Klasycyzm – w architekturze styl wzorujący się na formach architektonicznych starożytnego Rzymu i Grecji. Rozwinął się w połowie XVIII wieku jako reakcja na formalny przepych architektury baroku i rokoko.
1750-1830
Cechy architektury klasycystycznej[edytuj]
stosowanie porządków architektury antycznej
projektowanie ulic, dzielnic, miast w nowym stylu
wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;
kopiowanie elementów architektury starożytnej;
budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;
stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;
dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;
w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;
oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;
rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;
pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;
we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity; okna duże, kwadratowe;
kościoły – często budowane na planie koła, przykryte kopułą.
Wybrani przedstawiciele klasycyzmu[edytuj]
Francja: Jacques Germain Soufflot, Jean François Chalgrin, Charles Percier;
Anglia: Robert Adam, Robert Smirke;
Niemcy: Karl Friedrich Schinkel, Leo von Klenze, Carl Gotthard Langhans, Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff;
Włochy: Giovanni Battista Piranesi;
Polska: Stanisław Zawadzki, Dominik Merlini, Jan Chrystian Kamsetzer, Szymon Bogumił Zug, Jakub Kubicki, Antonio Corazzi, Efraim Szreger, Chrystian Piotr Aigner, Wawrzyniec Gucewicz.
Pierre Vignon
Giuseppe Sacconi
Klasycyzm nie wniósł żadnych nowych rozwiązań do konstrukcji, występują w tym okresie sklepienia lustrzane i beczkowe. Szerokie zastosowanie natomiast znalazły stropy belkowe i belkowo-kasetonowe.
W architekturze nie wprowadzono nowych elementów w kompozycji budynku w odniesieniu do poprzednich stylów, detal w tej architekturze charakteryzuje się płaskim opracowaniem.
Materiały, które znalazły zastosowanie w budowli okresu klasycyzmu to żeliwo i stal. Kierunek zwany neoklasycyzmem nie uznaje odstępstw od wzorów rzymskich i greckich. Wiernym naśladownictwem zamknął drogę do rozwoju własnego wyrazu w architekturze. Rozpowszechniły się budynki centralne na rzutach koła lub kwadratu. Powstały także założenia łączące formę krzyża greckiego i kopuły z wzorami antycznymi. Architekci tego okresu wzorowali się m.in. na rzymskim Panteonie, bryle grobowca Cyceli Metelli oraz małej świątyni Vesty w Tiwoli.