rodzaje zatruć

Biorąc pod uwagę dynamikę, mechanizm oraz działanie trucizny na organizm zatrucia można podzielić na:

• Zatrucia ostre

• Zatrucia podostre

• Zatrucia przewlekłe

Zatrucia ostre

dlaczego sie tak nazywają

Zatrucia występujące wśród ludzi można podzielić na:

Zatrucia rozmyślne (samobójcze lub zbrodnicze)

• Zatrucia rozmyślne, zwłaszcza lekami, stanowią ciągle ważny problem społeczny.

• Najczęściej w tym celu były używane: barbiturany, chinina, leki uspokajające, tabletki od bólu głowy, tal, fosforek cynku, a ponadto gaz świetlny, nieraz ze znaczną dawką alkoholu etylowego.

• W zatruciach zbrodniczych najczęściej są używane: arszenik, strychnina, sublimat, cyjanek potasu. Obecnie do prób samobójczych najczęściej są wykorzystywane opiaty (amfetamina, opiaty w połączeniu z lekami z grup benzodiazepin, barbituranów, fenotiazyn).

Zatrucia przypadkowe. Stanowią one nadal poważne zagrożenie ze względu na to, że ulegają im nie tylko poszczególne osoby, lecz także często duże grupy społeczne.

• Zatrucia te mogą być ostre, jak w przypadku zatruć rozmyślnych lub przewlekłe.

• Z zatruciami przypadkowymi można się często spotkać w życiu codziennym, np. omyłkowe podanie leków lub ich przedawkowanie, zatrucia chemikaliami używanymi w gospodarstwie domowym, spożywanie żywności nie tylko skażonej mikroorganizmami, lecz także zanieczyszczonej substancjami toksycznymi, a szczególnie środkami ochrony roślin.

Zatrucia ostre. Charakteryzują się one szybkim rozwojem szkodliwych zmian w organizmie, powstających w ciągu krótkiego czasu po wprowadzeniu jednorazowej dawki trucizny dożołądkowo, inhalacyjnie lub po naniesieniu na skórę. Na ogół objawy uszkodzenia lub śmierć występują po 24 h.

• Charakteryzują się przeważnie dużą dynamiką objawów klinicznych.

Zatrucia podostre. Szkodliwe zmiany w organizmie występują mniej gwałtownie po podaniu jednorazowej lub kilkakrotnej dawki. W zatruciach podostrych wykrycie powstałych zmian patologicznych jest często możliwe po zastosowaniu fizjologicznych badań czynnościowych narządów.

Zatrucia przewlekłe. Powstają wskutek działania małych dawek trucizny podawanych przez dłuższy okres na ogół pod wpływem kumulacji trucizny w organizmie. Zatrucia przewlekłe powstają zwykle w wyniku zatruć przypadkowych, np. przebieg zatruć zawodowych ma przeważnie charakter przewlekły.

• Substancje toksyczne, zanieczyszczające środowisko człowieka, występują przeważnie w tak małych stężeniach, że wywołują tylko działanie przewlekłe.

czynniki wpływające na toksycznośc i metabolizm leków

Czynniki warunkujące toksyczność

• Właściwości fizykochemiczne substancji toksycznych

• Budowa chemiczna związku

• Czynniki biologiczne

• Czynniki genetyczne

• Czynniki osobnicze, choroby, czynniki środowiskowe

• Właściwości fizyko-chemiczne trucizn

• Duże znaczenie w toksykologii ma rozpuszczalność substancji toksycznej w wodzie i w lipidach.

• organizm ludzki stanowi środowisko wodne, a barierami warunkującymi rozprzestrzenianie się w nim związków są błony komórkowe o strukturze białkowo-lipidowej.

definicja toksykologii

Toksykologia - nauka interdyscyplinarna wyodrębniona z biologii, chemii, medycyny, weterynaryjnej, farmakologii i innych dziedzin.

• Dzieli się ją umownie na toksykologię teoretyczną i toksykologię stosowaną.

• Nazwa "toksykologia" wywodzi się od greckiego słowa τόξον (toxon) - "łuk" oraz toxicos - substancja, którą zatruwano strzały.

Zakres działania toksykologii

Toksykologię dzieli się na:

• toksykologię ogólną - zajmuje się definiowaniem podstawowych pojęć

• toksykologię szczegółową - bada i opisuje trucizny

• toksykologię doświadczalną - opracowuje modele badawcze i zajmuje się śledzeniem losu trucizn w organizmie.

Toksykologia zajmuje się badaniem własności czynników toksycznych i negatywnymi skutkami ich oddziaływania na organizm. Takimi własnościami są na przykład:

• toksyczność - bezpośrednie wywoływanie objawów chorobowych

• mutagenność - powodowanie zmian genetycznych

• kancerogenność - powodowanie zmian nowotworowych

• teratogenność - powodowanie wad rozwojowych płodu

• alergogenność - wywoływanie alergii.

Analiza toksykologiczna - zespół czynności mających na celu ustalić obecność i stężenie toksycznych związków chemicznych.

W zależności od tego jakich organizmów dotyczy ta analiza wyróżnia się:

• humanotoksykologię - analiza organizmów ludzi

• zootoksykologię - analiza organizmów zwierząt

• fitotoksykologia - analiza organizmów roślin.

Do najnowszych metod badania toksyczności środowiska należy analiza bioindykacyjna. Obserwuje się w niej efekty letalne i subletalne organizmów wskaźnikowych, np.: bakterii, glonów, pierwotniaków, skorupiaków, mchów, porostów i innych.

Ekotoksykologia - dziedzina toksykologii, której przedmiotem jest wpływ ksenobiotyków na biotyczne składowe ekosystemów.

metabolizm ksenobiotyków, co sie dzieje na jakim etapie

Ksenobiotyk - obca substancja w organizmie, który ani jej nie produkuje, ani nie jest mu potrzebna do jego procesów., krócej, substancja obca, egzogenna, materiał antropogenny. Pod nazwą "ksenobiotyk" kwalifikuje się wszystko - lekarstwa, trucizny, środki produkowane przez przemysł, jak kosmetyki, środki ochrony roślin, środki owadobójcze, używki, mykotoksyny ale także i konserwanty będące w żywności ... , Jednym słowem "wszystko" co obce

Ksenobiotyki - substancje obce, które mogą wywierać działanie szkodliwe. Występują jako:

• substancje towarzyszące składnikom niezbędnym do istnienia organizmu,

• leki,

• używki,

• trucizny.

Ksenobiotyki – metabolizm:

to całość różnorodnych procesów określających los substancji obcych w organizmie na które składają się:

wchłanianie (absorbcja), - Drogi wchłaniania: pokarmowa, skórna, wziewna, pozajelitowa – (parenteralna)- dożylna, dootrzewnowa,domięśniowa, doskórna, podskórna, dordzeniowa, przez jamy ciała – dospojówkowa, donosowa, doodbytnicza,dopochwowa,

rozmieszczenie (dystrybucja), Rozprowadzenie ksenobiotyków po całym organizmie z krwią lub chłonką.

W początkowej fazie (kilka minut): serce, wątroba, nerki, mózg,

W drugiej fazie (kilkadziesiąt): mięśnie, skóra, tk. tłuszczowa,

Obszary ograniczonej przepuszczalności:

bariera krew – mózg ,

bariera krew – płyn mózgowo-rdzeniowy,

bariera łożyskowa (m.cz.<600),

Bariera krew – jądro.

Dystrybucja zależy od wiązania z :

Białkami osocza: albuminy (barbiturany, salicylany, sulfonamidy), globuliny (miedź, żelazo, tyroksyna),

Krwinkami: ołów metylortęć,

Białkami narządowymi: nerki i wątroba,

przemiany biochemiczne (biotransformacja),- to proces enzymatycznej lub nieenzymatycznej przemiany ksenobiotyków do jednego lub kilku metabolitów. przemiany chemiczne jakim podlegają ksenobiotyki to:

reakcje pierwszej fazy: utlenianie, redukcja, hydroliza,

reakcje drugiej fazy: sprzeganie

wydalanie (eliminacja), - to eliminacja zmienionej lub niezmienionej substancji obcej z organizmu,

drogi wydalania:

z moczem – ksenobiotyki o niskiej masie czasteczkowej, dobrze rozpuszczalne w wodzie jak np. leki,

z żółcią –związki polarne i cząsteczki o m. cz. > 300

z wydychanym powietrzem – ksenobiotyki lotne,

inne: ślina, pot, mleko

skóra - Mechanizm przenikania ksenobiotyków: tranepidermalny, transfolikularny,

Wzrost przenikalności:

Młodsza skóra, cieńsza skóra, wysokie temperatury, wzmożona wilgotność, zmiana pH na zasadowe, przekrwienie wywołane pocieraniem, jontoforezą

Zastosowanie miejscowo: metanol, chloroform, sulfotlenek dimetylowy ( DMSO),

Etanol, aceton.

Zatrucia zawodowe: praca z chemicznymi środkami ochrony roślin

Antyoksydanty – substancje chroniące organizm przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki.

Enzymatyczne:

• Dysmutaza ponadtlenkowa,

• Katalaza,

• Peroksydaza glutationu,

Nieenzymatyczne:

• Witaminy C i E,

• Β- karotn,

• Zredukowany glutation,

• Ceruloplazmina,

• Kwas liponowy.

enzymy

• Białka, które katalizują ważne życiowo reakcje chemiczne w organizmie, zawierają tzw. centrum aktywne, które łączy się z substratem tworząc kompleks E-S,

• Trucizny działają jak inhibitory ponieważ:

- mają analogiczna budowę steryczną tworząc kompleks EI – inhibicja kompetycyjna,

- wiążą się poza centrum aktywnym – inhibicja niekompetycyjna,

- mogą blokować grupy funkcyjne koenzymów – blokowanie reakcji red-ox

Inhibitory esterazy acetylocholinowej: p- nitrofenol

-powoduje wzrost ACh w synapsach i na zakończeniach nerwowych,

-obj. nikotynowe i muskarynowe,

Fluorooctan:

-silnie toksyczny pestycyd na gryzonie,

-tworzy kompleks akonitaza-fluorocytrynian przerywając cykl Krebsa,

-obj, arytmia /wapń/, wymioty, ataki padaczki „grand mal”, zapaść, zgon,

Luizyt i tlenek arsenu (III):

• związki As³⁺ reaguja z grupami SH enzymów i koenzymów

np. kwas liponowy – niezbedny w cyklu Krbsa.

Alergie

Typ reakcji	Mechanizm	Objawy
I	Reakcje IgE-zależne	pokrzywka, obrzęk, skurcz oskrzeli, wstrząs anafilaktyczny
II	Reakcje cytotoksyczne zależne od IgG, IgM, ze zniszczeniem komórek	niedokrwistość hemolityczna, granulocytopenia, małopłytkowość
III	Reakcje zależne od kompleksów immunologicznych	gorączka, ch. posurowicza, zapalenie naczyń, zapalenie wątroby, śródmiąższowe zapalenie nerek
IV	Reakcje opóźnione zależne od limfocytów T	alergiczny wyprysk kontaktowy, wykwity pęcherzowe, wysypki krostkowe i plamisto- grudkowe, odrzucenie przeszczepu

Bezpieczne stosowanie ziół

• Nie podawaj jakichkolwiek ziół niemowlętom ani dzieciom. Jeśli jednak kupujesz zioła dla dzieci to upewnij się, że na opakowaniu wyszczególnione są dawki dla dzieci.

• Nigdy nie stosuj wewnętrznie esencji olejków.

• Jeśli wystąpią jakieś skutki uboczne, natychmiast przestań brać zioła.

• Jeśli cierpisz na jakąś przewlekłą chorobę jak cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze zawsze skonsultuj się z lekarzem znającym się na ziołolecznictwie zanim sam zaczniesz stosować tego typu produkty.

• Pamiętaj, że może upłynąć kilka tygodni zanim stwierdzisz pierwsze efekty niektórych ziół.

• Zanim kupisz jakiś produkt ziołowy, upewnij się, że na opakowaniu jest jego naukowa nazwa, użyte części rośliny, daty produkcji oraz przydatności do spożycia oraz adres producenta.

• Nigdy nie traktuj pochodzenia jakiegoś zioła za coś oczywistego. Najlepszym sposobem na to, aby być pewnym użycia właściwego rodzaju zioła jest kupienie go samemu. Większość z nich jest dostępna w sklepach zielarskich lub sklepach medycyny naturalnej. Zioła są dostępne w kapsułkach, wyciągach, płynach, proszkach, tabletkach i olejkach.

• Większość leków ziołowych działa w łagodniejszy sposób niż lekarstwa, jednak należy zachować ostrożność. Niektóre z nich są bardzo silne, dlatego trzeba zachować należny im szacunek.

• Przed podjęciem terapii ziołowej należy skontaktować się z lekarzem prowadzącym