1. ZASADY NAUCZANIA

• Różnicowanie zasad nauczania: (3)

• Zasada świadomej aktywności

• Zasada wiązania teorii z praktyką

• Zasada poglądowości

• Zasada trwałości wiedzy i umiejętności

• Zasada przystępności

• Zasada systematyczności

• Zasada indywidualizacji i zespołowości

• Charakterystyka jednej z zasad nauczania (NOTATKI)(3)

• Interpretacja 3 wybranych zasad nauczania/uczenia się(NOTATKI)(4)

1. DYDAKTYKA

• Istota dydaktyki, metodyki i procesu dydaktycznego.(3)

• Dydaktyka – jest to nauka o nauczaniu/uczeniu się. Zajmuje się zagadnieniami :

• Celów kształcenia

• Zasad nauczania/uczenia się

• Środków dydaktycznych

• Metod nauczania/uczenia się

• Kontrolą i oceną osiągnięć uczniów

• Planowaniem dydaktycznym

• Metodyka (dydaktyka szczegółowa) – zajmuje się wybranymi przedmiotami. Zajmuje się badaniem celów kształcenia oraz warunków działalności dydaktycznej.

• Proces dydaktyczny – jest to sprzężenie zwrotne nauczyciela i ucznia, zoriętowane na osiągnięcie postawionych celów dydaktycznych.

• Funkcje nauczyciela i fazy w nastawieniu nauczyciela.(4)

• Funkcje :

• Kierownicza – nauczyciel kieruje procesem nauczania

• Organizacyjna – umiejętność zorganizowania zajęć

• Interakcyjna – doprowadza do sformowania : Nauczyciel – uczeń , nauczyciel – słuchacze

• Fazy :

• Zoriętowane na rozwój

• Zorientowana na przetrwanie

• Zoriętowane na ucznia

1. METODY KSZTAŁCENIA

• Pojęcie metody kształcenia, oraz czynniki decydujące o wyborze metody kształcenia.(3)

• Metoda kształcenia - jest to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów.

• Czynniki decydujące o wyborze metody nauczania :

• Baza dydaktyczna szkoły

• Wiek ucznia

• Cel lekcji

• Poziom wiedzy ucznia

• Istota kształcenia wielostronnego

• Kształcenie wielostronne - jest to rodzaj kształcenia, gdzie uczniowie - pod kierunkiem nauczyciela bądź samodzielnie - stosują różne sposoby oraz środki kształcenia:

  • uczenie się w roku przyswajania wiedzy z różnych źródeł

  • uczenie się w toku rozwiązywania problemów

  • przeżywanie wartości

  • indywidualna oraz zbiorowa działalność praktyczna

Przedmiot teorii kształcenia wielostronnego stanowi złożony proces rozwoju dokonujący się pod wpływem kształcenia. Założeniem tej teorii jest możliwość harmonijnego rozwoju jednostki w toku jej własnej działalności praktycznej, poznawczej i emocjonalnej. Koncepcja ta uwzględnia:

1. aktywność intelektualną - a więc poznawanie rzeczywistości i siebie, przyswajanie nagromadzonej przez ludzkość wiedzy przyrodniczej i społecznej oraz jej samodzielne odkrywanie w toku rozwiązywania problemów

2. aktywność emocjonalną - rozwój sfery motywacyjnej i emocjonalnej, przeżywanie i wytwarzanie wartości

3. aktywność praktyczną - osobisty udział wychowanka w przekształcaniu rzeczywistości, poznawanie wzorów przekształcania rzeczywistości oraz rozwiązywanie różnych problemów praktycznych

• Nauczanie dokonuje się przez:

• podawanie - przyswajanie, bezpośrednie poznawanie rzeczywistości

• badanie - odkrywanie, myślenie konwergencyjne zakłada jedno rozwiązanie, dywergencyjne - wiele rozwiązań; sprawdzanie wyników, weryfikacja

• przeżywanie - tworzenie sytuacji, które będą wywoływać u uczniów przeżycia emocjonalne pod wpływem wyeksponowanych wartości (na przykład dzieła literackie, muzyczne, film, obraz, rzeźba itp.); "przeżycie" - przejaw stosunku podmiotu do moralnych, społecznych, estetycznych, naukowych czy religijnych wartości oraz do przyrody i siebie samego

• działanie - działalność praktyczna to sposób racjonalnego łączenia procesów wytwórczych z teoretycznymi podstawami; zasada łączenia teorii z praktyką - celem działania jest umożliwienie uczniom opanowania pewnych operacji praktyczno - technicznych oraz zrozumienia naukowych podstaw produkcji

Aspekty procesu kształcenia wielostronnego wg. W. Okonia

Sposoby uczenia się	Metody kształcenia	Strategie działania	Intencja pytań sprawdzających
Przyswajanie	Podające	Informacyjne „i”	Co wie i jak zapamiętuje?
Odkrywanie	Problemowe	Problemowa „P”	Co umie i jak rozumie?
Przeżywanie	Eksponujące	Emocjonalne „E”	Co przeżywa i jak wartościuje?
działanie	Praktyczne	Operacyjna „O”	Co potrafi i jak stosuje?

1. CELE KSZTAŁCENIA

• Definicja i cechy operacyjnego celu kształcenia, elementy operacyjnego celu kształcenia.(3)

Cele szczegółowe (operacyjne) – operacyjny cel kształcenia określa zachowanie końcowe uczącego się. Informuje o tym co uczeń potrafi po zakończonym procesie kształcenia, a czego nie umiał przed jego rozpoczęciem.

Cechy wg. J.J. Guilberta:

• Odpowiedni

• Jednoznaczny

• Wykonalny

• Logiczny

• Obserwowalny

• Mierzalny

Elementy wg. J.J. Guilberta:

• Działanie

• Treść

• Warunek

• Kryterium

• Taksonomia celów kształcenia w dziedzinie poznawczej.(4)

POZIOM KATEGORIA

1. Wiadomości A. zapamiętywanie wiadomości

B. zrozumienie wiadomości

2. Umiejętności C. stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

D. stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych

A. zapamiętywanie wiadomości oznacza gotowość ucznia do przypomnienia sobie pewnych terminów, faktów, praw i teorii naukowych, zasad działania. Wiążę się to z elementarnym poziomem rozumienia tych wiadomości i uczeń nie powinien mylić ich ze sobą i zniekształcać.

B. Zrozumienie wiadomości oznacza, że uczeń potrafi je przedstawić w innej formie niż je zapamiętał, uporządkować i streścić, uczynić podstawę prostego wnioskowania.

C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych oznacza, opanowanie przez ucznia umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami wg. podanych mu przednio wzorów.

D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych oznacza, opanowanie przez ucznia umiejętności formułowania problemów, dokonywania analizy i syntezy nowych dla niego zjawisk =, formułowania planu działania, tworzenia oryginalnych przedmiotów, wartościowania przedmiotów wg. pewnych kryteriów.

1. METODY AKTYWIZUJĄCE W KSZTAŁCENIU

• Interpretacja struktury metodycznej jednej z metod aktywizujących.(3)

METODY AKTYWIZUJĄCE – pomoce i wskazówki, dzięki którym uczeń poszerza swoją wiedzę, pogłębia swoje zainteresowania, rozwija nowe pomysły i nowe idee, komunikuje się z innymi, uczy się dyskutować i spierać na różne tematy.

Metody te charakteryzują się: dużą siłą stymulowania aktywności uczniów i nauczycieli, wysoką skutecznością, dużą różnorodnością i atrakcyjnością.

Metody aktywizujące pozwalają nie tylko rozbudzić w uczniu zainteresowanie przedmiotem czy sprawdzić jego wiedzę

• BURZA MÓZGÓW- inaczej giełda pomysłów
  Metoda kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być codzienne, fantastyczne, innowacyjne. Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej liczby pomysłów potrzebnych do rozwiązania jakiegoś problemu. Nauczyciel podaje problem, a uczniowie zgłaszają pomysły rozwiązań. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego rozwiązania. Zasady burzy mózgów:

• Przyjmowanie wszystkich pomysłów, powstrzymanie się od ich oceniania.

• Zapisywanie każdego pomysłu.

• Położenie nacisku na liczbę, a nie jakość pomysłów.

• Zachęcanie do podawania pomysłów z wyobraźni, nawet nierealnych.

• Wykorzystanie cudzych pomysłów, bazowanie na nich i ich rozwijanie.

Zastosowanie tej metody pozwala na włączenie wszystkich uczniów do pracy, sprawdzenie posiadanej wiedzy, szybkie zgromadzenie pomysłów.

• Interpretacja struktur metodycznych 3 wybranych metod aktywizujących.(4)

• DRZEWO DECYZYJNE
  Drzewo decyzyjne jest techniką racjonalizującą podejmowanie decyzji w sytuacjach trudnych i niejednoznacznych. Może również służyć analizie i pełnemu zrozumieniu motywów, którymi kierowano się przy podejmowaniu ważkich decyzji w przeszłości. Drzewo decyzyjne stosowane w klasie pomaga przybliżyć uczniom kontrowersyjne postacie i decyzje, umożliwia podsumowanie wiadomości uczniów w atrakcyjnej formie i ocenę wiedzy uczniów. Posługując się tą metodą uczestnicy szczegółowo analizują wszystkie możliwe warianty potencjalnych rozwiązań (decyzji) oraz korzyści i niebezpieczeństwa z każdym z nich. W czasie zajęć uczestnicy wypełniają planszę sporządzoną według następującego schematu:

PROBLEM

Wariant I

zalety wady

Wariant II

zalety wady

Wariant III

zalety wady

• PORTFOLIO
  Portfolio jest techniką aktywizującą, która polega na wyszukiwaniu i gromadzeniu w teczce materiałów na wybrany temat Dzięki konieczności ciągłego segregowania i wartościowania zebranych materiałów, uczniowie kształcą umiejętność porządkowania wiadomości. Ponadto uczą się korzystania z różnych źródeł informacji, oraz efektywnej współpracy podczas wymieniania się materiałami.

1. . ŚRODKI DYDAKTYCZNE W PROCESIE KSZTAŁCENIA

• Cele stosowania i klasyfikacja środków dydaktycznych(3)

• Klasyfikacja środków dydaktycznych

1. Pomoce dydaktyczne płaszczyznowe (wykres) i przestrzenne w tym statyczne i dynamiczne (makiety, modele)

2. Tekstowe materiały dydaktyczne (książki, podręczniki)

3. Pozostałe źródła informacji (foliogramy, przeźrocza), programy komputerowe, pakiety multimedialne

4. Teoretyczne środki kształcenia (wizualne, audiowizualne)

5. Dydaktyczne środki pracy (maszyny, urządzenia, narzędzia pracy)

• Cele stosowania środków dydaktycznych

• Wizualizacja procesu kształcenia

• Ułatwianie procesów myślowych uczniów

• Pomoc w wykonywaniu przez uczniów ćwiczeń

• Kształtowanie nawyków i sprawności praktycznego działania

• Eksponowanie materiałów wywołujących przeżycia uczniów

• Funkcje środków dydaktycznych i kryteria ich doboru (4)

• Funkcje środków dydaktycznych
  a) funkcja motywacyjna- (I ogniwo) polega na wywołaniu pozytywnego nastawienia do uczenia się poprzez budzenie zaciekawienia i zainteresowania dla przedmiotu poznania. Środki dydaktyczne, szczególnie audiowizualne oddziaływają na strefę emocjonalna, wyzwalają i wzmacniają motywy ucznia się.
  b) funkcja poznawcza-(II ogniwo) polega na tym ,że dzięki środkom uczący się poznaje bezpośrednio określoną rzeczywistość.
  c) funkcja kształcąca-(VI ogniwo) sprowadza się do rozwijania zdolności poznawczych (wyobrażani, myślenia, pamięci) oraz kształtowania odp. umiejętności i sprawności.
  d) funkcja dydaktyczna- (V ogniwo)środki dydaktyczne są jedynym źródłem wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie stopnia opanowania, środki dyd. Służą ilustracji wybranego zagadnienia ,pomagają uczniowi w tworzeniu uogólnień.
  e) funkcja wychowawcza- polega na pobudzeniu strefy emocjonalnej, na wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw uczniów. Uczymy się przez przezywanie teatr, multimedia, muzyka, wycieczka itp. Są to środki i metody.

• Kryteria doboru środków dydaktycznych( wg. R. M. Gagne )

- fizyczne właściwości środków

- cechy zadania dydaktycznego

- właściwości indywidualne ucznia

- wpływ innych czynników

1. EFEKTYWNOŚĆ KSZTAŁCENIA

• Czynniki wyznaczające proces efektywności kształcenia(3)

Czynniki : student(S), Nauczyciel (N), Warunki (W), Treści Kształcenia(T)

• Sposoby kontroli (3)

• ustne sprawdzenie wiadomości uczniów opiera się na rozmowie nauczyciela z uczniem lub grupą uczniów. Nauczyciel formułuje pytania i polecenia, uczeń natomiast odpowiada na zadanie pytania samodzielnie lub z pomocą nauczyciela.

• Prace pisemne to przede wszystkim prace domowe prace masowe, sprawdzające poziom wiadomości i umiejętności umysłowych uczniów.

• Obserwacja to podstawowa i najczęściej stosowana metoda w badaniach pedagogicznych.

• Rodzaje kontroli (4)

• Kontrola diagnostyczna (wstępna) jest prowadzona przed rozpoczęciem procesu kształcenia

• Kontrola kształtująca (formatywna, bieżąca) w trakcie prowadzenia tego rodzaju kontroli następuje zidentyfikowanie relacji pomiędzy wiadomościami umiejętnościami określonymi w celach kształcenia a poziomem wiadomości i umiejętności rzeczywiście ukształtowanymi.

• Kontrola sumująca (końcowa) prowadzimy ją po zakończeniu procesu kształcenia.

• System rygorystyczny i liberalny w ocenianiu (4)

1. POMIAR DYDAKTYCZNY

• Główne formy testów pisemnych(3)

• Zadania otwarte

• Rozszerzonej odpowiedzi (RO) wymaga od ucznia rozwiniętej odpowiedzi pisemnej. Odpowiedź powinna być logicznie uporządkowana, mieć logiczną strukturę. W kształceniu zawodowym rozwinięta odpowiedź słowna wspierana jest rysunkami, wykresami i obliczeniami.

• Krótkiej odpowiedzi (KO) wymaga od ucznia udzielenia odpowiedzi w postaci słowa, liczby, symbolu, wyrażenia matematycznego lub pełnego zdania.

• Z luką (L) wymaga od ucznia uzupełnienia zdania, fragmentu tekstu, wyrażenia matematycznego lub rysunku.

• Zadania zamknięte

• zadania na dobieranie (D) wymaga od ucznia podporządkowania elementów jednej kolumny elementom kolumny drugiej. Może polegać również na porządkowaniu danych wg. określonych kryteriów.

• Zadanie wielokrotnego wyboru (WW) wymaga od ucznia wybrania prawidłowej odpowiedzi lub najlepszej z pośród podanych.

• Zadania typu prawda – fałsz (PF) wymaga od ucznia rozstrzygnięcia czy zawarte w nim twierdzenie jest prawdziwe czy nie. Uczeń odpowiada na zadanie prawda – fałsz wskazując odpowiedz „tak” lub „nie”. Jest najprostszą formą zadań zamkniętych.

• Rodzaje testów – kryteria podziału (4)

• kryterium 1 – rodzaj pomiaru

• test różnujący

• test sprawdzający

• test sprawdzający wielostopniowy

• kryterium 2 – zaawansowanie konstrukcyjne testu

• test nieformalny (nie był poddany analizie, próbnemu testowaniu)

• test standaryzowany (przeszedł proces prób, ulepszeń)

• kryterium 3 – zasięg stosowania testu

• test nauczycielski (stosowany przez autora testu)

• test szerokiego użytku (stosowany w różnych gremiach uczniów)

• kryterium 4 – sposób uzyskiwania odpowiedzi

• test ustny

• test pisemny

• test praktyczny (uczeń wykonuje zadania praktyczne)

1. EWALUACJA DYDAKTYCZNA

• Istota ewaluacji (3)
  ewaluacja dydaktyczna to : celowe i systematyczne zbieranie oraz analiza i interpretacja informacji o przebiegu, właściwościach i wynikach działań dydaktycznych w celu ich ulepszenia lub podjęcia innych decyzji o ich prowadzeniu.

Ewaluacja zoriętowana jest współcześnie na 3 podstawowe działania:

Pomiar, osąd i decyzje

• Rodzaje ewaluacji (4)

• Ewaluacja diagnostyczna (wstępna)

• Ewaluacja kształtująca (bieżąca)

• Ewaluacja końcowa