Sprawozdanie z ćw. z laboratoirum bezpieczeństwa technicznego
z dnia 25.04.2012
Podczas ćwiczeń mieliśmy się zapoznać z programem ALOHA pozwalającym na bardziej obrazowe przekazanie wiedzy na temat potencjalnych zanieczyszczeń niż program SLAB używany do tej pory. ALOHA pozwala na nie tylko sztywne liczby, ale i generuje obrazy dla danego typu zagrożenia. Pozwala to na planowanie potencjalnych zagrożeń związanych z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi.
W swoim sprawozdaniu mieliśmy się zająć wybraną subtancją chemiczną niebezpieczną ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji zagrożenia zdrowia.
Wybrana niebezpieczna substancja: cyjanek potasu KCN
Właściwości fizykochemiczne:
Masa molowa 65,12 g/mol
Gęstość i stan skupienia 1,55 g/cm³; ciało stałe
Rozpuszczalność w wodzie 71,6 g/100 ml
Temperatura topnienia : 634,5 °C
Temperatura wrzenia 1625 °C
Informacje o substancji i zastosowanie w przemyśle:
Cyjanek potasu (potocznie: cyjanek) – nieorganiczny związek chemiczny, sól potasowa kwasu cyjanowodorowego. Jest silną trucizną. Cyjanek potasu tworzy bezbarwne, higroskopijne kryształy o strukturze chlorku sodu. Słabo rozpuszcza się w metanolu, formamidzie, hydroksyloaminie i glicerynie. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, ulegając dysocjacji na jony K+ i CN-. W obecności wody ulega częściowej hydrolizie z wydzieleniem cyjanowodoru nadającego mu charakterystyczny zapach gorzkich migdałów. Znajduje zastosowanie w metalurgii srebra i złota, w galwanotechnice, w syntezach chemicznych, jako trucizna na gryzonie umieszczony w kapsułkach, jako środek umożliwiający szybkie popełnienie samobójstwa np. w trakcie działań wojennych w przypadku schwytania przez wroga. Cyjanek potasu tworzy bezbarwne, higroskopijne kryształy o strukturze chlorku sodu. Słabo rozpuszcza się w metanolu, formamidzie, hydroksyloaminie i glicerynie. Bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie, ulegając dysocjacji na jony K+ i CN-. W obecności wody ulega częściowej hydrolizie z wydzieleniem cyjanowodoru nadającego mu charakterystyczny zapach gorzkich migdałów. Otrzymywany w reakcji cyjanowodoru z wodorotlenkiem potasu, stopienia cyjanamidku wapnia z węglem i chlorkiem potasu, działania azotu na metaliczny potas zmieszany z węglem lub przez utlenianie izotiocyjanianów kwasem azotowym(V).
Stosowany w metalurgii, galwanoplastyce, do wydzielania niektórych metali z rud, jako odczynnik chemiczny w syntezach organicznych i w laboratoriach chemicznych, oraz jako trutka przeciw gryzoniom. Cyjanek potasu, jak większość pozostałych cyjanków, jest silnie toksyczny, LD50 wynosi 2,86 mg/kg masy ciała. Jego trujące działanie polega na blokowaniu procesu oddychania na poziomie komórkowym poprzez nieodwracalną inhibicję oksydazy cytochromowej, będącej kluczowym enzymem łańcucha oddechowego oraz wtórnie fosforylacji oksydacyjnej. W efekcie, mimo iż transport tlenu z płuc do tkanek jest zachowany, dochodzi do hipoksji tkankowej.
3.Zagrożenia wynikające z właściwości fizykochemicznych i pierwsza pomoc:
Cyjanek potasu jest silną trucizną. Hamuje utlenianie tkankowe. Działa toksycznie na cały organizm, szybko doprowadzając do śmierci. Cyjanek potasu uniemożliwia dopływ tlenu poprzez blokowanie esterazy cytochromowej. Połączenia cyjanków z enzymami są odwracalne. Jeżeli nastąpiło narażenie, leczenie musi być zastosowane natychmiastowo. Jeżeli cyjanek potasu zetknie się z kwasem, jednym z produktów reakcji będzie cyjanowodór. Toksyczne właściwości cyjanku potasu nasilają się w obecności alkoholu. Zatrucie cyjankiem potasu może nastąpić na drodze pokarmowej, poprzez wdychanie par i pyłów, a także poprzez wilgotną skórę lub rany. Działa bardzo szybko. Zatrucia na ogół kończą się śmiercią. Śmiertelna dawka dla człowieka, w przeliczeniu na grupę cyjankową, wynosi 2 mg/kg masy ciała.
Toksyczność: Cyjanek potasu, jak większość pozostałych cyjanków, jest silnie toksyczny. Jego trujące działanie polega na blokowaniu procesu oddychania na poziomie komórkowym poprzez nieodwracalną inhibicję oksydazy cytochromowej, będącej kluczowym enzymem łańcucha oddechowego oraz wtórnie fosforylacji oksydacyjnej. W efekcie, mimo iż transport tlenu z płuc do tkanek jest zachowany, dochodzi do hipoksji tkankowej. Cyjanek potasu łatwo rozkłada się w kwaśnym środowisku wodnym do cyjanowodoru:
KCN + HCl → KCl + HCN
Reakcja ta jest wykorzystywana w komorach gazowych, stosowanych jako forma egzekucji w Stanach Zjednoczonych.
Zatrucie: w wyniku zatrucia cyjankiem potasu, do ratowania stosuje się: kortyzon, węgiel aktywny, azotyn amylu, azotan(III) sodu, N-4-dimetyloaminofenol, tiosiarczan sodu (odtrutki).
Utylizacji cyjanku dokonuje się przez gotowanie z wodorotlenkiem żelaza(II); powstaje wtedy heksacyjanożelazian(II) potasu K4[Fe(CN)6].
Wdychanie pyłów i spożycie: Ból w klatce piersiowej, skrócenie oddechu, osłabienie, ból i ucisk w okolicy serca. Oddech ulega zakłóceniu. Występuje drapanie w gardle, ślinotok, drętwienie ust, osłabienie, spadek ciśnienia krwi. Pojawia się lęk, wytrzeszcz oczu, rozszerzenie źrenic i następuje gwałtowna utrata przytomności. Mogą pojawić się drgawki i kurczowe zwarcie szczęk z przygryzieniem języka. Oddawany jest kał i mocz.
Kontakt z oczami: Cyjanek potasu powoduje podrażnienie i zaczerwienienie, może zaistnieć chemiczne oparzenie.
Kontakt ze skórą: Może wystąpić podrażnienie i ból oraz chemiczne poparzenie. Cyjanek potasu może być wchłaniany przez nieuszkodzoną skórę, powodując objawy takie jak wskutek wdychania i spożycia. Na skórze pojawiają się wypryski i owrzodzenia. Skóra swędzi.
Najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy:
NDS – 0,3 mg/m3 (w przeliczeniu na HCN),
NDSCh – 10 mg/m3 (w przeliczeniu na HCN).
Środki ochrony: Podczas stosowania cyjanku potasu nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z cyjankiem potasu, unikać wdychania pyłów, par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Po pracy dokładnie wymyć powierzchnię ciała. Środki ochrony – maski ochronne z filtrami pyłów P3, rękawice ochronne z tworzywa sztucznego, okulary ochronne w szczelnej obudowie, uranie ochronne ze zwartej tkaniny, fartuchy ochronne.
Magazynowanie w oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie materiałów trujących, wyposażonym w instalację wentylacyjną.
Cyjanek potasu i przewozi, i przechowuje się z zachowaniem przepisów o materiałach trujących, w bębnach metalowych, beczkach drewnianych, puszkach, butelkach szklanych. Przechowywanie i wszelkie manipulacje odbywają się w suchych, wentylowanych, zamkniętych pomieszczeniach, z dala od kwasów, zgodnie z przepisami dotyczącymi substancji trujących. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.
Wnioski: wybrana przeze mnie substancja jest silnie trująca. Najbardziej silnie oddziałowuje na wyobraźnie fakt, że jest używana jako środek samobójczy w wojskowych sytuacjach ekstremalnych. W przypadku uwolnienia jej do środowiska niezbędna jest niezwłoczna reakcja, ponieważ trucizna zabija niezwykle szybko. Odpowiednio szybka reakcja może uratować komuś życie, chociaż to się rzadko zdarza, gdyż niewiele osób trzyma w domu substancje stanowiące odtrutkę na KCN, takie jak np. kortyzon.