Cele priorytetowe w terapii
Cele programów terapeutycznych:
a) zapobieganie negatywnym zmianom, przy rozwijaniu cech pozytywnych;
b) przezwyciężanie lęku i niepokoju;
c) uwolnienie dziecka od przygnębienia, niskiego poczucia własnej wartości, braku wiary we własne możliwości;
d) umożliwienie lepszego zrozumienia siebie oraz własnych uczuć;
e) uwrażliwianie na potrzeby, odczucia innych osób
2. Etapy działań terapeutycznych.
Zapobieganie negatywnym zmianom przy rozwijaniu cech pozytywnych
Przezwyciężanie niepokoju i lęku
Uwolnienie dziecka od przygnębienia niskiego poczucia własnej wartości, braku wiary we własne możliwości
Umożliwienie lepszego zrozumienia siebie i własnych uczuć
Uwrażliwienie na potrzeby odczucia i przeżycia innych osób
4. Metody stymulacji psychoruchowej.
1. Techniki relaksacyjne – technika wg Jacobsona, relaksacyjna wg Winterberga).
2. Metoda dobrego startu – głównie dla dzieci z zaburzeniami funkcji percepcyjno – motorycznymi.
3. Metoda symboli dźwiękowych – zajęcia o charakterze muzykoterapeutycznym 5-6 roku życia, kształtowanie ekspresji ruchowej, interpretacja plastyczna utworów muzycznych).
4. Techniki parateatralne – technika zmiany ról, teatrzyk palcowy, lalkowy
5. Technika malowania dziesięcioma palcami – R.F Show.
6. Metody wspomagania percepcyjno – motorycznego Kapharta – rola doświadczeń indywidualnych – konieczność manipulowania przedmiotami i własnym ciałem 6 – 9 rok życia)
7. Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne (niewerbalna, uaktywniająca język ciała i ruch).
6. Trudności w uczeniu się a terapia (patomechanizm trudności w uczeniu się, typy tych zaburzeń).
Trudności w uczeniu się – termin wprowadzony przez S. Kirka w 1963r.
Znaczenie terminu:
-neurologiczne dysfunkcje
-nietypowy przebieg rozwoju
-trudności w nauce szkolnej
-rozbieżności pomiędzy możliwościami rozwoju umysłowego a osiągnięciami dziecka w nauce i rozwoju psychospołecznym
7. Dysleksja rozwojowa – objawy podstawowe i brzeżne, rodzaje przyczyn.
Dysleksja rozwojowa
- dysfunkcja neurologiczna, opóźnienie funkcji neurologicznych
- wąskozakresowe specyficzne trudności w przyswajaniu umiejętności szkolnych (czytaniu i pisaniu), występujące u dzieci o przeciętnej lub wysokiej inteligencji, uwarunkowane nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego
Objawy dysleksji rozwojowej
W obrazie klinicznym widoczne są szczególne trudności związane z:
- percepcją,
- pamięcią wzrokową, słuchową,
- ciągłością uwagi
Błędy dyslektyków – związane z czasowym zacinaniem się podczas czytania (wrażenie jąkania – wyłącznie podczas czytania); występuje napięcie
Trudności ujawniają się m.in.:
- w braku umiejętności stawiania liter w określonym porządku (czyt. „wór” zamiast „rów”; „mas” zamiast „sam”);
- myleniu liter o podobnym kształcie tj. b, p, d, g, n, u…lub zbliżonych dźwiękowo b – t, g – k, w – f;
- łączeniu dwóch lub więcej wyrazów w jeden;
- rozdzielaniu wyrazu poprzez dodawanie pierwszej jego części do wcześniejszego wyrazu,
- zapominaniu o znakach interpunkcyjnych, kropkach nad „i” czy „j”
Typy dysleksji:
1. dysleksja „typu wzrokowego” (zaburzenia percepcji i pamięci wzrokowej)
- trudności w zapamiętywaniu liter, mylenie liter, błędy w przepisywaniu tekstu, kłopoty orientacyjne na mapie, w nauce geometrii, rysunki dziecka uproszczone pod względem formy)
2. dysleksja „typu słuchowego” (podłożem są zaburzenia percepcji słuchowej i pamięci słuchowej często powiązane z zaburzeniami językowymi);
objawy - związane z niewykształceniem słuchu fonemowego, trudności w rozróżnianiu głosek o podobnym brzmieniu, w analizie o syntezie głoskowo- fonemowej; w pisaniu – dziecko opuszcza litery bądź dodaje, zmienia, zniekształca wyrazy
3.dysleksja integracyjna (M. Bogdanowicz, 1993)
Dysleksja typu P i L – w zależności od dominacji określonej półkuli mózgu (D. Bakker)
Dysleksja P – niedostateczna aktywizacja lewej półkuli (językowej); błędy w czytaniu, zacinanie się..
Dysleksja L – opóźnienie półkuli prawej; popełnianie błędów rzeczywistych – związanych z segmantalną stroną mowy (opuszczanie liter, dodawanie, zniekształcenie wyrazów i tekstu)
8. Formy pomocy dzieciom z dysleksją:
- zajęcia korekcyjno-kompensacyjne;
- w trudniejszych przypadkach – kierowanie dziecka na terapię indywidualną;
- klasy i szkoły terapeutyczne dla dyslektyków;
- kolonie dla dzieci z rozpoznaną dysleksją
9. Charakter i rodzaj zajęć korekcyjno-kompensacyjnych
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne
(istota działania)
Opóźnienia jednej sfery rozwoju
– parcjalne zaburzenia
Drobne, uchwytne opóźnienia
– fragmentaryczne deficyty rozwojowe (główny powód powstawania niepowodzeń rozwojowych)
Oddziaływania korekcyjne mogą obejmować:
- trudności w uczeniu się
- zaburzenia mowy
- zaburzenia emocjonalne
- zaburzenia parcjalne rozwoju
Istota działań korekcyjno-kompensacyjnych:
- możliwość zastosowania jednej z form oddziaływania
w przypadku, gdy ta druga jest mało skuteczna;
jeśli usuwanie braków przez usprawnianie (ćwiczenie) jest mało efektywne, to stosuje się działania kompensacyjne.
Kompensacja - Dziecku z deficytem funkcji wzrokowych przybliżamy znak lub symbol poprzez dotyk (wodzenie palcem po wzorze, wzrokiem za znakiem, przenosimy ciężar ćwiczenia z analizatora wzrokowego na analizator kinestetyczny)
10. Zasady prowadzenia terapii z dyslektykami.
Zasady prowadzenia terapii z dziećmi przejawiającymi trudności w czytaniu i pisaniu:
- możliwie pełna indywidualizacja pracy – zasada wymaga uwzględnienie wszelkich nieprawidłowości rozwojowych tj. wady wymowy, zaburzenia lateralizacji, opóźnienia rozwoju umysłowego, nadpobudliwość (zaburzenia obejmujące tylko jeden analizator, np. słuchowy – wymagają ćwiczeń przy wykorzystaniu skojarzeń wzrokowych; podobnie – w ćwiczeniach analizy i syntezy wzrokowej – potrzebny analizator słuchowy)
- stawianie zadań dostosowanych do możliwości dziecka i zapewnianie warunków do poprawnego wykonania zadania (oddziaływanie na sferę emocji celem likwidacji możliwych lęków związanych z wykonywaniem zadań stawianych przed dzieckiem;
cel? – zapewnienie poczucia sukcesu;
jednak – nie eliminowanie trudności, ponieważ każde ćwiczenie powinno wymagać wysiłku
- powolne stopniowanie trudności i ocena efektów
- zapewnienie warunków do utrwalania prawidłowych umiejętności i likwidowania niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu (utrwalanie czynności przy jednoczesnym rozłożeniu jej w czasie (rezygnacja z wielokrotnie powtarzanego ćwiczenia w ciągu jednego dnia; każde zajęcia powinny mieć inny przebieg – by były atrakcyjne;
ważne:
– przezwyciężanie nawyku literowania oraz domyślania się czytanych wyrazów bez ich rozpoznania;
- przezwyciężanie niekorzystnego nawyku pisania, związanego z niewłaściwym kierunkiem, rozdzielaniem pisania pojedynczych liter na kilka oddzielnych ruchów\
– rozwój płynności pisania od lewej strony do prawej
- dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności dziecka (unikanie efektu zmęczenia); zapobieganie zaburzeniom nerwicowym
- mobilizowanie dziecka do wykonywania zadań poprzez stosowanie różnorodnych form ćwiczeń; nadanie ćwiczeniom zabawowego charakteru (zgadywanki, układanki, rebusy, loteryjki, domina) oraz wykonywanie rożnych wytworów (obrazki, albumy, układanki)
11. Zaburzenia emocjonalne u dziecka
- rozwój emocjonalny jest zaburzony jeśli obserwujemy zachowania u dzieci niestabilne emocjonalnie oraz wtedy kiedy bez względu na sytuację i czynniki zewnętrzne dziecko ma problem i zachowuje się nieadekwatnie w reakcjach na bodźce.
Przykłady zaburzeń emocjonalnych:
- agresywność
- nadpobudliwość
- bierność społeczna
Emocje są regulatorem kontaktów z otoczeniem. Każda emocja powinna być widoczna w zachowaniu społecznym. Umiejętność kontrolowania własnych emocji pokazuje, że dziecko rozwija się prawidłowo pod względem emocjonalno – społecznym. Zachowanie niestabilne emocjonalne traktujemy jako normę do 6 lat.
Niedojrzałość emocjonalna – niedojrzałość do zadań w danym okresie rozwoju, może o tym świadczyć zbytnie przywiązanie do osób najbliższych.
Zaburzenia emocjonalne – spowodowane mikrozaburzeniami struktur nerwowych, mogą mieć charakter wrodzony lub też mogą być spowodowane patologią zachowań społecznych wobec dziecka.