Motywy zainteresowania efektem działalności w przedsiębiorstwie
Naczelny motyw
korzyści
Właścicieli (dywidenda)

Zainteresowani korzyściami będą dawcy kapitału (banki, akcjonariusze, potencjalni właściciele).

Zysk może być przeznaczony do wypłaty, ale można też ten zysk pozostawić w przedsiębiorstwie przeznaczając go na inwestycje.

Zainteresowanie motywami efektów działalności wiąże się z funkcjami:

- Funkcja motywacyjna –

Funkcja

Zarządzanie finansami jest procesem podejmowania decyzji w zakresie pozyskiwania jak i lokowania źródeł finansowania

ZARZĄDZANIE FINANSAMI PRZEDSIĘBIORSTWA

- pozyskiwanie źródeł finansowania (kapitałów własnych i obcych)

- lokowanie kapitałów w składnikach majątkowych

	W celu

- maksymalizowania korzyści udziałowców (wzrostu wartości firmy)

	Przez

maksymalizowanie zysków finansowych kapitałów własnych	optymalizowanie nadwyżki
przy przestrzeganiu rozsądnego ryzyka finansowego

Literatura: W.Bień „Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa”

O.Brigham „Podstawy zarządzania finansami”

Maria Gorczyńska, Monika Wieczorek-Kosmala, Krystyna Znaniecka „Finanse przedsiębiorstwa”

Strategia finansowa

	Strategia finansowa
Wykorzystanie majątku		Wykorzystanie kapitału
Inwestowanie: - w trwałe składniki majątku - środki obrotowe		Finansowanie: - długoterminowe - krótkoterminowe
		Działalność rozwojowa. Określenie kierunków form inwestowania, ocena i wybór projektów inwestycyjnych
Kształtowanie struktury majątku		Podział zysku
		Działalność bieżąca. Polityka cen, dźwignia operacyjna, próg rentowności
		Zdolność produkcyjna. Wykorzystanie
		Cena
Aktywa: - majątek trwały - majątek obrotowy
		Kształtowanie relacji Struktura majątku – struktura kapitału
Zarządzanie kapitałek pracującym

Źródło: M. Wypych „Finanse przedsiębiorstw z elementami zarządzania i analizy”

Struktura aktywów

Pozyskiwany kapitał jest inwestowany (lokowany).

Jeżeli podmiot lokuje wielokierunkowo (nie tylko w składniki trwałego majątku) ale też w aktywa finansowe, ma większą szansę na to że ostateczny wynik finansowy będzie zyskiem, a nie stratą.

Aktywa obrotowe - nie zawsze przyczyną zróżnicowania struktury będzie polityka branżowa, może to być kwestia polityki sprzedaży (np. agresywna polityka sprzedaży)

Decyzje w ramach zarządzania finansami do decyzje związane z działalnością bieżącą i działalnością rozwojową.

Obraz przedsiębiorstwa na dany moment – BILANS

Z bilansu można odczytać co w danym momencie posiada przedsiębiorstwo. Pokazuje zaangażowane kapitały (kapitał – to pewna wartość, nośniki tej wartości mogą być różne wynikające z bilansu) oraz dzięki komu one są.

Kapitały własne odpowiadają sumie wartości która jest w danym momencie w przedsiębiorstwie dzięki właścicielom. Nowo wypracowana wartość pozostaje w przedsiębiorstwie dzięki decyzji właścicieli.

Obce źródła finansowania przedsiębiorstwa – kredyty bankowe, rezerwy, zobowiązania.

Podmiotem które finansuje przedsiębiorstwo jest również państwo (zobowiązania względem budżetu).

Możemy je podzielić ze względu na czas:

-krótkoterminowe

-długoterminowe

ze względu na tytuł zobowiązania:

- kredyty

-pożyczki

-podatki

Ze względu na oprocentowanie:

-obce oprocentowane źródła – ich zastosowanie (występowanie) jest rezultatem procesu decyzyjnego co do pozyskiwania tych źródeł (kredyty, obligacje, papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwo)

- obce nieoprocentowane źródła (zobowiązania względem pracowników) to że są zaangażowane w przedsiębiorstwie nie jest rezultatem decyzji przedsiębiorstwa to wynika z przyjętej techniki rozliczania się przedsiębiorstwa.

Kapitały własne (własne źródła finansowania).

KLASYFIKACJA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH

Podmioty nie będące spółkami:		Spółki		Spółki cywilne
	Przedsiębiorstwa państwowe
	Przedsiębiorstwa komunalne	Spółki kapitałowe	Spółki osobowe
	Spółdzielnie
	Przedsiębiorstwa osób fizycznych
	Jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi
				Z ograniczoną odpowiedzialnością
				akcyjne
			Z udziałem Kapitału Skarbu Państwa	Z udziałem kapitału osób prawnych
		W tym z kapitałem jednorodnym	Z udziałem prywatnego kapitału krajowego	Z udziałem kapitału zagranicznego

W przedsiębiorstwach państwowych występują 2 fundusze własne:

-założycielski – odzwierciedla wkład kapitałowy skarbu państwa.

-przedsiębiorstwa – jest powiązany z wynikami finansowymi przedsiębiorstwa, może się zwiększyć jeśli przeznaczony będzie na ten cel zysk, może maleć w związku ze stratą.

KAPITAŁY WŁASNE SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH

KAPITAŁY WŁASNE SPÓŁKI AKCYJNEJ

1. kapitał zakładowy – zależy od wartości nominalnej wyemitowanej i sprzedanej akcji

- podstawowy kapitał własny spółki

- dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej (art. 302 K.s.h.)

- minimalna wartość = 100 000 zł. (art. 308 §1 K.s.h)

- wartość nominalna 1 akcji ≥ 1 grodz (art. 308, §2 K.s.h.)

1. Kapitał zapasowy

- dodatkowy kapitał, obligatoryjne tworzony (art. 396 K.s.h)

- Głowna przyczyna tworzenia: pokrycie strat

- możliwość przeznaczenia na powiększenie kapitału zakładowego i dywidendę (w określonych

warunkach)

Źródła tworzenia:

- 8% zysku na dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału zakładowego

- nadwyżka z emisji akcji ponad wartość nominalną po pokryciu kosztów emisji

- dopłaty

1. Kapitał rezerwowy

- na pokrycie szczególnych strat lub wydatków (396 §4 K.s.h)

- tworzony z zysku

Cena emisyjna wpływa na sumę kapitałów własnych (cena po której akcja jest sprzedawana). Odpowiada wartościom, które powinny być wniesione do przedsiębiorstwa przez akcjonariuszy. Wpływa na kapitał zakładowy (wartość nominalna akcji). Cena emisyjna nie może być mniejsza od wartości nominalne. Różnica między tymi cenami nazywamy agio.

KAPITAŁY WŁASNE SPÓŁKI Z O.O.

1. Kapitał zakładowy

- podstawowy kapitał własny spółki

- dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej (art. 152 K.s.h.)

- minimalna wartość = 5 000 zł (art. 154 §1 K.s.h.)

- wartość nominalna 1 udziału ≥ 50 zł (art. 154 §2 K.s.h.)

1. Kapitał zapasowy

- dodatkowy kapitał spółki

Źródła tworzenie:

- nadwyżka ceny obejmowanych udziałów nad wartością nominalną (art.154 §3 K.s.h.)

- zysk

Przeznaczenie:

- pokrycie straty

- na kapitał zakładowy (art. 260 §1 K.s.h.)

- na dywidendy (art. 192 K.s.h.)

1. Dopłaty (art. 177 – 179 K.s.h.)

- przewiduje je umowa spółki

- wysokość w stosunku do udziałów

- uchwała wspólników ustala szczegóły

- zwrot jeśli nie są potrzebne na pokrycie straty

1. Kapitały rezerwowe

- na pokrycie strat, na inne cele

- tworzenie zysku

POZIOM KAPITAŁU OBROTOWEGO W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Sytuacja I

Kapitał stały – Majątek trwały › 0

Majątek trwały		Kapitał stały
Majątek obrotowy	Kapitał obrotowy
		Zobowiązania bieżące

Sytuacja II

Kapitał stały – Majątek trwały = 0

Majątek trwały		Kapitał stały
Majątek obrotowy		Zobowiązania bieżące

Sytuacja III

Kapitał stały – Majątek trwały ‹ 0

Majątek trwały		Kapitał stały
	Kapitał obrotowy	Zobowiązania bieżące
Majątek obrotowy

Wykres 4

Z punktu widzenia ryzyka utraty płynności finansowej, pierwsza sytuacja jest korzystniejsza. Pozytywną stroną trzeciej sytuacji jest dążenie do osiągnięcia większego zysku (jest większe ryzyko utraty płynności).

Kapitał obrotowy – to ta część kapitału stałego (suma kapitałów długoterminowych) która finansuje aktywa obrotowe.

Ta część aktywów obrotowych zwanych kapitałem obrotowym brutto która nie jest obciążona bieżącymi zobowiązaniami nazywamy kapitałem obrotowym netto. Kapitał obrotowy netto jest finansowany aktywami trwałymi.

min

Rodzaje strategii aktywów obrotowych

Strategia - celowe działanie. Strategia finansowa – całościowo ujęty zespół działań finansowych dla osiągnięcia wytyczonych celów finansowych. Strategia w obszarze finansów – interesuje nas wybór celów finansowych, żeby osiągnąć główny cel do którego dąży przedsiębiorstwo: maksymalizacja zysku (rentowność), dbałość o płynność finansową, osiągnięcie kasowego efektu działalności.

Strategia konserwatywna – zarządzający przedsiębiorstwem stawiają główny cel finansowy czyli ograniczenie ryzyka utraty płynności finansowej poprzez zadecydowanie o angażowaniu stałych źródeł finansowania. Dla tej strategii charakterystyczna jest sytuacja 1 (wykres 4).

Strategia agresywna – dominującym celem jest dążenie do jak największej rentowności kapitałów własnych, temu sprzyja sytuacja 3 (wykres 4). Stałe źródła finansowania nie zapewniają stałego pokrycia aktywów obrotowych. Wiodącym celem jest ograniczenie ryzyka utraty zdolności finansowej Stałe źródła finansowania w strategii agresywnej to stale występujące krótkoterminowe źródła finansowania (krótkoterminowe źródła + długoterminowe źródła).

Strategia umiarkowana – nie ma dominacji jednego celu nad drugim. Stałe źródła finansowania finansują całe minimalne zapotrzebowanie i część tego maksymalnego zapotrzebowania.

Krótkoterminowe stale występujące źródła finansowania nazywamy pasywami stałymi.

Rentowność – relacja zysku netto do kapitałów własnych

NA CZYM POLEGA RENTOWNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA I JAK JĄ MIERZYMY?

Celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja korzyści ekonomicznych, które sprowadzić można do maksymalizacji zysku. Istotne jest, więc posiadanie mierników, które informowałyby, w jakiej mierze cel ten jest w przedsiębiorstwie realizowany. Temu służy zestaw różnych wskaźników rentowności przedsiębiorstwa. Problem ten jest przedmiotem szczególnego zainteresowania organów księgowości w przedsiębiorstwie, a w aspekcie teoretycznym traktuje o tym teoria rachunkowości. W ogólnym zarysie jest on przedmiotem teorii ekonomii (mikroekonomii).

Rentowność oznacza osiągnięcie z aktywności gospodarczej dodatniego wyniku finansowego. Jest ona miarą ekonomiczną oceny efektywności działalności przedsiębiorstwa, rozumianą jako wzajemna relacja wyniku finansowego do określonych wielkości ekonomicznych. Zysk jest nadwyżką przychodów ze sprzedaży towarów i usług nad kosztami uzyskania tych przychodów.

Nadwyżka ta wyraża zysk brutto i określana jest jako dochód, będący podstawą wymiaru podatków. Możemy także mówić o zysku operacyjnym lub stracie operacyjnej. Przedsiębiorstwo może otrzymywać zyski lub straty nadzwyczajne, nie związane bezpośrednio z działalnością produkcyjno – usługową.

Do strat nadzwyczajnych zaliczyć można straty losowe, kary z tytułu niedotrzymania terminu umowy, zanieczyszczania środowiska itp.

Zyski nadzwyczajne związane mogą być np. z przeszacowaniem wartości majątku, kupionego wcześniej po niższych cenach, karami otrzymanymi od nieterminowych dostawców lub dłużników itp.
Ostateczny wynik finansowy przedsiębiorstwa, czyli zysk bilansowy, otrzymujemy dodając do zysku operacyjnego zyski nadzwyczajne i odejmując nadzwyczajne straty. Po potrąceniu od zysku bilansowego podatku dochodowego podatku dochodowego, płaconego do budżetu państwa, otrzymujemy zysk netto.
W teorii rachunkowości wyróżnia się także pojęcia zysku ekonomicznego oraz zysku księgowego. Zysk ekonomiczny jest różnica między ogólną wartością sprzedaży a kosztem ekonomicznym, czyli kosztem, zawierającym także nieujęte w księgowości przedsiębiorstwa ukryte.

Zysk ekonomiczny jest zawsze mniejszy od zysku księgowego, czyli zysku, uwzględniającego tylko koszty jawne, które przechodzą przez przepisy księgowe. Zysk ekonomiczny jest tożsamy z zyskiem księgowym, gdy nie ma kosztów ukrytych.

Zysk netto jest ekonomiczną podstawą finansowania przedsięwzięć rozwojowych przedsiębiorstwa, a także wypłacania dywidendy, czyli dochodów akcjonariuszy spółek.
Należy wskazać na dwie charakterystyczne cechy zysku jako specyficznej formy dochodu:
- po pierwsze dochód ten nie może być negocjowany lub ustalany wcześniej, gdyż jest wartością wynikową, rezultatem działalności operacyjnej przedsiębiorstwa
- po drugie dochód może być nie tylko dodatni, ale także ujemny – w przypadku poniesienia przez przedsiębiorstwo strat.

Wyróżnić można dwa podstawowe rodzaje rentowności w zależności od tego jako kształt przybiera licznik w relacji do wybranych wielkości ekonomicznych.

Rentowność brutto to miara efektywności w przypadku, gdy w liczniku relacji występuje zysk brutto, czyli zysk bilansowy przed opodatkowaniem.

Rentowność netto oznacza, że w liczniku występuje zysk bilansowy po opodatkowaniu.
Analizując rentowność w wielkościach względnych wyróżnić należy dwa podstawowe mierniki oceny rentowności. Są nimi współczynnik rentowności majątku i stopa zwrotu netto.

Współczynnik rentowności majątku, który możemy określić jako stopę zysku lub współczynnik zwrotu zainwestowanego majątku wyrażony jest wzorem:

Rn = Zn lub Rn = Zo
M M

gdzie:
Rn – wskaźnik zwrotu zainwestowanego majątku (kapitału)
Zn – zysk netto
Zo – zysk operacyjny
M – zainwestowany majątek

Drugi podstawowy miernik oceny rentowności – stopę zwrotu kapitału netto – możemy wyrazić wzorem.

Re = Zn
Kw

gdzie:
Re – to stopa zwrotu kapitału netto
Zn – zysk netto
Kw – kapitał własny

Miernik wyraża rezultaty aktywności w odniesieniu do jednostki kapitału własnego. Uzupełnieniem tego miernika jest wskaźnik rentowności kapitału udziałowego (akcyjnego)

Ru = Zn
Ka

gdzie:
Ru – wskaźnik rentowności kapitału udziałowego (akcyjnego)
Zn – zysk netto
Ka – kapitał akcyjny

Jeśli aktywność przedsiębiorstwa pokryta jest w całości kapitałem własnym – rentowność kapitału jest równa rentowności majątku. Są to najczęściej stosowane wskaźniki ilustrujące efektywność działalności przedsiębiorstwa. Aby określić, czy efektywność ta rośnie czy zmniejsza się, trzeba dokonać porównania poszczególnych wskaźników z różnych okresów. Wartość poznawcza tych wskaźników wzrasta, jeśli będziemy mieć możliwość ich porównania z analogicznymi wskaźnikami innych firm branży jako całości.

W pracach teoretycznych i praktyce księgowej przedsiębiorstwa stosuje się poza wskazanymi wyżej – wiele innych wskaźników, które dostarczają informacji o efektywności różnych sfer działalności przedsiębiorstwa. Są to wskaźniki szczegółowe w odróżnieniu od wskazanych wyżej wskaźników syntetycznych. Ich dobór zależy od celu analizy.

Możliwe jest np. sformułowanie zestawu wskaźników produkcyjności, które dostarczają informacji o stopniu wykorzystania danego czynnika produkcji. Może to być np. wskaźnik produkcyjności trwałych, materiałów, siły roboczej: mogą to być wskaźniki chłonności – materiałów, pracy, energii itp.

A oto niektóre szczegółowe wskaźniki rentowności
- wskaźniki zyskowności na jedną akcję:

zysk netto

liczba akcji (udziałów)

Określa, jaka część zysku przypada na jedną akcję. Jest sygnałem o celowości zwiększania lub zmniejszania zaangażowania kapitałowego w przedsiębiorstwo.

- wskaźnik dywidendy na jedną akcję:

zysk przeznaczony na dywidendy
liczba akcji (udziałów)

Informuje o stopniu zyskowności (rentowności) każdej akcji, posiadanej w przedsiębiorstwie

- wskaźnik relacji ceny rynkowej akcji do zysku na jedną akcję:

cena rynkowa akcji
zysk na jedną akcje

Informuje o efektywności lokat kapitałowych – przy uwzględnieniu sytuacji na rynku kapitałowym


- wskaźnik wypłaty dywidendy na stosunku do zysku na jedną akcję:

dywidenda na jedną akcję
zysk na jedną akcję

wskazuje jaka część zysku przeznaczona została dla akcjonariuszy, a jaka na potrzeby rozwojowe przedsiębiorstwa

- wskaźnik rentowności zatrudnienia:

zysk netto
przeciętny stan zatrudnienia

informuje o efekcie finansowym, wypracowanym przez jednego zatrudnionego w danym okresie obliczeniowym.

Wskaźniki tego rodzaju można mnożyć – w zależności od potrzeb analizy. Bardziej szczegółowo traktuje o poruszanych tu zagadnieniach teoria rachunkowości.

Współczynnik płynności (Wpł):

Wpł = płynne aktywa (zapasy + należności + gotówka)
płynne pasywa (zobowiązania + spłata kredytów krótkoterminowych)

Współczynnik ten określa stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych bieżącymi aktywami przedsiębiorstwa, czyli jego zdolność do pokrywania bieżących zobowiązań.
Płynność firmy będzie tym większa, im większa będzie przewaga aktywów nad wielkością pasywów. Współczynnik winien, więc być większy od jednostki.

Współczynnik aktywności (Wa):

Wa = należności + gotówka w kasie
zobowiązania + spłata kredytów

Wskazuje on na stopień pokrycia zobowiązań krótkoterminowych aktywami w wysokim stopniu płynności. Powinien być większy lub równy jedności.

Współczynnik obsługi długów (Wod)

Wod = zysk brutto + odsetki + amortyzacja
raty

spłat długoterminowych + odsetki

Informuje, czy zysk przedsiębiorstwa jest na tyle wyskoki, że stwarza możliwość spłat kredytów długoterminowych i odsetek. Powinien być wyższy od jedności.

Podstawowym źródłem informacji przy analizie rentowności przedsiębiorstwa jest bilans, który stanowi zestawienie syntetyczne w ujęciu wartościowym rzeczywistego stanu aktywów i pasywów przedsiębiorstwa na ściśle określony moment (moment bilansowy – dzień)
Aktywa – to ogół środków gospodarczych (składników majątkowych), których rozporządza przedsiębiorstwo w dokładnie określonym momencie.
Pasywa – to zestawienie źródeł finansowania majątku przedsiębiorstwa.