
I Definicja (umiejętność wyrażenia jej 1 zdaniem!):
Perswazja - (łac. – namówić, nakłonić, przekonać), metoda w retoryce polegająca na tłumaczeniu, przekonywaniu ludzi do zaakceptowania pewnych poglądów, co do których nie mają oni jasnego zdania.
Retoryka - (gr. ‘mówca’) krasomówstwo, sztuka wymowy, umiejętność opisania swojego punktu widzenia, dobrego i rzetelnego przekonywania słuchaczy do swoich racji, czyli przekazywanie treści perswazyjnych.
Manipulacja – celowo inspirowana interakcja społeczna mająca na celu oszukanie osoby lub grupy ludzi, aby skłonić je do działania sprzecznego z ich dobrem, interesem.
Erystyka - sztuka prowadzenia sporów, dyskusji, umiejętność takiego argumentowania, by dowieść słuszności głoszonego poglądu, bez względu na rodzaj argumentów i używanych zwrotów retorycznych, przekonać poprzez to oponenta i skutecznie odeprzeć lub obalić jego pogląd (tezę).
II Różnice pomiędzy perswazją i manipulacją. Podaj 3 różne propozycje (różne kryteria!)
Manipulacją określa się źle przeprowadzoną perswazję.
Perswazja -sztuka przekonywania, traktowana jako gałąź retoryki; może być oparta na argumentacji rzeczowej [zdroworozsądkowej] lub emocjonalnej
Manipulacja - niebezpośrednie działanie, prowadzące do wpłynięcia na decyzję odbiorcy z korzyścią dla nadawcy; zakamuflowane kierowanie odbiorcą;
Perswazja a manipulacja, różnice:
- odbiorca wie [p] /nie wie [m], że jest na niego wywierany wpływ
- nie szkodzi [p]/ szkodzi [m] odbiorcy
- odbiorca podejmuje świadomą [p]/ nieświadomą [m] decyzję
- porozumienie i wspólna korzyść [p]/ korzyść tylko dla manipulującego
- inny repertuar chwytów i środków
III Wymień i wyjaśnij trzy sposoby porządkowania argumentów.
- porządek wstępujący : od najsłabszych, stopniowo ku najsilniejszym
- p. zstępujący : od najsilniejszych w dół
- najsilniejsze argumenty rozmieszczone częściowo na początku i końcu wypowiedzi
IV Wymień i wyjaśnij dwie strategie porządkowania żądań.
„Stopą w drzwi” – metoda małych próśb. Zaczynamy małą prośbą, potem przedstawiamy większą.
„Drzwiami w twarz” – Zaczynamy dużym żądaniem, a potem, gdy ktoś się nie zgadza, zmniejszamy je. Tym sposobem ktoś zgadza się na to mniejsze. Ale wstępnie nie chodziło nam o to, by spełnił większą prośbę, ale o to, by widząc dużą różnicę pomiędzy tymi dwoma, po przemyśleniu, zgodził się na to, co dla niego będzie korzystniejsze czyli na spełnienie mniejszego żądania.
V Wymień słowa „magiczne” i zasady użycia.
Imię – na początku lub na końcu wypowiedzi. Rodzaj pewnego wzmocnienia zdania.
Proszę – np. proszę rozważ tę propozycję. Jest bardziej poleceniem niż prośbą.
„Nie” – stosowane na początku wypowiedzi. Np. Nie musisz głosować na X. Nasz umysł przetwarza najpierw słowo ‘musisz’, a dopiero ‘nie’.
„Ale” – zaprzecza drugiej części zdania. Np. przepraszam, że się spóźniłam, ale mój autobus nie przyjechał o wyznaczonej godzinie. Czyli tak naprawdę nie przepraszamy.
VI Wyjaśnij mechanizm oddziaływania przeczenia „Nie”, podaj przykład.
„Nie” – stosowane na początku wypowiedzi. Np. Nie musisz głosować na X. Nasz umysł przetwarza najpierw słowo ‘musisz’, a dopiero ‘nie’.
(nie jestem pewna, że o to chodzi!)
VII Podaj przykłady chwytów / technik retorycznych:
Zakładanie oczywistego.
Np. Czy Pan Andrzej przestał już kraść? Czyli z góry zakładamy, że Pan Andrzej kradł.
Np. Zrozumiesz jak dobrze zrobiłaś głosując na X.
Np. W końcu zdasz sobie sprawę, że X jest najlepszy.
Mógłbym Ci powiedzieć.
Mógłbym ci powiedzieć, że X jest najlepszy ale! Tego nie zrobię.
Wzmocnienie III… bo sam do tego dojdziesz.
Pozory wyboru
np. woli Pani kolokwium pisemne, czy ustne? Czyli pozory wyboru, bo i tak będzie to kolokwium i tak.
Fałszywa alternatywa.
np. albo będziemy pracować dłużej, albo będziemy mieć mniejsze emerytury.
Nadanie etykiety wartościującej negatywnie.
Np. Ludzie ze wsi są zacofani
Stereotyp blondynki
Uznanie dowiedzenia przypadku szczególnego za dowód tezy ogólnej.
Np. Amstaff zaatakował człowieka w Częstochowie, a potem inny w Warszawie, a następnie w Opolu. Czyli – wszystke Amstaffy są agresywne.
Odwołanie do korzyści/ niekorzyści osobistych.
Np. Albo to zrobisz albo utnę Ci głowę.
Uzasadnienie z autorytetu.
- który telewizor mam kupić?
- ten
- czemu?
- bo wszyscy go kupują
Uzasadnienie z popularności.
Np. Madonna wczoraj kupiła ten telewizor.
Uzasadnienie z tradycji.
Uzasadnienie z powszechności.
Uzasadnienie z niewiedzy.
Odwołanie się do rzekomych faktów lub nieznajomości prawa, np. "II wojnę światową wygrali Niemcy, stąd ich potęga w dzisiejszym świecie".
Uzasadnienie z nowości.
Uznanie korelacji zdarzeń za dowód, że są zależne od siebie.
Jeżeli jakieś zdarzenia następują w takim samym czasie lub miejscu, to powiązujemy je ze sobą. Np. Wczoraj ktoś o 17 okradł bank w Częstochowie, a dzisiaj o 17 w Katowicach. Czyli te dwa zdarzenia ‘muszą’ być jakoś ze sobą powiązane.
VIII Wyjaśnij istotę dowodzenia dedukcyjnego i indukcyjnego.
Dedukcja - wyprowadzanie wniosków z założeń [od ogółu] uznanych za prawdziwe
Indukcja - wyprowadzanie wniosków ogólnych z przesłanek[ od szczegółu] będących poszczególnymi dowodami tych wniosków.
IX Podaj przykłady tez z kwantyfikatorem wielkim, małym oraz przykład tezy pozbawionej kwantyfikatora. Oceń 1 zdaniem użycie każdej z nich.
Wielki kwantyfikator: Lesiu zawsze jest miły.
Brak kwantyfikatora: Lesiu jest miły.
Mały kwantyfikator: Lesiu czasem jest miły.