Efekty zewnętrzne i sposoby uporania się z nimi

Każda sytuacja ekonomiczna pociąga za sobą występowanie efektów zewnętrznych. Efekt zewnętrzny to koszt bądź korzyść osób trzecich, która nie podlega rekompensacie i powstaje wskutek produkcji lub konsumpcji podmiotu, który nie ponosi kosztów lub nie odnosi korzyści związanych z tymi działaniami. Innymi słowy – efekt zewnętrzny sprowadza się do tego, że różne podmioty mają wpływ na koszty lub użyteczność innych inaczej niż za pośrednictwem cen.

Efekty zewnętrzne możemy podzielić na konsumpcyjne i produkcyjne, a te z kolei na pozytywne (dodatnie) i negatywne (ujemne). Negatywne efekty zewnętrzne występują wówczas, gdy podmioty (gospodarczy) przerzuca na innych część kosztów swojej działalności. Z kolei pozytywne efekty zewnętrzne pojawiają się gdy pewne podmioty korzystają, bez ponoszenia odpowiednich wydatków, z rezultatów działalności innych podmiotów.

Przykłady:

• Konsumpcyjny – pozytywny: sąsiadka ma piękny ogródek, a ty lubisz przyrodę.

• Konsumpcyjny – negatywny: współlokator lub palić tanie cygara.

• Produkcyjny – pozytywny: pasieka i sad znajdują się w sąsiedztwie.

• Produkcyjny – negatywny: huta odprowadza zanieczyszczenia do rzeki przy której ulokowana jest firma rybacka.

Sposoby radzenia sobie z efektami zewnętrznymi:

• Internalizacja – firmy produkujące efekt zewnętrzny łączą się i staje się on wewnętrzny oddziały wyjąc bezpośrednio na f. produkcji

• Wprowadzenie rynku na efekty zewnętrzne – rynek na emisję CO2, czyli „pakiet klimatyczny”.

• Podatek Pigou – podatek od efektu zewnętrznego (np. zanieczyszczenia powietrza, ale żeby go wyznaczyć trzeba znać optymalny poziom zanieczyszczeń).

Wszystkie powyższe rozwiązania, po wprowadzeniu, prowadzą do ustanowienia na rynku efektywności w sensie Pareto.