Spółka cywilna

Spółka cywilna jest spółką osobową, nie posiada ona osobowości prawnej, za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem. Przepisy prawa nie uznają spółki cywilnej za przedsiębiorcę. Przedsiębiorcą jest każdy ze wspólników spółki cywilnej. Dlatego każdy ze wspólników musi dokonać zgłoszenia siebie do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy i do rejestru przedsiębiorców. Spółka cywilna powstaje w wyniku umowy zawartej między wspólnikami. Dla umowy spółki wymagana jest forma pisemna. Wspólnikami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie oznaczone, a w szczególności przez wniesienie wkładów. Cel spółki musi być celem gospodarczym, ale niekoniecznie zarobkowym ( np. wybudowanie wodociągu) Umowa spółki cywilnej określa cel spółki, a ponadto sposób działania każdego ze wspólników, który ma doprowadzić do osiągnięcia tego celu. Jeżeli działanie wspólnika polega na wniesieniu wkładów to powinny być one określone w umowie. Ponadto jeżeli udział wspólników w zyskach bądź w stratach spółki jest nierówny, należy w umowie spółki zamieścić stosowne postanowienia, gdyż w przeciwnej sytuacji każdy ze wspólników w takim samym stopniu uczestniczy w podziale zysków bądź pokrywaniu strat.

Podstawowym obowiązkiem wspólników spółki cywilnej jest wniesienie wkładów. Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług (wkładem wspólnika może być np. wniesienie do spółki samochodu, kwoty 1000 zł lub posiadanych praw autorskich). Obowiązkiem i uprawnieniem każdego ze wspólników jest prowadzenie spraw i reprezentowanie spółki. Wniesione do spółki wkłady stanowią majątek wspólny wspólników. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału tego majątku, nie może on również rozporządzać udziałem we wspólnym majątku, ani udziałem w jego poszczególnych składnikach. Ze spółki zawartej na czas nieokreślony wspólnik może wystąpić, wypowiadając swój udział na trzy miesiące przed końcem roku obrachunkowego. Wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się jego wkład oraz wypłaca mu się część wspólnego majątku spółki.

Spółka cywilna może ulec rozwiązaniu wskutek zajścia następujących zdarzeń:

- osiągnięcie zamierzonego celu

- upłynięcie czasu na który została powołana

- wystąpienie ze spółki dwuosobowej jednego ze wspólników

- śmierć wspólnika

- podjęcie uchwały przez wspólników o rozwiązaniu spółki

- rozwiązanie spółki przez sąd

Spółka jawna

Jest osobową spółką prawa handlowego, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką prawa handlowego. Spółka jawna nie posiada osobowości prawnej. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki całym swym majątkiem bez ograniczenia solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel spółki jawnej może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Mimo, że spółka jawna nie posiada osobowości prawnej, może ona nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywaną pod własną firmą. Spółka jawna podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wpis ten jest obowiązkowy.

Spółka jawna powstaje w wyniku zawarcia umowy pomiędzy wspólnikami, którymi mogą być osoby fizyczne i osoby prawne (musi być co najmniej dwóch wspólników). Umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Zmiana umowy spółki jawnej wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że w umowie zawarto inne postanowienia.

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko (firmę bądź nazwę) jednego lub kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Majątek spółki jawnej stanowi wszelkie mienie (rzeczy i prawa) wniesione przez wspólników jako wkład oraz mienie nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Jeżeli w umowie spółki nie określono inaczej, to każdy ze wspólników w równym stopniu uczestniczy w zyskach i stratach spółki. Prawo do reprezentowania spółki wobec osób trzecich ma każdy wspólnik. Jednak w umowie spółki niektórzy ze wspólników mogą być pozbawieni prawa reprezentowania spółki. Prawo do reprezentowania spółki przez każdego ze wspólników może być również ograniczone w ten sposób, że będzie on uprawniony do reprezentowania spółki jedynie łącznie z innym wspólnikiem bądź prokurentem. Sprawy spółki nie mogą być prowadzone wyłącznie przez osoby trzecie - bez udziału wspólników. Rozwiązanie spółki jawnej może nastąpić wskutek wystąpienia jednej z wymienionych okoliczności:

- wystąpienie przyczyn przewidzianych w umowie spółki

- jednomyślna uchwała wszystkich wspólników

- ogłoszenie upadłości spółki

- śmierć wspólnika, lub ogłoszenie jego upadłości

- wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika

- prawomocne orzeczenie sądu

Spółka partnerska

Spółka partnerska jest spółką osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, księgowego, lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika prasowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego lub innych wolnych zawodów określonych w odrębnych ustawach.

Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" bądź "i partnerzy" albo "spółka partnerska" oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest użycie w obrocie skrótu "sp.p." Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców. Do zgłoszenia do rejestru należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu.

Każdy z partnerów odpowiada za zobowiązania spółki nie związane z wykonywaniem wolnego zawodu oraz za takie zobowiązania związane z wykonywaniem wolnego zawodu, które wynikają jedynie z czynności podejmowanych przez niego osobiście lub przez osoby podlegające jego kierownictwu albo przez osoby nie podlegające żadnemu z partnerów. Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce przez pozostałych partnerów i przez osoby zatrudnione przez spółkę podlegające kierownictwu innego partnera. Umowa spółki może przewidywać że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.

Każdy partner ma prawo reprezentować spółkę samodzielnie, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Rozwiązanie spółki partnerskiej powodują następujące zdarzenia:

- przyczyny przewidziane w umowie spółki

- jednomyślna uchwała wszystkich partnerów

- ogłoszenie upadłości spółki

- utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu

- prawomocne orzeczenie sądu

Spółka komandytowa

Jest to osobowa spółka prawa handlowego mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. W spółce komandytowej przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia - całym swoim majątkiem, a odpowiedzialność przynajmniej jednego wspólnika (komandutariusza) jest ograniczona. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko (firmę bądź pełną nazwę) jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowa". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp.k.".

Między wspólnikami spółki komandytowej musi być zawarta umowa spółki w formie aktu notarialnego.

Spółka komandytowa powstaje z chwila wpisu do rejestru przedsiębiorców. Jest ona reprezentowana przez komplementariuszy, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądowego nie pozbawiono prawa do reprezentacji. Komandytariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik i może on kontrolować spółkę poprzez prawo żądania odpisu sprawozdania finansowego oraz prawo przeglądania ksiąg i dokumentów celem sprawdzenia rzetelności sprawozdania finansowego. Komandytariusz uczestniczy w zysku spółki proporcjonalnie do swojego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki. Umowa spółki może jednak regulować sposób udziału w zysku w inny sposób. Spółka komandytowa ulega rozwiązaniu w przypadku zaistnienia podobnych okoliczności jak w spółce jawnej z tą różnicą, że śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki.

Spółka komandytowo-akcyjna

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową mającą na celu prowadzeni przedsiębiorstwa pod własną firmą. Za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki.

Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplemantariuszy oraz dodatkowe oznaczenie "spółka komandytowo-akcyjna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "S.K.A.". Jeżeli komplementariuszem jest osoba prawna, firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać pełne brzmienie firmy (nazwy) tej osoby prawnej z dodatkowym oznaczeniem "spółka komandytowo-akcyjna". Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. Do powstania spółki komandytowo-akcyjnej niezbędne jest sporządzenie statutu spółki. Statut powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, a osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinny podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze. Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki.

W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza 25 osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Komplementariusz oraz akcjonariusz uczestniczą w zysku spółki proporcjonalnie swoich wkładów wniesionych do spółki, chyba że statut stanowi inaczej.

Rozwiązanie spółki powodują:

- przyczyny przewidziane w statucie

- uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki

- ogłoszenie upadłości spółki

- inne przyczyny przewidziane prawem

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) jest spółką kapitałową - która może być utworzona przez jedną lub więcej osób w każdym prawnie dopuszczalnym celu. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiada swoim za zobowiązania, natomiast za zobowiązania spółki nie odpowiadają wspólnicy.

Sp. z o.o. jest osobą prawną - osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do rejestru przedsiębiorców. Uzyskanie wpisu jest końcowym etapem tworzenia spółki z o.o. Pierwszym etapem jest zawarcie umowy spółki, która powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Kodeks spółek handlowych przewiduje możliwość utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przez jednego wspólnika, który sporządza akt założycielski spełniający wymagania określone dla umowy spółki. Kolejną czynnością związaną z powołaniem spółki jest wniesienie przez wspólników całego kapitału zakładowego, a następnie ustanowienie władz spółki. Jeżeli wszystkie te czynności zostały wykonane, można złożyć wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, zaliczając do niego odpowiednie dokumenty.

Organami spółki z o.o. są zawsze zarząd i zgromadzenie wspólników, a ponadto jeżeli tak określono w umowie spółki również rada nadzorcza lub (i) komisja rewizyjna.

Zgromadzenie wspólników jest najwyższym, uchwałodawczym organem sp. z o.o. główną jego funkcją jest podejmowanie decyzji w postaci uchwał. Niektóre uchwały wspólników mogą być podejmowane również bez konieczności odbycia zgromadzenia wspólników, jeżeli wszyscy wspólnicy wyrażą w formie pisemnej zgodę na postanowienie, które ma być powzięte albo na pisemne głosowanie. Zgromadzenie wspólników może mieć charakter zwyczajny i nadzwyczajny. Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno odbyć się w terminie sześciu miesięcy po zakończeniu każdego roku obrachunkowego. Zwyczajne zgromadzenie wspólników podejmuje decyzje dotyczące m.in.:

• rozpatrzenia i zatwierdzenia sprawozdania zarządu z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy

• podziału zysku albo pokryciu straty, jeżeli w umowie spółki spraw tych nie wyłączono spod kompetencji zgromadzenia wspólników

• udzielenia członkom organów spółki absolutorium z wykonania ich obowiązków

Zwyczajne zgromadzenie wspólników może rozpatrywać także inne sprawy, które wymagają podjęcia decyzji w postaci uchwały wspólników.

Nadzwyczajne zgromadzenie wspólników jest zwoływane wówczas gdy:

• istnieje konieczność podjęcia decyzji, które na mocy kodeksu spółek handlowych bądź umowy spółki może podjąć jedynie zgromadzenie wspólników

• uprawnione organy spółki lub wspólnicy uznają to za stosowne

Uchwały zgromadzenia wspólników są podejmowane zwykle bezwzględną większością głosów, chociaż dla niektórych określonych w kodeksie spółek handlowych bądź umowie spółki zastrzeżono większość kwalifikowaną (dwie trzecie głosów). Uchwały zgromadzenia wspólników mogą być podejmowane niezależnie od tego, jaka część udziałów jest na nim reprezentowana - inne postanowienia w tej sprawie może zawierać umowa spółki. Zgromadzenia wspólników są zwoływane przez zarząd i odbywają się w miejscu siedziby spółki. Możliwe jest również zwołanie zgromadzenia wspólników przez radę nadzorczą, komisje rewizyjną, lub wspólników, których udziały stanowią co najmniej jedna dziesiątą część kapitału zakładowego. Umowa spółki może rozszerzyć krąg osób, którym przysługuje prawo zwoływania zgromadzenia wspólników, może ona również określać inne niż siedziba spółki miejsca zgromadzenia wspólników. Wspólnicy są informowani o terminie, miejscu i porządku obrad zgromadzenia wspólników za pośrednictwem poczty kurierskiej lub listów poleconych. Zawiadomienie musi być wysłane co najmniej na dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia.

Zarząd spółki z o.o. prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego lub większej liczby członków. Członków zarządu, którymi mogą być wspólnicy lub osoby spoza spółki, powołuje się uchwałą wspólników, chyba że w umowie spółki określono inne zasady ich powoływania. Odwołanie członka zarządu może nastąpić w każdej chwili - potrzebna do tego jest uchwała wspólników. Zarząd prowadzi bieżące sprawy spółki i jest jedynym organem, który ją reprezentuje, czyli dokonuje czynności prawnych takich jak: zawieranie umów, składanie i przyjmowanie innych oświadczeń woli, występowanie przed sądem i innymi urzędami. W sytuacji gdy zarząd jest wieloosobowy, umowa spółki określa sposób reprezentowania spółki. Jeżeli w umowie nie ma takich postanowień, wówczas przy reprezentowaniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu lub jednego członka zarządu z prokurentem.

Prawo kontroli spółki przysługuje każdemu wspólnikowi. W sytuacji gdy w spółce ustanowiono radę nadzorczą, bądź komisję rewizyjną, w umowie spółki można wyłączyć lub ograniczyć prawa kontroli nad działalnością spółki przez wspólników.

Rozwiązanie spółki następuje wówczas gdy:

- wystąpią przyczyny powodujące rozwiązanie spółki przewidziane w umowie spółki

- wspólnicy podejmą uchwałę o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę

- nastąpi ogłoszenie upadłości spółki

- wystąpią inne przewidziane prawem przyczyny

Spółka akcyjna

Spółka akcyjna jest spółką kapitałową - może być ona utworzona jedną lub kilka osób - wspólnicy (akcjonariusze) nie odpowiadają osobiście za zobowiązania spółki. Podstawowym obowiązkiem akcjonariusza jest wpłata kapitału na objęte przez niego akcje, a podstawowym prawem jest prawo do czynnego uczestnictwa w walnym zgromadzeniu oraz prawo do udziału w zysku osiągniętym przez spółkę, czyli prawo do dywidendy. Spółka akcyjna jest osobą prawną - osobowość prawną uzyskuje ona z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców. Mimo że większość działających spółek akcyjnych realizuje cele gospodarcze, to jednak prawo umożliwia również założenie spółki akcyjnej do realizacji innych celów.

Powstanie spółki akcyjnej jako osoby prawnej, a więc uzyskanie przez nią wpisu do rejestru przedsiębiorców, musi być poprzedzone wykonaniem wielu działań przez jej założycieli. Pierwszą wymaganą przez kodeks spółek handlowych czynnością jest przyjęcie przez założycieli statutu spółki. Statut jest podstawą funkcjonowania spółki i musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.

Wyjaśnienia wymagają niektóre postanowienia, jakie muszą być zawarte w statucie spółki. Wskazanie ilości akcji poszczególnych rodzajów i przywiązanych do nich uprawnień musi nastąpić, jeśli posiadaczom niektórych akcji będą przysługiwać inne niż pozostałym akcjonariuszom prawa z tytułu ich posiadania. Są to tak zwane akcje uprzywilejowane.

Kolejną czynnością konieczną dla utworzenia spółki akcyjnej jest zebranie kapitału zakładowego spółki. Kapitał zakładowy spółki akcyjnej (określany potocznie jako kapitał akcyjny) dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Wysokość kapitału akcyjnego jest określana w statucie spółki. Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Kapitał akcyjny może być pokryty wkładami pieniężnymi i wkładami niepieniężnymi (aportem).

Kolejną czynnością niezbędną do utworzenia spółki akcyjnej jest ustanowienie zarządu i rady nadzorczej. Ostatnią wymaganą przez kodeks spółek handlowych czynnością związanej z utworzeniem spółki akcyjnej jest jej rejestracja. Spółka akcyjna musi być zarejestrowana w rejestrze przedsiębiorców.

Organami spółki akcyjnej są: walne zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza i zarząd.

Walne zgromadzenie wspólników jest organem uchwałodawczym, podejmuje ono decyzje w postaci uchwał. Kodeks spółek handlowych określa, jakie decyzje mogą być podejmowane w spółce akcyjnej wyłącznie przez walne zgromadzenie. Zwyczajne zgromadzenie wspólników powinno się odbyć w ciągu sześciu miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Większość uchwał walnego zgromadzenia jest podejmowana bezwzględna większością głosów, chociaż dla niektórych uchwał określonych w kodeksie spółek handlowych bądź w statucie zastrzeżono większość kwalifikowaną. Większość uchwał walnego zgromadzenia może być podjęta niezależnie od tego, jaka część akacji jest na nim reprezentowana, chociaż statut może zawierać inne postanowienia w tej sprawie. Zgromadzenia wspólników są zwoływane przez zarząd.

Walne zgromadzenie zwołuje się przez ogłoszenie, które powinno być dokonane co najmniej na trzy tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia. W ogłoszeniu należy oznaczyć datę, godzinę i miejsce walnego zgromadzenia oraz szczegółowy porządek obrad. Jeżeli wszystkie wyemitowane akcje przez spółkę są imienne, wlane zgromadzenie może być zwołane za pomocą listów poleconych lub pocztą kurierską, za pisemnym potwierdzeniem odbioru, wysłanych co najmniej na dwa tygodnie przed terminem walnego zgromadzenia.

Nadzór nad działalnością spółki akcyjnej sprawuje rada nadzorcza. Rada nadzorcza nie ma prawa do wydawania zarządowi wiążących poleceń dotyczących prowadzenia spraw spółki. Rada nadzorcza składa się z co najmniej trzech członków wybranych przez walne zgromadzenie. Statut może przewidywać inny sposób powoływania lub odwoływania członków rady nadzorczej. Rada nadzorcza wykonuje swoje obowiązki kolegialnie, może jednak delegować swoich członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych. Uchwały rady nadzorczej zapadają bezwzględną większością głosów. Posiedzenia rady nadzorczej zwołuje jej przewodniczący w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej niż trzy razy w roku. Wiosek z żądaniem zwołania rady nadzorczej może być zgłoszony przez zarząd lub członka rady nadzorczej.

Zarząd składa się z jednego lub kilku członków. Do zarządu mogą być powołani akcjonariusze lub osoby nie będące akcjonariuszami spółki. Członków zarządu, jeżeli w statucie nie postanowiono inaczej, powołuje rada nadzorcza. Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę, czyli dokonuje czynności prawnych takich jak: zawieranie umów, składanie i przyjmowanie innych oświadczeń woli, występowanie przed sądem i pozostałymi urzędami.

Rozwiązanie spółki akcyjnej powodują następujące okoliczności:

- przyczyny przewidziane w statucie

- uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę

- ogłoszenie upadłości spółki

- inne przyczyny przewidziane prawem