NADCIŚNIENIE

Czynniki ryzyka:

• Wiek (M>55 r.ż., K > 65 r.ż.)

• Palenie tytoniu

• Zaburzenia lipidowe

  • ChT >190 mg%

  • HDL < 40 mg%

  • LDL > 115 mg%

  • Tg > 150 mg%

• Wywiad rodzinny + (M < 55 r.ż., K < 65 r.ż.)

• Otyłość brzuszna (obwód pasa M > 102 cm, K > 88 cm)

• Białko C-reaktywne > 1 mg/dl

Choroby współistniejące:

• Cukrzyca

• Choroby naczyniowe mózgu (udar)

• Choroba serca,

• Niewydolność nerek

• Choroby tętnic obwodowych

• Zaawansowana retinopatia (wysięki, wybroczyny)

Leczenie nie farmakologiczne:

• Ćwiczenia ruchowe => spoczynkowej czynności serca => stężenia katecholamin

• Dieta:

  • obniżenie masy ciała,

  • zmiana składu,

  • ograniczenie spożycia soli,

  • ograniczenie spożycia alkoholu,

  • inne czynniki

Leki pierwszego rzutu w monoterapii:

• leki moczopędne

• beta blokery

• alfa blokery

• antagoniści kanału wapniowego

• inhibitory konwertazy angiotensyny ACE

• antagoniści receptora A II

Wybór i dawka leków przeciwnadciśnieniowych zależy od:

• mechanizmu działania leku

• etiologii nadciśnienia

• postaci klinicznej (stopnia)

• zaawansowania powikłań naczyniowych i narządowych

• wydolności nerek

• wydolności wątroby

• zaburzeń metabolicznych

• tolerancji leku przez pacjenta (komfort życia)

• wieku chorego

Terapia skojarzona > nie stosować leków o takim samym uchwycie !!!

• inhibitory ACE + b-blokery => możliwość gwałtownych spadków RR

• Ca-blokery + b-blokery => możliwość zaburzeń chrono- i dromotropowych

• sympatykolityki => u ludzi starszych możliwość hipotonii ortostatycznej

b-BLOKERY

Stosowane grupy leków:

• kardioselektywne (Atenolol, Metoprolol)

• hydrofilne (Atenolol, Nadolol)

• z własną aktywnością sympatomimetyczną (ISA) (Oksyprenolol, Pindolol)

• α,β-blokery (Labetalol, Carvedilol)

• β-blokery rozszerzające naczynia (Bizoprolol, Celiprolol)

Mechanizm działania:

• zmniejszenie objętości minutowej (rzutu minutowego)

• hamowanie wydzielania reniny

• działanie anksjolityczne (przeciw lękowe)

Wskazania:

• leczenie pierwszego rzutu

• chorzy z nadciśnieniem tętniczym i chorobą wieńcową oraz po ostrych objawach ze strony serca (zawał serca, niestabilna dławica piersiowa)

• chorzy z nadciśnieniem tętniczym i zwiększonym niepokojem; Atenolol stosowano w ciąży bez żadnych wyraźnych niekorzystnych działań na
  płód

Leczenie skojarzone: z lekami tiazydowymi i antagonistami wapnia (z wyjątkiem Werapamilu)

Informacja użyteczna klinicznie:

Dodatkowa zaleta b-blokerów polega na tym, że wywierają efekt wtórnej prewencji - zapobiegają zgonom i powtórnym zawałom serca

Przeciwwskazania:

• astma

• senność

• depresja

Działania niepożądane:

• senność, depresja (zwłaszcza b-blokery niehydrofilowe)

• niewielkie zwiększenie stężenia lipidów

• zimne ręce i stopy (rzadziej w przypadku b-blokerów z ISA)

• kumulacja u chorych z niewydolnością nerek

LEKI MOCZOPĘDNE

Stosowane grupy leków:

• tiazydy (Hydrochlorotiazyd)

• diuretyki pętlowe (Furosemid)

• leki zatrzymujące ("oszczędzające") potas (Spironolakton, Amiloryd, Triamteren)

• leki "tiazydopodobne" (Chlortalidon, Indapamid)

Mechanizm działania:

• natriureza

• zmniejszenie objętości minutowej (rzutu minutowego)

• rozszerzenie naczyń

Wskazania:

• leczenie pierwszorzutowe

• jako uzupełnienie leczenia innymi lekami (leki tiazydowe, Furosemid)

• nadciśnienie tętnicze w cukrzycy (stosuje się Indapamid)

• pierwotny hiperaldosteronizm (Spironolakton)

Leczenie skojarzone: z b-blokerami i inhibitorami konwertazy

Przeciwwskazania:

• cukrzyca

• hiperlipidemia

• dna

Działania niepożądane:

• hipokaliemia, hiponatremia

• zwiększenie stężenia lipidów

• nietolerancja glukozy

• impotencja erekcyjna

ANTAGONIŚCI KANAŁÓW WAPNIA

Stosowane grupy leków:

• dihydropirydyny (Nifedypina, Nikardypina, Felodypina)

• dihydropirydyny o przedłużonym działaniu (Amlodypina)

• leki nie należące do dihydropirydyn (Werapamil, Diltiazem)

Mechanizm działania:

• blokowanie wolnych kanałów wapniowych w komórkach mięśni gładkich, co zmniejsza napięcie ścian naczyń

Wskazania:

• można stosować w leczeniu pierwszego rzutu bądź gdy inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne

• starsi chorzy z nadciśnieniem tętniczym

• chorzy z chorobami naczyń obwodowych (z miażdżycą zarostową)

• chorzy z nadciśnieniem tętniczym i chorobą wieńcową

Leczenie skojarzone: z b-blokerami i inhibitorami konwertazy

Informacja użyteczna klinicznie:

Należy unikać kojarzenia antagonistów wapnia typu werapamilu z b-blokerami, ponieważ może wystąpić hipotonia i bradykardia.

Przeciwwskazania:

• nie stosować w ciąży ani u kobiet w wieku rozrodczym

• Werapamil - nie należy go też stosować razem z b-blokerem)

Działania niepożądane:

• zaczerwienienie skóry (zwłaszcza twarzy)

• bóle głowy

• obrzęki

• niewydolność serca i zaparcie w przypadku Werapamilu

• przerost dziąseł

INHIBITORY KONWERTAZY ANGIOTENSYNY

Stosowane grupy leków:

• inhibitory konwertazy zawierające grupę sulfhydrylową (SH) (Kaptopryl)

• proleki (Enalapryl, Ramipryl, Cilazapryl, Peryndopryl)

• inhibitory konwertazy o przedłużonym działaniu (Enalapryl, Lizynopryl)

Mechanizm działania:

• hamowanie wytwarzania angiotensyny II

• hamowanie rozkładania bradykininy

Wskazania:

• nadciśnienie tętnicze pierwotne - we wszystkich okresach

• można stosować w leczeniu pierwszego rzutu lub gdy inne leki są przeciwwskazane albo nieskuteczne

• nadciśnienie tętnicze z niewydolnością serca

• cukrzyca

Leczenie skojarzone: z antagonistami wapnia i lekami moczopędnymi

Informacje użyteczne klinicznie:

• Inhibitory konwertazy są najlepiej tolerowanymi lekami hipotensyjnymi.

• Przed rozpoczęciem leczenia inhibitorami konwertazy lek moczopędny należy odstawić lub zmniejszyć jego dawkę.

• Proleki wymagają uczynnienia w wątrobie i dlatego później rozpoczynają działanie niż inhibitory konwertazy z SH.

Przeciwwskazania:

• ciąża, pacjentki w wieku rozrodczym

• porfiria

• w zwężeniu tętnicy nerkowej i w niewydolności nerek zaleca się zachowanie największej ostrożności

Działanie niepożądane:

• suchy kaszel!!!!!!

• obrzęk naczynioruchowy

• pogorszenie czynności nerek u chorych ze zwężeniem
  tętnicy nerkowej

• hipotonia

a-BLOKERY

Stosowane grupy leków:

• o krótkim działaniu (Prazosyna)

• o przedłużonym działaniu (Doksazosyna, Terazosyna)

Mechanizm działania:

• blokowanie postsynaptycznych receptorów a-adrenergicznych, co prowadzi do rozszerzenia naczyń

Wskazania:

• można stosować w leczeniu pierwszorzutowym lub gdy inne leki są przeciwwskazane lub nieskuteczne

• nadciśnienie tętnicze z hiperlipidemią

• nadciśnienie tętnicze z przerostem stercza

Leczenie skojarzone: z b-blokerami i inhibitorami konwertazy

Działania niepożądane:

• hipotonia po pierwszej dawce (Prazosyna)

• zawroty głowy

• osłabienie (męczliwość)

LEKI O DZIAŁANIU OŚRODKOWYM

Stosowana grupa leków:

• Metylodopa

• Klonidyna

Mechanizm działania:

• blokowanie ośrodkowych receptorów a-adrenergicznych

• hamowanie czynności układu współczulnego

Wskazania:

• dziś - rzadko stosowane

• ciąża

• astma

• gdy wszystkie inne leki zawiodły

Leczenie skojarzone: można stosować w małych dawkach z każdą inną grupą leków

Informacja użyteczna klinicznie:

Nagłe odstawienie Klonidyny powoduje nadmierny, odruchowy wzrost ciśnienia krwi.

Przeciwwskazania:

• depresja

• porfiria

Działania niepożądane:

• nadmierne uspokojenie, depresja, skłonności i próby samobójcze (można je maksymalnie ograniczyć stosując możliwie najmniejsze dawki)

• niedokrwistość autoimmunohemolityczna

• suchość w ustach

LEKI ROZSZERZAJĄCE TĘTNICZKI O DZIAŁANIU BEZPOŚREDNIM

Stosowana grupa leków:

• Hydralazyna (Dihydralazyna)

• Minoksydyl

Mechanizm działania:

• bezpośrednie działanie rozkurczające na mięśnie gładkie naczyń

Wskazania:

• można nieraz stosować w skojarzeniu z innymi lekami, rzadko
  samodzielnie

• nadciśnienie tętnicze w ciąży (Dihydralazyna - ostrożnie)

Leczenie skojarzone: można stosować jako leki trzeciego rzutu, dołączone do b-blokerów
i leku moczopędnego (zwykle Furosemidu).

Działania niepożądane:

• tachykardia

• bóle głowy

• hirsutyzm (nadmierny porost włosów) (Minoksydyl)

• zatrzymanie płynów

• zespół rzekomotoczniowy (Dihydralazyna)