ubezpieczenia

UBEZPIECZENIA

Wykład 2

Etymologia słowa „Ubezpieczenie”

- securitas (łac.) – bezpieczeństwo

- securus, secura, securum (łac.) – bezpieczny

- assecuramentum (łac.) – ubezpieczenie

- sine cura vivere (łac.) – żyć bez troski i obawy

Ubezpieczenie jako jedna z metod postępowania z ryzykiem:

Odwieczny problem – negatywne następstwa zdarzeń losowych:

Ubezpieczenie jako jedna z metod postępowania z ryzykiem:

wypadek losowy

↓

realizacja ryzyka

↓

potrzeba finansowa

Zdarzenia losowe

– dzielą się na wypadki losowe (traktowane jako zdarzenia negatywne) oraz szczęśliwe trafy traktowane jako zdarzenia pomyślne.

Pojęcie wypadek losowy obejmuje:

  1. wypadki losowe sensu stricto – powodujące uszczerbek w mieniu lub utratę mienia

  2. nieszczęśliwe wypadki – powodujące utratę na dobrach osobistych człowieka, czyli utratę zdrowia, życia lub jego zdolności do pracy zarobkowej.

Szczęśliwe trafy – np. dożycie do wieku emerytalnego, urodzenie się zdrowego dziecka.

Klasyfikacja zdarzeń losowych:

Piramida potrzeb Maslowa

- są to przepływy pieniężne na tle ochrony ubezpieczeniowej ujęte w odpowiednie formy organizacyjno – prawne.

System finansowy ubezpieczeń jest jednym z elementów szeroko rozumianego systemu finansowego

- ubezpieczenie nie jest instrumentem powiększającym kapitał lecz rekompensującym jego uszczerbek

- wyjątek: ubezpieczenia na życie z funduszami kapitałowymi

Dochody = Wydatki + oszczędności dochody to pokrywają, wtedy jesteśmy bezpieczni

Wady i zalety ubezpieczeniowej metody postępowania z ryzykiem

  1. Zalety:

  1. Wady:

Technika finansowa ubezpieczenia

Wykład 3.

Ubezpieczenie jest jedną z metod zarządzania ryzykiem polega na tym że podmiot transferuje środki dla osoby poszkodowanej za cenę poniesionych składek. Nie każde ryzyko da się wytransferować, tylko można tzw. ryzyko czyste, związane ze zdarzeniami losowymi.

Ubezpieczenie – usługa – strona narażona na ryzyko wykupuje sobie ubezpieczenie

Wszystkie ubezpieczenia są dla ludzi, dla społeczeństwa!

Najbardziej ogólny podział ubezpieczeń:

  1. Społeczne (socjalne) – państwowe, obligatoryjne – ich głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa materialnego osobom w podeszłym wieku, niezdolnym do pracy, ofiarom wypadków oraz chorób. Wypłaty z tych ubezpieczeń mogą mieć charakter krótkoterminowy, długoterminowy lub dożywotni.

Ubezpieczenia społeczne w Polsce: (nie musimy ich znać)

- Ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych

- Ustawa 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS

- Ustawa z 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego ..

- Konstytucja RP – art. 67 – z Konstytucji wynikają prawa do świadczeń dla ludzi objętych ubezpieczeniem, po spełnieniu określonych warunków. (zdarzenie faktyczne/zdarzenie ubezpieczeniowe/spełnione warunki/świadczenie)

Nasze pieniądze – wynagrodzenia, przychody z działalności gospodarczej

podatki – Budżet Państwa

Składki na ubezpieczenia społeczne – ZUS, FUS OFE (część składek idących do ZUS może zasilić OFE)

Każda składka idzie do ZUS’U ale naprawdę zasila FUS.


SYSTEM UBEZPIECZEŃ W POLSCE:

  1. Ubezpieczenia społeczne (zasilają FUS)

- emerytalno-rentowe

- wypadkowe

- chorobowe

ZUS

  1. Ubezpieczenie zdrowotne (zasilają NFZ)

NFZ

  1. Ubezpieczenia rolników (KRUS)

- emerytalno-rentowe

- wypadkowe

- macierzyńskie

- chorobowe

KRUS

Ryzyko ubezpieczeniowe (społeczne)

  1. Gospodarcze (komercyjne) – wszystkie ubezpieczenia prywatne, oferowane przez prywatnych przedstawicieli, dla społeczeństwa i przedsiębiorstw

Rodzaje świadczeń Cechy Źródła finansowania

  • Zasiłek chorobowy

  • Emerytura

  • Renta

  • Dodatek pielęgnacyjny

  • Zasiłek macierzyński

  • Charakter przymusowy- zabezpieczenie praw podmiotowych pracowników

  • Prawo do świadczenia i jego wysokość określone ustawowo

  • Środki na świadczenia pochodzą ze składek ubezpieczonych lub ubezpieczającego dostosowanych do rodzajów ryzyka

Świadczenia z tytułu zachorowania pracownika:

Wysokość świadczeń przysługujących pracownikom z tytułu niezdolności do pracy

Niezdolność do pracy Wysokość świadczenia
Wynagrodzenie chorobowe
Powstała wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną 80 % podstawy wymiaru

- przypadająca na okres ciąży lub

- powstała wskutek wypadku choroby

 100 %
Pobyt w szpitalu 80 %

Z funduszu chorobowego wypłacane są:

- zasiłki chorobowe

- zasiłki wyrównawcze

- zasiłki porodowe

- zasiłki macierzyńskie

- zasiłki opiekuńcze

- świadczenia rehabilitacyjne

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy:

- zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną które nastąpiło w związku z pracą

- podczas wykonywania czynności zwykłych, dodatkowych (nawet bez zlecenia) czy w delegacji, wyjeździe służbowym

- w związku z odbywaniem służby w resortowych i zakładowych formacjach samoobrony albo w związku z przynależnością do straży pożarnej (obowiązkowej lub ochotniczej)

Obowiązki pracodawcy w razie wypadku przy pracy:

  1. Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia

  2. Zatwierdzony protokół powypadkowy otrzymuje poszkodowany pracownik (rodzina, w razie śmierci pracownika) wraz z pouczeniem o sposobie i trybie odwołania

  3. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy

  4. Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją pracodawca przechowuje 10 lat

  5. Prowadzenie rejestrów

Składki na ubezpieczenia społeczne – stopy procentowe:

  1. Składki na ubezpieczenia emerytalne – 19,52 % podstawy wymiaru

  2. Składki na ubezpieczenia rentowe – 8 % podstawy wymiaru

  3. Składki na ubezpieczenie chorobowe – 2,45 % podstawy wymiaru

  4. Składka na ubezpieczenie wypadkowe – od 0,9% do 3,6% podstawy wymiaru

Koszty ponosi

Rodzaj ubezpieczenia Wysokość składki Pracownik Pracodawca
Emerytalne 19,52% 9,76% 9,76%
rentowe 8% 1,5% 6,5%
Chorobowe 2,45% 2,45%
Wypadkowe 0,67% - 3,33% 0,67% - 3,33%
Zdrowotne 9% 9%
FP 2,45% 2,45%
FGŚP 0,1% 0,1%

Fundusz Pracy – fundusz celowy, który wypłaca zasiłki dla bezrobotnych

FGŚP – w przypadku bankructwa przedsiębiorstwa – do 3 miesięcy jak zalega pracownikowi

Kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ruchoma:

W 2014r wynosi – 112 380 zł

W 2015r. wynosi – 118 770 zł

3x średnia krajowa

powyżej tych kwot nie musi pracownik płacić składek emerytalno-rentowych

System emerytalny w Polsce

I filar ZUS 12,22%

II filar OFE(nieobowiązkowy) :
12,22% - ZUS, subkonto OFE w ZUS – 5%,
2,92% w OFE (chyba że wszystko w ZUSIE)

III filar dobrowolne filary (PPE, IKE, IKZE)

Wykład 4

Plany (sposoby) finansowania systemu zdrowotnego (świadczenia opieki zdrowotnej) w Polsce:

Finansowanie opieki zdrowotnej w USA

10% dochodu narodowego

Publiczne (społeczne) ubezpieczenia zdrowotne:

Ubezpieczenia zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:

Prywatne ubezpieczenia zdrowotne źródłem dodatkowego finansowania świadczeń medycznych

Charakterystyka:

Wg. % populacji ubezpieczonej prywatnie:

Holandia – 100%

Słowenia > 70%

Belgia – 50%

Chorwacja, Szwecja, Norwegia do 50%

Wydatki na ochronę zdrowia ogółem w 2011 roku jako % PKB:

OECD – 9%

Polska – 7%

USA – 17%

Estonia – 6%

Niemcy – 11%

Publiczne i dobrowolne ubezpieczenia zdrowotne

PUBLICZNE PRYWATNE
Wkład uzależniony od dochody z pracy Metoda pozyskiwania funduszy Składka ubezpieczeniowa powiązana z czynnikami ryzyka
Obowiązkowe dla całej populacji lub określonych grup Stopień swobody uczestnictwa Obowiązkowe dobrowolne np. bazowe zabezpieczenie w Szwajcarii
Podmiot prywatny np. TUW w Belgii Podmiot prowadzący ubezpieczenie

Podmiot prywatny – SA, TUW

Podmiot publiczny

Koszt zatrudnienia pracowników przy płacy minimalnej

Rodzaje obciążeń 1680 - 2014 1600 – 2013

Emerytalne

Pracodawca – 9,76%

Pracownik – 9,76%

163,96

163,96

 156,10

Rentowe

Pracodawca – 6,5%

Pracownik – 1,5%

109,2

25,2

 104,00
Wypadkowe – 1,93% 32,42 30,88
FP – 2,45% 41,16 39,2
FGŚP – 0,1% 1,68 1,6
Razem koszty pracy - pracodawca 2028,42 1931,84
Płaca netto 1496 – 18% PIT 1205,4 1181,38
Płaca netto/koszty po stronie pracodawcy 59,42% 61,2%
Płaca netto/koszty po obydwu stronach 53,8%

Rozliczenie składki zdrowotnej

Podstawa – kwota minimalna - 1680 zł – 2014r.

9% podstawy – 151,20

Składka zdrowotna – 7,75% z podatku dochodowego – 130,20 zł

Stawka zdrowotna własna – 1,25% - 21 zł

Klasyfikacja ubezpieczeń gospodarczych:

- ze względu na przedmiot – osobowe i majątkowe (wg Kodeksu Cywilnego)

- branże – życiowe (Dział I), pozostałe osobowe (Dział II) – podział wg założeń do ustawy o działalności ubezpieczeniowej

- na okres ubezpieczenia – krótko (<1), średni (1) i długoterminowe (>1)

- sposób zawierania umowy – jednostkowe (indywidualne), zbiorowe, grupowe

- bezpośrednie, pośrednie

- lądowe, morskie

Klasyfikacja ubezpieczeń osobowych:

- życiowe – ryzyko śmierci lub dożycie wieku emerytalnego przez ubezpieczenie

Wykład 6

Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe

  1. Pierwotne formy ubezpieczeń

  2. Pojęcie i rodzaje przedsiębiorstw

  3. Formy organizacyjne przedsiębiorstw ubezpieczeniowych

  4. Komórki organizacyjne przedsiębiorstw

- doczytać : podstawy ubezpieczeń t3 Przedsiębiorstwo, red. I Monkiewicz Poltext Warszawa 2003 r1

Ubezpieczenia podręcznik akademicki r5 przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe

Geneza przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego

  1. Porozumienia oparte na zasadzie wzajemności i solidarności

  1. Porozumienia i zrzeszenia oparte na wspólnocie zawodu lub kultu religijnego

  1. Awaria wspólna

  1. Pożyczka morska

Średniowieczne gildie, cechy i bractwa czeladnicze

  1. Początkowo rolę ubezpieczycieli pełniły pojedyncze osoby (bankierzy) lub grupy osób

*** Ubezpieczenia ogniowe

  1. Przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe

– w różnych formach prawnych pojawiły się dopiero w XVIII wieku chociaż umowa ubezpieczenia majątkowego po raz pierwszy zyskała samodzielność w 1435 roku – w ubezpieczeniach morskich. Wtedy ukształtowała się treść podstawowych pojęć i terminów techniczno-ubezpieczeniowych

Przedsiębiorstwo w kategorii organizacyjnej

- to zespół ludzi prowadzących w sposób systematyczny działalność zarobkową

- podmiot posiadający strukturę organizacyjną uwzględniającą jego cele i środowisko w którym działa

Przedsiębiorstwo jako kategoria ekonomiczna

- posiada oznaczony majątek, umożliwiający prowadzenie działalności gospodarczej w sposób ciągły

- jego składniki majątkowe podlegają ewidencji poprzez prowadzoną rachunkowość

Wykład 7 – Elementy prawa ubezpieczeniowego

W aspekcie prawnym

Ubezpieczenie to umowa cywilna, dwustronnie zobowiązująca na mocy której ubezpieczyciel zobowiązuje się, że w razie zajścia wypadku ubezpieczeniowego spełni określone świadczenie (uwarunkowane zajściem wypadku ubezpieczonego), zaś ubezpieczający zobowiązuje się do zapłacenia składki (bezwarunkowe)

Formy świadczeń ubezpieczeniowych

Z reguły jest to forma pieniężna:

Wyjątkowo przyjmuje formę świadczenia niepieniężnego :

Strony umowy ubezpieczeniowej

Ubezpieczyciel – podmiot, który bierze na siebie ryzyko poniesienia określonych w umowie konsekwencji wypadku ubezpieczeniowego.

Ubezpieczający – podmiot, który zawiera umowę ubezpieczenia i jest zobligowany do zapłacenia składki.

Obowiązki ubezpieczyciela:

  1. Podstawowe:

  1. Dodatkowe:

Obowiązki ubezpieczającego

  1. Podstawowe – zapłata składki – jest to obowiązek bezwarunkowy

  2. Dodatkowe – powinności

Podmioty umowy

Ubezpieczony – osoba, której dobra (mienie, zdrowie, życie) zostało objęte ochroną. Ubezpieczony może być imiennie oznaczony, lub imiennie nieoznaczony. Najczęściej ubezpieczający i ubezpieczonym jest ta sama osoba. Dualizm widać w niektórych rodzajach ubezpieczeń np. w grupowych ubezpieczeniach na życie, gdzie ubezpieczającym jest pracodawca a ubezpieczonym są pracownicy.

Uposażony – osoba uprawniona do otrzymania świadczenia ubezpieczonego. Pojawia się w ubezpieczeniach na życie, ma otrzymać świadczenie ubezpieczeniowe na wypadek zgonu ubezpieczonego. Świadczenie wypłacane uposażonemu nie wchodzi do masy spadkowej – nie jest obłożone podatkiem od spadków i darowizn.

Uprawniona osoba trzecia – może występować w ubezpieczeniach majątkowych, np. nabywca ubezpieczonej nieruchomości, który wstępuje ex lege w miejsce ubezpieczającego, poszkodowany na tle ubezpieczenia OC, cesjonariusz (cesja – przekazanie, strony umowy cesji: cedent – ten który przekazuje ; cesjonariusz – ten który przyjmuje) i zastawnik (zastawnik – ten który przyjmuje zastaw np. bank ; zastawca – ten który zastawia np. kredytobiorca, dłużnik) ubezpieczonej wierzytelności, wierzyciel hipoteczny, jeżeli ma obciążoną nieruchomość, która jest ubezpieczona

Cechy umowy:

Zawarcie umowy

- OFERTOWY – najczęściej tak są zawierane, (prostym lub złożonym) tryb ofertowy prosty dotyczy klientów tzw. masowych. Oferentem jest tutaj ubezpieczający, który składa swoją ofertę w momencie wypełnienia wniosku ubezpieczeniowego lub ustnie. Ubezpieczyciel zwany tutaj oblatem (przyjmującym) może te ofertę przyjąć, zmodyfikować lub odrzucić. Przyjęcie oferty jest równoznaczne z zawarciem umowy. Tryb ofertowy złożony ma miejsce kiedy zakład proponuje częściową zmianę warunków (składa kontrofertę), a oferent się na nie zgodzi. Jeżeli nowe warunki odbiegają na niekorzyść oferenta od wniosku lub OWU wówczas zakład ma obowiązek zwrócić na to uwagę i dać oferentowi 7 dniowy termin na złożenie sprzeciwu. Klient, posiadający gospodarstwo domowe ma prawo do 30 dni odstąpić od umowy, bez dodatkowych kosztów (jedyny koszt to koszt ubezpieczenia za okres w którym z niego korzystał). Przedsiębiorca ma 7 dni.

- ROKOWANIOWY – negocjacyjny – Ma miejsce wtedy kiedy strony wspólnie negocjują treść poszczególnych postanowień umowy. Ma zastosowanie w przypadku ubezpieczeń nietypowych (poza standardową ofertą ubezpieczyciela). Tryb rokowaniowy praktykowany jest wobec niektórych klientów korporacyjnych, VIP-ów, a także ubezpieczeniach specjalistycznych np. technicznych, morskich, lotniczych.

- PRZETARGOWY – uruchamiany jest z inicjatywy ubezpieczającego, który ogłasza przetarg na wybór najlepszego produktu i firmy ubezpieczeniowej. W ten sposób zawierane są umowy obejmujące specyficzne i z reguły duże ryzyka gospodarcze. Podmioty finansowe z funduszy publicznych mają obowiązek zawierania wszelkich umów i kontraktów w drodze przetargu. Tryb przetargowy będzie obowiązkowy dla podmiotów spełniających przepisy ustawy o zamówieniach publicznych.

Dowód zawarcia umowy

W świetle KC umowę uznaje się za zawartą z chwilą wręczenia dowodu (polisy, certyfikatu ubezpieczeniowego lub noty pokrycia). Zgodnie z art. 809 ust 2 KC umowa ubezpieczenia powinna być ?

Polisa – dowód zawarcia umowy. Ujmuje w swej treści najbardziej istotne postanowienia zawartej umowy: kto, przez kogo, raz w jakim zakresie jest ubezpieczony. Choć prawo tego nie wymaga zakłady ubezpieczeń w polisie zawierają wiele innych istotnych dla umowy ubezpieczenia treści np. wysokość składki, terminy płacenia rat, klauzule itp. Choć umowa ubezpieczenia powinna być potwierdzona polisą to jednak istnienie polisy nie jest konieczna przesłanką istnienia umowy ubezpieczenia. Rozwój sprzedaży w systemie direct spowodował potrzebę uznania dokumentów generowanych drogą elektroniczną (wydruku komputerowego) na równi z polisą.

Powstanie odpowiedzialności

W świetle przepisów KC odpowiedzialność zakładu zaczyna się od dnia następnego po zawarciu umowy nie wcześniej niż od dnia następnego po zapłaceniu składki – o ile strony nie umówiły się inaczej. Jednak strony w umowie mogą postanowić inaczej, może to być ten sam dzień co zawarcie umowy i opłacenie składki lub inny, zgodnie z klauzulą karencji.

Karencja

- jest to okres zawieszenia ochrony ubezpieczeniowej, biegnący od chwili zawarcia umowy do chwili rozpoczęcia ochrony

- celem karencji jest prewencja, aby ubezpieczający nie był zainteresowany natychmiastowym nastąpieniem wypadku ubezpieczeniowego

- wyróżnia się karencję umowną i ustawową

Rodzaje karencji:

Kodeks dobrych praktyk:

Zakłady ubezpieczeń powinny respektować zasady uczciwej konkurencji, a zwłaszcza nie powinny:

1) utrudniać konkurencji dostępu do rynku,

2) nakłaniać pracowników konkurencyjnych zakładów ubezpieczeń i innych podmiotów związanych z nimi do niekorzystnych zachowań dla tych zakładów i podmiotów,

3) rozpowszechniać nieprawdziwych informacji o konkurencji,

4) stosować reklamy, która może wprowadzać w błąd lub jest sprzeczna z dobrymi obyczajami,

5) szkodzić dobremu imieniu konkurentów,

6) stosować metod nieetycznych w swojej działalności,

7) wykorzystywać w celach konkurencyjnych informacji pozyskanych w zaufaniu od innych zakładów ubezpieczeń w trakcie realizacji wspólnego przedsięwzięcia.

Polska izba ubezpieczeń wypracowała następuje rekomendacje:

• I Rekomendacja Bancassurance

• II Rekomendacja Bancassurance

• III Rekomendacja Bancassurance

Wykład 9

Dystrybucja produktów ubezpieczeniowych

Dystrybucja produktów ubezpieczeniowych jest jednym z najważniejszych elementów strategii biznesowej każdego zakładu ubezpieczeń.

Produkty ubezpieczeniowe są oferowane:

-drogą bezpośrednią (etatowi pracownicy, Internet, telefon);

-drogą pośrednią (pośrednicy ubezpieczeniowi)

Zakład ubezpieczeń Ubezpieczajacy

Zakład ubezpieczeń Broker Ubezpieczający

Zakład ubezpieczeń Agent Ubezpieczający

Pojęcie pośrednictwa ubezpieczeniowego

Według dyrektyw UE – pośrednictwo ubezpieczeniowe to działalność polegająca na wykonywaniu czynności za wynagrodzeniem – związanych z fazą przygotowawczą umów ubezpieczeniowych lub na udziale w likwidowaniu szkód w przypadku wydarzenia się szkody.

Istota pośrednictwa ubezpieczeniowego

Pośrednictwo ubezpieczeniowe nie jest działalnością ubezpieczeniową lecz działalnością gospodarczą.

Pośrednik ubezpieczeniowy jest w świetle prawa przedsiębiorcą.

Działalność pośredników skraca drogę między ubezpieczycielem a klientem ułatwiając ich kontakty.

Przyczynia się do umasowienia ubezpieczeń i podnoszenia świadomości ubezpieczeniowej.

Dyrektywy UE wyróżniają 2 typy pośredników: zależnych oraz niezależnych.

Pośrednikiem zależnym jest podmiot, który wykonuje czynności fizyczne lub prawne związane z zawieraniem i obsługą umów ubezpieczeniowych w imieniu jednego zakładu lub większej liczby zakładów, pod warunkiem, że oferowane produkty nie są wzajemnie konkurencyjne.

Wyróżnia się:

-pośredników negocjujących – ich zadaniem jest tylko skontaktowanie stron.

-pośredników – pełnomocników – którzy mogą zawierać umowy w imieniu zakładów ubezpieczeń, z którymi mają podpisane umowy agencyjne.

Pośrednicy niezależni

Nie są związani z żadną konkretną instytucją finansową czy konkretnym zakładem ubezpieczeń.

Ich rolą jest przekazywanie klientowi merytorycznej wiedzy na temat planowania jego finansów osobistych i ochrony jego majątku.

Pośrednicy niezależni oferują wiele różnych produktów finansowych, m.in.:kredyty, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, pośredniczą także w zakładaniu rachunków bankowych czy dystrybucji kart bankowych.

Rodzaje pośredników ubezpieczeniowych według prawa polskiego

Według ustawy z dnia 22 maja 2003r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym do pośredników ubezpieczeniowych zalicza się:

-agentów

-multiagentów

-oraz brokerów ubezpieczeniowych lub reasekuracyjnych

Agent jest odpowiednikiem pośrednika zależnego, multiagent – pośrednika względnie niezależnego, a broker – pośrednika niezależnego.

Definicja ustawowa agenta opiera się na 3 kryteriach:

1/ Agentem ubezpieczeniowym jest przedsiębiorca wykonujący swoją działalność w oparciu o Ustawę z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej.

2/ Przedsiębiorca ten musi mieć zawartą z zakładem ubezpieczeniowym umowę agencyjną, na mocy której jest upoważniony do stałego zawierania umów ubezpieczenia w imieniu i na rzecz tego zakładu lub pośredniczenie przy zawieraniu umów.

Umowa agencyjna zawierana jest na dłuższy okres czasu, z reguły na czas nieoznaczony lub oznaczony. Regulowana jest przepisami Kodeksu Cywilnego.

3/ Agent musi być wpisany do centralnego rejestru pośredników ubezpieczeniowych. Rejestr prowadzony jest przez organ nadzoru (KNF) w wersji elektronicznej ( co zapewnia powszechną dostępność).

Agent, który został wpisany do rejestru może prowadzić działalność agencyjną w dowolnym kraju członkowskim UE.

Nadzór nad działalnością agentów

Bezpośredni nadzór nad działalnością agentów ubezpieczeniowych sprawują zakłady ubezpieczeniowe, z którymi są oni związani.

KNF pełni jedynie nadzór pośredni, pełniąc nadzór bezpośredni nad ubezpieczycielami.

KNF może żądać wyjaśnień, nakazać usunięcie określonych nieprawidłowości, zakazać korzystania z usług jakiegoś agenta, nałożyć kary pieniężne na zakład ubezpieczeń.

Forma prawna agenta ubezpieczeniowego jest zróżnicowana

-osoba fizyczna

-osoba prawna (spółka akcyjna lub z.o.o.),

-osoba nie mająca osobowości prawnej – spółka jawna, partnerska, komandytowa (poza spółką cywilną),

Agent musi posiadać określone zezwolenie zwane licencją.

Zakładanie agencji ubezpieczeniowej

Agencja ubezpieczeniowa prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej musi być wpisana do CEIDG (CENTRALNA EWIDENCJA I INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ)

Agencja ubezpieczeniowa prowadzona w formie spółki prawa handlowego musi być wpisana do KRS z wyjątkiem spółki partnerskiej.

Podstawowy nr PKD dla agencji ubezpieczeniowej:

Sekcja K, symbol PKD 66.22.Z Działalność agentów i brokerów ubezpieczeniowych.

Dodatkowe numery PKD, które można podać podczas rejestracji firmy:

66.21.Z Działalność związana z oceną ryzyka i szacowaniem poniesionych strat;

66.29.Z Pozostała działalność wspomagająca ubezpieczenia i fundusze emerytalne.

Po założeniu firmy należy zgłosić się do wybranego towarzystwa ubezpieczeniowego lub multiagencji organizującej dla danego towarzystwa sieć sprzedaży w celu odbycia szkolenia i podpisania umowy.

Minimalne wymagania dotyczące szkoleń

-152 godziny – szkolenie podstawowe w pierwszym zakładzie ubezpieczeniowym

-48 godzin – szkolenie uzupełniające – w każdym następnym zakładzie ubezpieczeniowym

Pośrednik musi zdać egzamin w każdym towarzystwie, którego produkty sprzedaje

-jeśli agencja ubezpieczeniowa prowadzona jest w formie spółki kapitałowej, to osobą przeszkoloną musi być co najmniej jeden z członków zarządu

-w przypadku spółek osobowych (spółki jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej) szkolenie muszą odbyć:

*wspólnicy tych spółek, o ile są osobami fizycznymi,

*w przypadku gdy wspólnikami tych spółek są osoby prawne – co najmniej połowa ich członków zarządu.

-zakład ubezpieczeń, przed podpisaniem umowy, wymaga również od agenta dokumentów potwierdzających prowadzenie działalności gospodarczej, zaświadczenia o niekaralności i świadectwa ukończenia szkoły średniej.

-wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych dokonywany jest przez Komisję Nadzoru Finansowego na wniosek zakładu ubezpieczeń, z którym agent ubezpieczeniowy nawiązał współpracę.

-Do wniosku o wpis agenta do rejestru, należy dołączyć dowód zapłaty opłaty skarbowej w wysokości 110zł.

Czynności agencyjne są to:

Czynności wykonywane w imieniu i na rzecz zakładu ubezpieczeń. Polegają one na :

-wykonywaniu czynności przygotowawczych zmierzających do zawierania umów ubezpieczenia;

-zawieraniu umów ubezpieczenia oraz uczestniczenie w administrowaniu i wykonywaniu umów ubezpieczenia, także w sprawach o odszkodowanie;

-organizowaniu i nadzorowanie czynności agencyjnych (działalność agencyjna).

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby fizyczne (OFWCA).

Rynek ubezpieczeniowy w ujęciu strukturalnym

Czynności agencyjne mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby fizyczne, które spełniają określone wymogi:

Posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, brak prawomocnego wyroku skazującego za umyślne przestępstwo:

-przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wymiarowi sprawiedliwości

-przeciwko ochronie informacji, przeciwko wiarygodności dokumentów

-przeciwko mieniu

-przeciwko obrotowi gospodarczemu

-przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi

-oraz za przestępstwo skarbowe

OFWCA

Agent zatrudnia OFWCA na podstawie umowy o pracę lub umowę cywilno-prawną.

Od dni 1 stycznia 2004r. osoby fizyczne wykonujące czynności agencyjne podlegają jedynie ujawnieniu w rejestrze agentów ubezpieczeniowych jako osoby fizyczne, przy pomocy których wpisany do rejestru agent ubezpieczeniowy wykonuje czynności agencyjne.

Przepisy ustawy o pośrednictwu ubezpieczeniowym nie zabraniają osobie fizycznej wykonywać czynności agencyjnych u więcej niż jednego agenta ubezpieczeniowego

Rola agentów w sprzedaży ubezpieczeń

-w dystrybucji ubezpieczeń działu II udział agentów wynosi około 60%, a ich rola rośnie

-w dziale I udział agentów w sprzedaży jest ponad 50%. Ich udział w sprzedaży maleje na rzecz banków oraz innych firm usług finansowych.

Multiagenci

Agent ubezpieczeniowy może również zostać multiagentem i sprzedawać polisy wielu towarzystw ubezpieczeniowych w jednym miejscu.

Aby zostać multiagentem należy spełnić takie same warunki jak w przypadku agenta ubezpieczeniowego oraz wykupić polisę OC za szkody powstałe z tytułu wykonywania czynności agencyjnych.

Odpowiedzialność cywilna agenta ubezpieczeniowego

Wynika z zapisów z art.11 ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym z dnia 22 maja 2003r. a szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego OC agentów ubezpieczeniowych określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 23.06.2005r.

Ochroną ubezpieczeniową w ramach polisy OC agenta objęte są również wszystkie osoby wykonujące w jego imieniu czynności agencyjne.

Kara za brak ubezpieczenia OC agenta wynosi 1.000 euro

Obowiązek zawarcia takiego ubezpieczenia powstaje w dniu zawarcia umowy agencyjnej z drugim zakładem ubezpieczeń.

Suma gwarancyjna ubezpieczenia wynosi równowartość w złotych:

1000000 EURO w odniesieniu do jednego zdarzenia

1500000 EURO w odniesieniu do wszystkich zdarzeń w okresie ubezpieczenia

Multiagent – ponad 40% sprzedających polisy

-umowa z zakładem ubezpieczeń poprzez dużą multiagencję to rozwiązanie bardzo efektywne

-kontaktując się z jedną multiagencją można uzyskać dostęp do szerokiej gamy produktów różnych firm ubezpieczeniowych

-dobre multiagencje zapewniają zwykle swoim agentom pomoc merytoryczną, fachową opiekę i inne usługi dodatkowe.

Broker i jego kompetencje

-broker ubezpieczeniowy jest pośrednikiem niezależnym, który trudni się zawodowo zawieraniem umów ubezpieczeniowych na zlecenie klienta, głównie klienta instytucjonalnego (przedsiębiorstwa).

-podstawą prawną stosunku łączącego brokera z klientem (ubezpieczającym) jest umowa zlecenia, rzadziej umowa agencyjna

-broker działa w interesie i na rachunek klienta

-broker otrzymuje wynagrodzenie od zakładu ubezpieczeń, którego produkty dystrybuuje. Klienci nie ponoszą żadnych kosztów.

-Wynagrodzenie to (prowizja) zwana jest kurtażem

-Broker nie może pozostawać w żadnym stosunku umownym z zakładem ubezpieczeń, być członkiem organów zakładu, akcjonariuszem itp.

Kto może być brokerem

-brokerem może być osoba fizyczna lub prawna posiadająca zezwolenie na wykonywanie działalności brokerskiej i wpisana do rejestru brokerów ubezpieczeniowych

-nadzór bezpośredni nad działalnością brokerów sprawuje organ nadzoru (obecnie KNF)

-brokerzy z tytułu swej działalności podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu OC.

Kto może świadczyć usługi brokerskie?

-broker ubezpieczeniowy i reasekuracyjny może wykonywać swoje czynności brokerskie tylko za pośrednictwem osoby fizycznej, która:

-ma pełną zdolność do czynności prawnych

-nie była karana za przestępstwa karno-skarbowe

-daję rękojmię należytego wykonywania czynności

-zdała egzamin przez Komisję Egzaminacyjną dla Brokerów Ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych.

Kompetencje brokera w zakresie wąskiego pośrednictwa

-zbieranie ofert, porównywanie ich oraz doradzanie klientowi (porada na piśmie) w kwestii doboru produktu oraz wyboru ubezpieczyciela

-pośredniczenie przy zawieraniu umów na zlecenie w imieniu swojego klienta (ubezpieczającego się)

-prowadzenie niezbędnej obsługi zawartych umów w tym doubezpieczenie

-pozostawanie w stałym kontakcie z ubezpieczającym, informowanie go na bieżąco np. o terminach regulowania składem, dacie zawarcia umowy itp.

-reprezentowanie ubezpieczającego przy dochodzeniu roszczeń ubezpieczeniowych od ubezpieczyciela (likwidacji szkód)


Kompetencje brokera w szerszym zakresie

-brokerstwo ubezpieczeniowe wykracza obecnie poza granice zwykłego pośrednictwa cywilnego i handlowego i przeistacza się w usługi typu doradczego

-brokerzy mogą zajmować się odpłatnym doradztwem prawnym z zakresu ubezpieczeń, a więc domeną zastrzeżoną wcześniej wcześniej dla zawodów prawniczych

-zarządzania ryzykiem klienta

-analiza dotychczasowego stanu ubezpieczeń

-ocena możliwości zatrzymania ryzyka (samoubezpieczenia)

-budowa programu ubezpieczeniowego

-brokerzy świadczą także usługi związane z fazą wykonawczą umów ubezpieczenia włącznie z realizacją roszczeń ubezpieczeniowych i doradztwem techniczno-ubezpieczeniowym

Korzyści dla klientów

-korzystanie z usług brokera jest korzystne dla klientów ponieważ wzmacnia ich pozycję przetargową w trakcie rozmów prowadzonych z zakładem ubezpieczeniowym

-broker nie może uzyskać wiele klauzul i zniżek niedostępnych normalnie na rynku

-posiadanie obsługi brokerskiej jest bardzo dobrze postrzegane przez kooperantów

-w EZ przedsiębiorstwa, które nie korzystają z pośrednictwa brokerów często nie wzbudzają zaufania

Rola brokerów w sprzedaży ubezpieczeń

-rola brokerów w dystrybucji ubezpieczeń jest o wiele mniejsza niż agentów

-w dziale II za ich pośrednictwem sprzedaje się około 15% produktów ( z tendencją rosnącą)

-w dziale I brokerzy mają znikomy udział – zaledwie 4%

-za pośrednictwem brokerów najwięcej ubezpieczeń sprzedają takie zakłady jak:

-PZU S.A. ,Ergo Hestia, Warta (ponad 60%)

-PZU Życie, Allianz, Generali AIG, Cięgna, Commercial. Gerling

Wykład 9

Pojęcie gospodarki finansowej

W świetle nauki finansów gospodarka finansowa to wszelkie czynności związane z tworzeniem, gromadzeniem i wydatkowaniem zasobów pieniężnych.

Gospodarka finansowa przedsiębiorstwa – to szeroko rozumiane operacje i procesy finansowe polegające na ciągłym i odpowiednim organizowaniu procesu gromadzenia dochodów oraz realizacji wydatków

Obejmuje następujący zakres działań:

Podstawowe cele:


Gospodarka finansowa ubezpieczycieli różni się od gospodarki finansowej innych przedsiębiorstw:

Gospodarka finansowa ubezpieczycieli prowadzone jest wg określonych reguł:

Regulacja prawna gospodarki finansowej zakładów ubezpieczeń

- Regulacja ogólna – rozdział 7 ustawy z dn 22 maja 2003 roku o działalności ubezpieczeniowej

Odwrócony cykl ubezpieczeniowy – bo najpierw przychody, a potem koszty

↓

Działalność przygotowawcza

↓

Faza I – akwirowanie

↓

Faza II – polisowanie

↓

Faza III – ochrona ubezpieczeniowa

↓

Faza IV – świadczenie odszkodowania (nie musi zaistnieć)

Skutki odwróconego cyklu produkcyjnego ubezpieczycieli:

  1. Konieczność tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych

  2. Inwestowanie równowartości rezerw w określone prawem rodzaje aktywów

  3. Ustawowa ingerencja państwa w gospodarkę finansową z powodu wysokich kosztów upadłości i zagrożenia dla stabilności rynków finansowych


Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe nie są klasycznym długiem

Dług klasyczny Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe
Znany okres zapadalności roszczenia Nieznany okres zapadalności roszczenia
Znana wartość nominalna roszczenia Nieznana wartość nominalna roszczenia – charakter losowy
Dowolne przeznaczenie Ściśle określone przeznaczenie
Znany koszt kapitału Zerowy koszt kapitału

BILANS – uproszczony schemat

AKTYWA PASYWA

  1. WNiP

  1. Kapitały własne

  1. Lokaty (inwestycje)

  1. Zobowiązania podporządkowane

  1. Aktywa netto ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty (inwestycyjne) ponosi ubezpieczający

  1. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

  1. Należności (od pośredników; agentów; klientów; reasekurator itd.)

  1. Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (wartość ujemna)

  1. Inne składniki aktywów

  1. Oszacowane regresy i odzyski (wartość ujemna)

  1. Rozliczenia międzyokresowe czynne

  1. Pozostałe rezerwy (inne niż t-u)

  1. Zobowiązania z tytułu reasekuratorów

  1. Pozostałe zobowiązania i fundusze specjalne

  1. Rozliczenia międzyokresowe bierne

** brak pozycji środki trwałe – inne składniki aktywów

** brak pozycji kapitały obce – wszystko to co jest (poza A) rozumie się jako kapitały obce, ale nie jako dług

** reasekuracja – jeden zakład ubezpiecza się w drugim zakładzie

** wartość ujemna – to inna firma jest wobec nas zobowiązana

** regres – postępowanie zwrotne

Bilans ubezpieczycieli – cechy specyficzne

  1. Zawiera pozycje typowe tylko dla ubezpieczycieli

  2. Kryterium płynności nie jest nadrzędne, aktywa uporządkowane są według ich znaczenia w gospodarce finansowej oraz zgodnie z potrzebami oceny wypłacalności (według rodzaju instrumentów działalności lokacyjnej)

  3. Pasywa nie są porządkowane według kryterium wymagalności lecz według tytułów ich tworzenia

  4. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe – główna pozycja pasywów prezentowane są w ujęciu brutto oraz na udziale reasekuratora

Majątek ubezpieczycieli występuje w trzech postaciach:

  1. WNiP

  2. Nieruchomości

  3. Aktywa finansowe

Majątek trwały będący w dyspozycji zakładu ubezpieczeń nie jest wykazywany w odrębnej grupie, zawiera się w 2 grupach:

B. Inwestycje

E. Inne składniki aktywów

Charakterystyka aktywów:

  1. Wartości Niematerialne i Prawne

prawo do projektów; patentów; znaków towarowych; licencji; koncesji; prawo do korzystania z doświadczeń naukowych; oprogramowanie komputerowe; wartość firmy itp.

***znaleźć co to wartość firmy

  1. Lokaty (inwestycje)

Aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści wynikających w przyrostu ich wartości, uzyskania odsetek, dywidend lub innych pożytków w tym również z ich sprzedaży z zyskiem.

Podział:

- krótko – do 1 roku

- długoterminowe

Ubezpieczyciele działu II posiadają głównie lokaty płynne – krótkoterminowe

Ubezpieczyciele działu I – lokaty głównie długoterminowe

Kategorie lokat ubezpieczycieli:

Należności depozytowe od cedentów występują w bilansie tylko reasekuratorów czynnych

- jest to część należnej składki z tytułu reasekuracji czynnej, pozostawionej (zdeponowanej) u reasekuratorów biernych (cedentów) jako zabezpieczenie ich interesów ekonomicznych

  1. Lokaty środków z tytułu ubezpieczeń na życie, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający

Zgodnie z założeniami wynikającymi z MSSR4: Umowy ubezpieczenia

W bilansie ubezpieczyciela należy przedstawiać oddzielnie każdy portfel umów ubezpieczeniowych, w tym odrębnie aktywa i zobowiązania wynikają z ubezpieczeń na życie z fk

Wartość godziwa (rynkowa uczciwa)

Kwota za jaką w warunkach rynkowych dany składnik mógłby być wymieniony, a zobowiązanie zaspokojone pomiędzy zainteresowanymi, niepowiązanymi i dobrze poinformowanymi stronami.

Dla aktywów rzeczowych ustala ją rzeczoznawca nie rzadziej niż raz na 5 lat.

Przy ustaleniu wartości godziwej pw bierze się pod uwagę kursy notowań z trzech kolejnych miesięcy przed dniem bilansowym.

Wartość godziwą dla lokat położonych za granicą ustala się wg prawa tamtejszego.


  1. Należności

- bezsporne kwoty od dłużników

- roszczenie – kwoty kwestionowane przez dłużników np. regresy dochodzone na drodze sądowej

Należności ubezpieczycieli dzielą się na 3 grupy:

- z tytułu ubezpieczeń bezpośrednich (należności od ubezpieczających, innych ubezpieczycieli, pośredników, sprawców szkód itp.)

- z tytułu reasekuracji

- inne należności

  1. Inne składniki aktywów

- składniki przeznaczone na potrzeby bieżącej działalności ubezpieczycieli i obejmują:

  1. Rozliczenia międzyokresowe czynne

W zakładach ubezpieczeń występują 2 pozycje specyficzne: aktywowane koszty akwizycji oraz zarachowane odsetki i czynsze a także aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego i inne rozliczenia międzyokresowe


Pasywa ubezpieczycieli:
- Kapitały własne
- Pozostałe pasywa traktowane jako obce źródła finansowania


Wykład 9

PASYWA

  1. Kapitały własne zakładu ubezpieczeń

Na kapitały własne składają się:

Rodzaje kapitałów własnych ubezpieczycieli:

Kapitały własne stanowią odzwierciedlenie zaangażowania właścicieli w spółkę. Jest to z reguły kapitał powierzony przedsiębiorstwu bezterminowo.

Kapitały własne są gwarantem stabilizacji i bezpieczeństwa finansowego.

Większość kapitałów obcych ubezpieczycieli nie ma charakteru klasycznego długu. Są to środki pieniężne pochodzące ze składek ubezpieczeniowych – dominujący udział – źródło typowe tylko dla ubezpieczycieli.

Inne środki obce będące w czasowej dyspozycji ubezpieczycieli, np. kredyty, dłużne papiery wartościowe – rzadko są wykorzystywane przez ubezpieczycieli, w przeciwieństwie do innych przedsiębiorstw.

Ceny akcji:

- nominalna = kapitał : akcjonariusze

- emisyjna = cena nominalna + koszty emisji lub wyższa – nadwyżka

kapitał założycielski od 2 do 3 mln EUR

Rola kapitałów własnych:

Obce źródła finansowania ubezpieczycieli:

  1. Zobowiązania podporządkowane

  1. Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe

Cel i skutki tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych:

Główny cel – pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań wynikających z umów ubezpieczeniowych

Skutki – ich tworzenie i rozwiązywania powoduje zmiany w strukturze pasywów

– zobowiązania wobec klientów, z tytułu zawartych umów (rezerwy bo nie wiadomo czy to się zdarzy – więc nie może być zobowiązaniem!)

  1. Udział reasekuratorów w rezerwach techniczno-ubezpieczeniowych (wartość ujemna)

  2. Oszacowane regresy i odzyski (wartość ujemna)

Majątek ubezpieczycieli występuje w trzech postaciach:

  1. Wartości niematerialne i prawne

  2. Nieruchomości

  3. Aktywa finansowe

Majątek trwały będący w dyspozycji zakładu ubezpieczeń nie jest wykazywany w odrębnej grupie, zawiera się w 2 grupach:

Wykład 10

Pojęcie i istota nadzoru

Termin „nadzór” rozumiany jest w podwójnym znaczeniu. Jako czynność (nadzorowanie) i jako instytucja (nadzorca), czyli podmiot wykonujący funkcję nadzorowania.

Nadzór jako czynność

Nadzór sprawowany jest nad instytucjami finansowymi (bankami, ubezpieczycielami, funduszami inwestycyjnymi itp. )

Nadzór finansowy

Nadzór finansowy jest to nadzór zewnętrzny sprawowany przez państwo.

Należy odróżnić go od nadzoru wewnętrznego – właścicielskiego, który sprawuje RN lub KR aktuariusz oraz audyt wewnętrzny.

SYSTEM NADZORU KORPORACYJNEGO
↓
Dwupoziomowy
Akcjonariusze
Rada Nadzorcza / Zarząd spółki
Kierownictwo

Sieć bezpieczeństwa finansowego

- zespół instytucji i rozwiązań prawnych mających na celu ochronę systemu finansowego przez destabilizacją

Podział zadań w zakresie sieci bezpieczeństwa finansowego

NBP:

- instrumenty polityki pieniężnej

- uruchomienie akcji kredytowych

- zwolnienie z rezerwy obowiązkowej

MF:

- wsparcie krajowych instytucji fin

- rekapitalizacja krajowych if

KNF:

- środki nadzorcze

BFG:

- pomoc bankom (kredyty i pożyczki)

- system gwarantowania depozytów

- kurator w postępowaniu naprawczym banków

Kontrola a nadzór

Nadzór jest pojęciem szerszym, poza kontrolą wyposażony jest w środki oddziaływania o charakterze władczym, poprzez wydawanie wskazówek, zaleceń, nakazów lub poleceń. Wpływa w ten sposób na zmianę kierunków działania nadzorowanych podmiotów.

Kontrola polega na obserwowaniu i ustalaniu stanu faktycznego, porównanie rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie przeciwko stanom nieprawidłowym i informowanie właściwych jednostek o spostrzeżeniach, bez stałych możliwości wpływania na działalność podmiotów kontrolowanych.

Główne zadania nadzoru:

  1. Czuwanie nad przestrzeganiem norm regulacyjnych przez instytucje finansowe, niedopuszczenie do niewypłacalności i upadłości tych instytucji, ponieważ koszty ich upadłości są bardzo wysokie i zagrażają stabilności pozostałych rynków – dobro publiczne.

  2. Ochrona indywidualnych środków powierzonych podmiotom „zaufania publicznego” – dobro prywatne.

Nadrzędnym celem nadzoru jest ochrona interesów konsumentów usług finansowych i utrzymanie zaufania do tego rynku. Jest ona tym ważniejsza im bardziej masowy charakter przybierają usługi finansowe.

Modele nadzoru finansowego

  1. Separate agencies system (solo) – typ tradycyjny niezależne instytucje nadzorują poszczególne segmenty rynku finansowego.

  2. Coordinated lead regulator system (mieszany) – system, w którym poszczególne segmenty rynku nadzorowane są przez niezależne instytucje, lecz ich praca jest wzajemnie koordynowana, zaś w przypadku nadzoru nad złożonymi grupami finansowymi, dla każdej grupy – jedna z instytucji pełni funkcję nadzory wiodącego.

  3. Integrated agency system (zintegrowany) – nadzór nad wszystkimi segmentami rynku finansowego jest zintegrowany w jednej instytucji nadzorczej.

Korzyści modeli nadzoru

Model nadzoru Korzyści
Nadzór zintegrowany

  • Dostosowany do zmian na rynku finansowym

  • Ułatwia współpracę między organami nadzorującymi poszczególne sektory rynku finansowego

  • Osłabia arbitraż regulacyjny

  • Pozwala osiągnąć korzyści skali i zakresu

  • Bardziej przejrzysty dla konsumentów

  • Niższe koszty nadzoru
Nadzór wyspecjalizowany (sektorowy)

  • Ograniczenie ryzyka hazardu moralnego oraz efektu domina dzięki mniejszemu zakresowi nadzoru

  • Łatwiejsze zarządzanie

  • Lepiej dostosowany do rodzajów ryzyk charakterystycznych dla danego sektora

  • Większa specjalistyczna wiedza

  • Pobudza konkurencję między instytucjami nadzoru

W ostatnich latach (30) na świecie obserwuje się stopniowe odchodzenie od nadzorów tradycyjnych, wyspecjalizowanych w kierunku zintegrowanych całkowicie lub częściowo. Proces ten dotyczy zarówno krajów wysoko rozwiniętych jak i rozwijających się.

Nadzór zintegrowany wprowadzono najwcześniej (pod koniec lat 80tych) w Singapurze, Kanadzie, Norwegii, Danii. W Szwecji w 1991 roku, pod koniec lat 90tych w Japonii i Islandii, na początku 2000 – WB, Austrii, Niemczech, Malcie, Estonii, Łotwie, Słowacji, Bułgarii i na Węgrzech

- odrębny nadzór nad funduszami emerytalnymi pozostawiono w WB i Irlandii

- odrębny nadzór ubezpieczeniowy w Finlandii

Przesłanki sprawowania nadzoru ubezpieczeniowego

  1. Niedoskonałość rynku ubezpieczeniowego

  2. Asymetria informacji między ubezpieczającym a ubezpieczycielem

  3. Obowiązek zakupu ubezpieczenia

  4. Ubezpieczony reprezentuje z reguły niższy potencjał majątkowy niż ubezpieczyciele

  5. Niski poziom gotowości większości klientów do samodzielnego poszukiwania informacji i zbyt wysokich kosztów ich poszukiwania

Zakłady ubezpieczeń obracają nie swoimi środkami finansowymi, ale na rachunek własny, obracają kapitałami powierzonymi, wielkich rozmiarów.

Ubezpieczeni są w istocie rzeczy wierzycielami zakładów ubezpieczeń, pełniąc funkcje ich zbiorowego bankiera

i posiadają niezwykle skromne środki oddziaływania na swoich dłużników, są to działania czysto konsumenckie, np. odstąpienie od umowy

Nadzór publikacyjny – najbardziej liberalny

Ubezpieczyciele mają obowiązek publikowania szczegółowych danych finansowych, zaś ich ocena należy do klientów.

W tym systemie państwo w zasadzie nie ingeruje a stwarza jednie warunki dla właściwej kontroli firm ubezpieczeniowych.
Model ten stosowany był w Europie w latach 80.

Obecnie w czystej postaci nie występuje.

Model koncesyjno-normatywny (anglosaski)

Organ nadzoru określa warunki formalne, jakie muszą spełnić ubezpieczyciele aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej a następnie ją wykonywać.

Kontrola wykonywana jest pośrednio przez badanie dokumentów.

Nadzór materialny (kontynentalny)

Uważany jest za najbardziej surowy. Oprócz uprawnień związanych z wydawaniem koncesji i oceną przestrzegania wymogów ustawowych, organ nadzoru kontroluje zasady funkcjonowania ubezpieczycieli.

Może ingerować w o.w.u., taryfy składek, politykę lokacyjną, zasady tworzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, politykę fuzji zakładów lub reasekurację.

Ten system nadzoru jest praktykowany współcześnie na większości dojrzałych rynków finansowych, z różnym stopniem intensywności.

Według kryterium przedmiotu ingerencji wyróżnia się:

- oparty na dyrektywie UE Solvency I

Główny przedmiot zainteresowania organu nadzoru to gospodarka finansowa ubezpieczycieli.

Organ nadzoru kontroluje zwłaszcza margines wypłacalności, wskaźniki płynności, poziom rezerw techniczno-ubezpieczeniowych itp.

Nieprzestrzeganie przepisów skutkuje cofnięciem licencji.

Ten model obowiązuje w większości krajów UE i Japonii.

- oparty na dyrektywie – Solvency II

Przedmiot nadzoru:

  1. Filar I – gospodarka finansowa ubezpieczyciela, ze szczególnym uwzględnieniem kontroli kapitałów własnych, rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, aktywów oraz ryzyka aktywów i pasywów oraz ryzyka zarządzania aktywami i pasywami;

  2. Filar II – sfera pozafinansowa – czyli ład korporacyjny, jakość akcjonariatu i władz, organizacja i zarządzanie, procedury wewnętrzne; polega na kontrolowaniu organizacji i zarządzania w zakładzie ubezpieczeń, stosowanych procedur, jakości kluczowych inwestorów oraz władz,

Uzasadnienie dla nadzoru korporacyjnego:

- rynek się konsoliduje, powstają zintegrowane grupy ubezpieczeniowe i ubezpieczeniowo-finansowe, w zarządach i Radach Nadzorczych zatrudniani są obcokrajowcy

  1. Filar III – relacje rynkowe

Nadzorowane są relacje rynkowe ubezpieczycieli z pozostałymi podmiotami rynku – klientami, pośrednikami, dostawcami usług (outsorcing) i ewentualnymi dostawcami kapitału (pożyczkodawcami)

Nadzór kontroluje przestrzeganie szeroko rozumianych standardów kontraktowych (informacje przekazywane przez zawarciem umowy), odpowiednie procedury składania skarg i reklamacji oraz rozwiązywanie sporów.

Wykład 11

Biorąc pod uwagę metody stosowania nadzoru wyróżnia się:

Nadzór retrospektywny i prospektywny

Nadzór retrospektywny – badanie sytuacji finansowej firm w oparciu o dane historyczne (fakty przeszłe)

Ocena bazuje tutaj głównie na marginesie wypłacalności.

Nadzór prospektywny – funkcjonuje w USA od początku lat 90-tych w Kanadzie i Australii a ostatnio w WB, Holandii i Szwajcarii. Obecnie przygotowywany do wprowadzenia na obszarze UE (solvency II – nowe standardy wypłacalności)

Nadzór zwraca uwagę szczególną na:

Organizacja nadzoru ubezpieczeniowego w Polsce

Model zintegrowany – Komisja Nadzoru Finansowego

Obejmuje nadzór:

Ewolucja nadzoru ubezpieczeniowego w Polsce:

Organy nadzoru i ich kompetencje

Pomiędzy urzędami występowały powiązania personalne. W KNUiFE byli przedstawiciele KNB i KPWiG. Podobnie wymiana personalna miała miejsce pomiędzy KNB a KPWiG.

Zadania KNF:

Skład KNF

Trzech zawodowych członków, w tym przewodniczący (powoływany na okres 5 lat przez Premiera) i 2 jego zastępców (obecnie L. Gajek i W. Kwaśniak)

Członkami Komisji są ponadto:

Decyzje Komisji podejmowane są zwykłą większością głosów. Działalność Komisji wspomagana jest przez Urząd Komisji.

Przewodniczący KNF od 12 października 2011 roku Andrzej Jakubiak

Zakres nadzoru ubezpieczeniowego KNF

Nadzór nad rynkiem emerytalnym:

Środki ingerencji KNF:

Główne instrumenty nadzoru:

  1. Licencjonowanie i autoryzacja podmiotów i osób

Uzyskanie zezwolenia uprawniającego do wykonywania działalności ubezpieczeniowej wymaga spełnienia wielu wymogów

  1. Nadzór bezpośredni (kontrola) lub bieżący

- sprawozdania finansowe

  1. Nadzór pośredni – monitorowanie przestrzegania przepisów prawa

  2. Interwencje (zalecenia, decyzje, sankcje)

LICENCJONOWANIE

BIEŻĄCY NADZÓR

KNF ma uprawnienia do stałego monitorowania działalności oraz doraźnego uzyskiwania informacji o zakładach ubezpieczeń, z których najważniejsze są:

zawiadomień o nabyciu udziałów lub akcji w istotnych z punktu widzenia bezpieczeństwa sytuacjach,

Organ nadzoru może także:

W przypadkach zagrażających bezpieczeństwu ubezpieczonych organ nadzoru może:

KNF wydaje także rekomendacje dotyczące ubezpieczycieli

Najnowsza rekomendacja U dotyczy dobrych praktyk w zakresie bancassurance (projekt, który obowiązuje od 2014roku)

Rekomendacja U – przeciwko zbyt wysokim prowizjom

Bank nie będzie mógł łączyć roli ubezpieczającego i pośrednika. Będzie musiał też przekazać klientowi wyczerpującą i jasną informację o sprzedawanym produkcie.

Koszty nadzoru pokrywają podmioty nadzorowane

Zakład ubezpieczeń ustala co miesiąc zaliczę na poczet kosztów nadzoru ubezpieczeniowego w wysokości 0,0665% sumy składek przypisanych brutto w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który jest uiszczana zaliczka.

OFE co kwartał przekazują zaliczkę na poczet kosztów nadzoru w wysokości 0,0025% wartości aktywów OFE. W ten sposób organ nadzoru jest niezależny finansowo od budżetu państwa.

Instytucje wspomagające nadzór instytucjonalny

  1. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (UFG)

Funkcjonuje od 1990 roku. Został powołany w związku z wymogami tzw. II Dyrektywy komunikacyjnej w celu zagwarantowania zaspokojenia roszczeń poszkodowanych i uprawnionych w określonych sytuacjach. Aktualnie UFG funkcjonuje na podstawie przepisów ustawy z 23 maja 2003 roku (4).

Jest to instytucja quasi ubezpieczeniowa (niby)

Tzn. że nie jest zakładem ubezpieczeń i nie prowadzi działalności ubezpieczeniowej ale wypłaca w określonych okolicznościach niektóre świadczenia ubezpieczeniowe.

Osobami uprawnionymi do wypłat mogą być:

Funkcje UFG:

UFG może wypłacać osobom uprawnionym odszkodowania pełne (za szkody na mieniu i osobie) lub ograniczone (za szkody na osobie)

Odszkodowanie pełne – gdy sprawca szkody (posiadacz pojazdu lub rolnik) nie dopełnił obowiązku ubezpieczenia. Później UFG ma roszczenie regresowe od sprawcy.

Odszkodowanie ograniczone – gdy sprawca szkody nie został zidentyfikowany.

Sankcje za niedopełnienie obowiązku ubezpieczeń 2013r

Samochody osobowe – max 3200 zł*

Ciężarowe i autobusy – 4800 zł

Pozostałe pojazdy 100 eur

Budynki rolne 530 zł

OC rolników – 160 zł

*wymiar kary zależy od czasu w jaki posiadacz pozostał bez ochrony do 3 dni – 20% opłaty podstawowej, do 14 dni – 50%, powyżej 14 dni 100%

Od 2012 roku wysokość opłat karnych stanowi wielokrotność minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku

  1. Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (PBUK)

  2. Rzecznik Ubezpieczonych (RzU)

  3. Polska Izba Ubezpieczeń (PIU)

Nadzór poza instytucjonalny:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Ubezpieczenia związane z transportem drogowym
Cz III Ubezpieczenia osobowe i majątkowe
Ubezpieczenia flot samochodowych
Obowiazek ubezpieczenia a podleganie ubezpieczeniu
wykład III Ubezpieczenia na życie2011
Ochrona ubezpieczeniowa
Ubezpieczenia obowiązkowe
ubezpieczenie maszyn od awarii
Wykład IV Ubezpieczenia dla przedsiębiorstw
PRAWO ROLNE ubezpieczenie
Ubezpieczenia na życie
2014 04 12 Ubezpieczenia w Dzia testid 28540
o ubezpieczeniu z tytulu wypadk Nieznany
21 05 ubezpieczenia
ub-wyk6, FIR UE Katowice, SEMESTR IV, Ubezpieczenia, ubezpieczenia
BHP o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin, 1 ubezpiec

więcej podobnych podstron