Ochrona roślin- całokształt zabiegów, metod mających na celu zwalczanie organizmów szkodliwych tj. choroby, szkodniki, chwasty oraz ograniczenie strat plonu wynikających z ich występowania.

Chwast-w znaczeniu rolniczym jest to każda obca roślina w łanie, która nie została celowo wysiana
i nie jest przedmiotem uprawy na danym polu.

Chwastami mogą być :
- rośliny dziko rosnące
-zdziczałe rośliny uprawne
- obce rośliny uprawne

Chwasty właściwe- są to rośliny dzikie przystosowane do zmiennych warunków uprawy, mogące samodzielnie utrzymać się przy życiu obok roślin uprawnych.

Szkodliwość chwastów: bezpośrednia dla roślin i zwierząt oraz pośrednia dla ludzi.

1. Konkurencja dla roślin uprawnych o składniki pokarmowe, wodę i światło

2. Zacienienie roślin uprawnych i wyleganie łanu

3. Rozprzestrzenianie chorób i szkodników

4. Utrudnienie zbioru roślin uprawnych

5. Zwiększenie nakładów pracy

6. Pogorszenie jakości uzyskiwanego surowca roślinnego (np. mąki – tobołki polne)

7. Utrudnienie przemiału ziarna (np. gorczyca biała)

8. Obniżenie jakości mleka (np. tobołki polne, czosnek winnic owy)

9. Zatrucia zwierząt (np. starzec jakubek, skrzypy, kąkol polny)

Pozytywne skutki występowania chwastów:

1. Źródło materii organicznej i składników pokarmowych (np. mniszek pospolity, komosa biała)

2. Ochrona przed chorobami i szkodnikami (np. mniszek pospolity – mszyce i roztocza, krwawnik pospolity –mszyce, ostróżeczka polna – bielinek kapustnik).

3. Zdolności alleopatyczne chwastów

4. Bioindykacja jakości gleby i skażeń środowiska (np. mniszek pospolity, szczaw polny)

5. Źródło pokarmu np. rośliny nektaro-miodo-dajne (np. chaber bławatek, komosa biała)

6. Miejsce bytowania pożytecznych bezkręgowców i ptaków (np. gwiazdnica pospolita, komosa biała, przytulia czepna, rdest ptasi)

7. Źródło naturalnych barwników (np. – niebieski – rdest ptasi, chaber bławatek)

8. Podnoszenie walorów estetycznych krajobrazu

9. Źródło surowców zielarskich dla farmakoterapii i medycyny weterynaryjnej (np. perz właściwy, chaber bławatek, skrzyp polny, powój polny)

Międzyplony- są to rośliny które dają plon zielonej masy (czasami bulwy, korzenie) w okresie zbioru plonu głównego a terminem siewu następnego plonu głównego.

Jednogatunkowy zasiew lub mieszanka kilku roślin uprawiana między dwoma plonami głównymi w celu uzyskania dodatkowego 3 zbioru w ciągu dwóch lat z danego pola.

Międzyplon ścierniskowy- wysiewany latem po wcześnie wschodzącej roślinie, zbierany jesienią tego samego roku.

Wsiewka- zasiew wiosną w roślinę ochronną, zbierany jesienią tego samego roku.

Międzyplon ozimy –wysiewany w końcu lata, zbierany wiosną następnego roku.

Znaczenie międzyplonów:
1) źródło paszy
2) zmniejszają nasilenie szkodników i chorób poprzez zwiększenie aktywności biologicznej gleby
3) zapobiegają erozji gleby
4) poprawiają strukturę gleby
5) zwiększają bioróżnorodność o uproszczonych zmianowaniach i monokulturach
6) ograniczenie wymywania azotanów z gleby
7) poprawiają bilans substancji organicznej

Nawozy zielone – przyorana zielona masa roślin np. motylkowych, kapusiowatych uprawianych w międzyplonach.
wpływają na:
- uzupełnienie materii organicznej w glebie
- zwiększenie aktywności biologicznej gleby
- poprawa żyzności gleby

Wady międzyplonów:

1. Większe zużycie wody

2. Konieczność zwiększenia stosowania nawozów

3. Zmniejszenie czasu przeznaczonego na przygotowania pola pod siew rośliny uprawianej w plonie głównym

4. Spiętrzenie pracy dla ludzi oraz zwiększenie potrzeby wykorzystywania środków produkcji

5. Zmuszają do produkcji własnych nasion

6. Często uprawa ich bywa zawodna

Następstwo roślin: określa kolejność występowania różnych gatunków roślin na tym samym polu w ciągu kilku lat, nie musi być ono uzasadnione przyrodniczo.

Zmianowanie – następstwo roślin uwzględniające ich właściwości i wymagania przyrodnicze, warunki siedliska i jest gospodarczo uzasadnione.

Płodozmian – jest to zmianowanie roślin, zaplanowane na określoną liczbę lat i w konkretnym gospodarstwie na określonym kompleksie glebowym.

Rotacja: jest to okres czasu w ciągu którego wszystkie rośliny zmianowania przejdą przez jedno pole lub jedna roślina przejdzie przez wszystkie pola płodozmianu.

Zadania płodozmianu:

1. Racjonalne wykorzystanie ziemi, pracy i innych środków produkcji

Człony zmianowania
pl pg

1. Zwiększenie wydajności wartości produkcji i dochodów rolnika

2. Poprawa żyzności gleby

3. Zharmonizowanie produkcji roślinnej i zwierzęcej

Jak tworzymy zmianowanie: Patrzymy najpierw na kompleks glebowy.
1 – roślina okopowa najlepiej na oborniku (buraki/ziemniaki) 2 – jakaś roślina jara
3 – 5 rośliny strączkowe / zboża (zboża nie mogą być dwa razy pod rząd), 6- najmniejsze wymagania glebowe
najmniej wrażliwy siew po zbożach jest owies najbardziej jęczmień

Rośliny polepszające: rzepak, motylkowe, okopowe i kukurydza na oborniku
Rośliny obniżające: zboża, len, kukurydza bez obornika

Na wartość stanowisk i przedplonów mają wpływ:
-stan gleby
- resztki pożniwne
- reakcja na patogeny
- zabiegi agrotechniczne
- warunki wegetacji
- wielkość plonu
- czas zwolnienia polu (zbioru)

Wymagania glebowe:
WYSOKIE: kompleks pszenny bardzo dobry, dobry, żytni dobry – pszenica ozima i jara, jęczmień jary, kukurydza na ziarno, buraki, rzepak, koniczyna czerwona, bobik, groch siewny
ŚREDNIE: kompleks żytni bardzo dobry i dobry, zbożowo pastewny słaby – jęczmień ozimy, pszenżyto ozime i jare, owies, koniczyna biała, łubin
NISKIE: kompleks żytni dobry i słaby – gryka, proso, żyto