Odyseusz w Bracie gdzie jestes

Mit o Odyseuszu w oparciu o „Odyseję” Homera

Głównym tematem "Odysei" są przygody powracającego spod Troi do domu króla Itaki, jednego z najważniejszych bohaterów zmagań pod Troją. Akcja "Odysei" toczy się już po zburzeniu Troi, zaczyna się w dziesiątym roku tułaczki Odyseusza i trwa czterdzieści dni - o wydarzeniach wcześniejszych dowiadujemy się od samego głównego bohatera. W swojej podróży Odyseusz odwiedza przylądek Libijski Lotofagów – tu mieszkańcy częstują przybyszy lotosem, czyli owocem, powodującym zapomnienie o ojczyźnie. Kilku towarzyszy Odysa kosztuje specjału, lecz wódz siłą odciąga ich na okręty, sam odmawia poczęstunku narkotycznym kwiatem. Wywodzi w pole wielkiego, silnego cyklopa – ludożercę Polifema – i oślepia go, budząc tym gniew jego ojca, samego Posejdona. Od Eola, władcy wiatrów, dostaje worek z zamkniętymi w nim przeciwnymi wiatrami, ale towarzysze Odyseusza rozwiązują go, gdy widać już dymy domów Itaki – i wiatry gnają ich znowu na wyspę Eola. Po walce z Lajstrygonami pozostaje z jedynym tylko okrętem i na nim dociera do wyspy czarodziejki Kirke, która jego zwiadowców zamienia w wieprze lecz zmuszona do tego przez Odyseusza, przywraca im ludzką postać. Za namową Kirke schodzi do Hadesu, by spytać o swoją przyszłość wieszczka Terezjasza. Udaje mu się przepłynąć koło syren i usłyszeć ich śpiew. Przepływa cieśninę między dwoma potworami Scyllą i Charybdą. Na wyspie Trinakii jego towarzysze zabijają kilka sztuk bydła ze świętego stada Heliosa, za co Zeus karze, ich gromem zatapiając statek wraz z załogą. Uratowany jako jedyny, na desce z okrętu dopływa na wyspę Ogigię, gdzie spędza siedem lat u nimfy Kalipso. Piękna nimfa w zamian za pozostanie przy niej ofiaruje Odysowi nieśmiertelność i wieczną młodość, ale pamięć o Penelopie i ojczyźnie każe mu płynąć dalej. Wyrusza na zbitej własnoręcznie tratwie i podczas rozpętanej przez Posejdona burzy wyrzucony zostaje na brzeg wyspy Feaków. Ich władca wyposaża go na dalszą podróż. Nierozpoznany – przebrany za żebraka – przybywa do swego domu i przy pomocy Telemacha oraz wiernego świniopasa, zabija ucztujących w jego domu zalotników Penelopy, od dawna uważanej za wdowę. Daje się rozpoznać żonie i odtąd szczęśliwie rządzi Itaką.

  1. Interpretacja mitu przez Braci Coen

    1. Podobieństwa i różnice

"Bracie, gdzie jesteś?" ma luźne, ale jednak wyraźne związki z homerowską epopeją. Bracia Coen większość wydarzeń zinterpretowali na własny, niezwykle oryginalny sposób, co w efekcie dało nam film o zabarwieniu komediowo-przygodowym. Nawiązania do Odysei możemy zauważyć już od samego początku bowiem film rozpoczyna się fragmentem homerowskiej inwokacji:

„Męża głoś, Muzo!

Sławnego z wykrętów, który długo wędrował,

miast widział wiele i ludzi wielu...”

Bracia Coen przenoszą perypetie Odyseusza w czasy wielkiego kryzysu na południu stanów, mieszając uniwersalne treści mitologiczne z postaciami i symbolami amerykańskiej popkultury – takimi jak czarno skóry gitarzysta Tommy, który jak głoszą legendy zaprzedał duszę diabłu. Bohaterami tej ironicznej komedii są skuci łańcuchem zbiegowie z obozu pracy w kamieniołomach.

Na czele osobliwego trio stoi drobny kryminalista Everett Ulysses McGill (Ulysses łacińskie imię Odyseusza), który skazany za praktykę adwokacką bez licencji ucieka z więzienia mamiąc swoich współtowarzyszy obietnicą odzyskania wolności i udziałami w ukrytym przed odsiadką skarbie, ale jego prawdziwym motywem jest powrót do domu i odzyskanie żony – Penny (Penelopa) – z rąk „zalotnika”. Ścigani przez policję uciekinierzy przeżywają wielką przygodę podobnie jak Odyseusz wraz z swą załogą. Cała trójka przemierza południowe stany, spotykając po drodze zastępy cudacznych typów i bez przerwy wikłając się w przedziwne sytuacje. Ulysses zupełnie jak Odys charakteryzuje się sprytem i pomysłowością dzięki którym niejednokrotnie ratuje siebie i swoich współtowarzyszy z opresji. Niejednokrotnie trafiając w opały rzuca: „Damn! We’re in a tight spot!” co możemy rozumieć jako luźne nawiązanie do sprytu Odysa, który w każdej sytuacji wyjdzie obronną ręką tak jak to zrobił przepływając cieśninę między Scyllą i Charybdą. Jest jednak w przeciwieństwie do Odyseusza fatalnym wojownikiem, w filmie okładają go wszyscy włącznie z żoną.

W przeciwieństwie do Penelopy, Penny McGill nie jest przykładem wiernej i oddanej żony bowiem rozwiodła się z Ulyssesem podczas jego nieobecności aby spotykać się z kimś o lepszej pozycji społecznej.

Ulysses spotyka na swojej drodze wiele osób, które można utożsamiać z postaciami Homera.

Mamy niewidomego czarnoskórego mężczyznę zdającego się być prorokiem Terezjaszem, który tak mówi do Ulysessa i jego współtowarzyszy:

Szukacie bogactwa...wy trzej, skuci łańcuchem. Znajdziecie bogactwo...Ale nie takie, którego szukacie. Ale najpierw...musicie przebyć drogę. Długą i trudną, pełną niebezpieczeństw. Napotkacie... same cuda-niewidy. Zobaczycie krowę...na dachu składu bawełny. I wiele innych zadziwiających widoków. Nie wiem jak długa będzie ta droga. Lecz nie lękajcie się przeszkód, bo los szykuje wam nagrodę. Choć ścieżka będzie kręta, a wasze serca strudzone...nie zbaczajcie z drogi... Nawet po to, żeby się ratować. Wierzcie mi, skarb wciąż tam jest.”

Podobnie jak nasz mitologiczny bohater Ulysses ignoruje słowa proroka.

Na swojej drodze uciekinierzy natrafiają również na uwodzące pięknym śpiewem praczki, które możemy porównać z homerowskimi syrenami mamiącymi żeglarzy śpiewem tylko po to by ich potem zabić, mimo iż Ulysses próbuje je przegadać nie udaje mu się, upojony poddaje się ich urokowi w przeciwieństwie do Odysa, który przechytrzył syreny - jednak dla naszych chłopców z południa wszystko kończy się dobrze no może nie do końca bo jeden z nich znika.

Kolejną postacią nawiązującą do dzieła Homera jest Daniel „Big Dan” Teague wielki mężczyzna z jednym okiem przysłonionym opaską przypomina nam cyklopa Polifema. Podający się za sprzedawcę Biblii okazuje się być zwykłym naciągaczem a jak się później okazuje członkiem KKK. Na jedno ze spotkań przypadkiem trafiają nasi chłopcy z południa, którzy ratują tam Tommego przebrani w stroje KKK podobnie jak współtowarzysze Odysa za owce. Dochodzi tam również do okaleczenia i zabicia Big Dana.

Na koniec gdy Chłopcy z południa mają być już schwytani przez ścigającego ich szeryfa, Ulysses modli się i prosi o ratunek to pierwszy moment w filmie kiedy Ulysses wyzbywa się swojej dumy. Możemy to połączyć z ukorzeniem się Odyseusza przed Posejdonem po jego pełnej arogancji wobec Boga podróży. W odpowiedzi na modlitwę Ulyssesa pojawia się deus ex machina wileka fala powodziowa, która ratuje go z opresji. Ukazuje się im również krowa na składzie bawełny zapowiadana przez ślepego wieszczka.

  1. Motywy występujące w micie i filmie

    1. Motyw tułaczki

Homer stworzył archetyp podróżnika, wędrowca, tułacza, którym w jego poemacie był Odyseusz. Podróż Odyseusza stała się w kulturze europejskiej synonimem niebezpiecznej wędrówki, podczas której bohater przeżywa liczne przygody jednak uparcie dąży do założonego wcześniej celu.

Bracia Coen wykorzystali ten motyw w swoim filmie. I tak jak Odyseusz zmierzał do swej ukochanej Penelopy pokonując liczne przeszkody i pułapki zastawione przez bogów tak Ulysses mimo licznych przeciwności losu uparcie zmierza do swego domu i swojej żony Penny.

Motyw buntu wobec własnego losu

Odyseusz uosabia ponadczasowe zmagania człowieka z losem, bóstwami i siłami natury. Odyseusz buntuje się przeciw bogom, odrzucając boską ofertę nieśmiertelności, ci zaś z zemsty skazują go na dziesięcioletnią tułaczkę.

Ulysses skazany na odsiadkę w więzieniu również nie godzi się z własnym przeznaczeniem. Postanawia być kowalem własnego losu, ucieka z więzienia tym samym buntując tym razem nie przeciwko bogą a władzy. Nie zgadza się również na to by opuściła go żona, od teraz jego celem będzie odzyskanie Penny i córek za wszelką cenę.

Motyw miłości

Odyseja nie jest jednak tylko opowieścią przygodową o walce bohatera z żywiołami i bogami. Na drugim planie bowiem dostrzec możemy piękną historię miłości, co najważniejsze - miłości spełnionej. Podczas powrotu do Itaki, Odys i jego towarzysze stawił czoła wielu niebezpieczeństwom. Jedynie Odysowi udaje się przetrwać, a powodem tego jest wielka miłość do żony – Penelopy. Związek Odysa i Penelopy to przykładowy model dojrzałego uczucia, które mimo oddalenia i niepewności pozostaje równie silne i niepodważalne. Historia pary uczy nas cierpliwości, a także wiary w potęgę prawdziwej miłości, wysławianej do dziś nie tylko w literaturze, ale też w ogóle w świeckiej i religijnej tradycji.

Dla Ulysses Braci Coen miłość jest również siłą napędzającą, pozwalającą przetrwać liczne przeciwności. Jednak nie jest on tak wierny i oddany Penny jak Odys, daje temu wyraz kiedy daje się uwieść „syrenom”. Ale i Penny nie jest tu modelowym przykładem żony wiernej i cnotliwej bowiem gdy Ulysses trafia do więzienia, Penny postanawia się z nim rozwieźć i związać się z politykiem skuszona jego wysoką pozycją społeczną i majątkiem.

Przesłanie – podsumowanie

Powrót trwa dziesięć lat, ponieważ na drodze bohatera ciągle pojawiają się jakieś przeciwności. Odys jednak uparcie dąży do celu. Dom w Odysei to przede wszystkim miejsce upragnione. Być może król Itaki już nie bardzo pamięta, jak wygląda dom, do którego zmierza, ale wie, że to jego miejsce na ziemi i że za wszelką cenę musi tam dotrzeć. Idea utworu wyraźnie ilustruje przesłanie, że takie właśnie jest ludzkie życie, pełne trudów, zasadzek, niebezpieczeństw, pokonywania przeszkód. Ponieważ wędrówkę Odyseusza odczytuje się jako metaforę ludzkiego życia,dom, do którego bohater zmierza, staje się symbolicznym celem życia człowieka, do którego trzeba zawsze dążyć. Każdy człowiek pragnie osiągnąć jakiś cel, dotrzeć do swej Itaki. Walczy, pracuje, męczy się i wreszcie kiedyś dopływa do brzegu, jakiejś wymarzonej wyspy lub tylko do kresu wędrówki i życia. Tułaczka Odyseusza ma jeszcze inne znaczenie. To wyprawa w głąb siebie, poznanie swoich słabości, odnalezienie i określenie tego, co naprawdę w życiu ważne i wartościowe. Dlatego Odys odrzuca nieśmiertelność ofiarowywaną mu przez piękną Kalipso. W czasie lat podróży odkrywa, że pragnie jedynie powrócić do domu i do rodziny. Odyseja, tak jak ludzkie życie, zawiera wszystko: zdradę, namiętności, poszukiwanie drogi życia, walkę siły z podstępami i przebiegłością, strach i odwagę człowieka, ale także miłość, wierność, przyjaźń i gościnność.  I właśnie te uniwersalne prawdy wykorzystali Bracia Coen w swoim filmie. Ich bohaterowie również dążą do wyznaczonego sobie celu pokonując liczne przeciwności losu. Chłopcy z południa dzięki tej podróży przewartościowują swoje życie odnajdując to co naprawdę w zyciu ważne i wartościowe tj. przyjaźń, miłość, dom zapominają o skarbie, który był tylko wymyślony przez Ulyssesa.

Cytaty:

Inwokacja:

„Męża głoś, Muzo!

Sławnego z wykrętów, który długo wędrował,

miast widział wiele i ludzi wielu...”

Ulysses:

„Damn! We’re in a tight spot!”

Terezjasz:

Szukacie bogactwa...wy trzej, skuci łańcuchem. Znajdziecie bogactwo...Ale nie takie, którego szukacie. Ale najpierw...musicie przebyć drogę. Długą i trudną, pełną niebezpieczeństw. Napotkacie... same cuda-niewidy. Zobaczycie krowę...na dachu składu bawełny. I wiele innych zadziwiających widoków. Nie wiem jak długa będzie ta droga. Lecz nie lękajcie się przeszkód, bo los szykuje wam nagrodę. Choć ścieżka będzie kręta, a wasze serca strudzone...nie zbaczajcie z drogi... Nawet po to, żeby się ratować. Wierzcie mi, skarb wciąż tam jest.”


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
2014 10 16 Bracie gdzie jesteś
MIŁOŚĆ MOJA GDZIE JESTEŚ
GDZIE JESTEŚ, Kabarety, Kabaret POTEM - teksty
Gdzie jestes dzis- Kombi, Teksty
HADISE Nerdesin askim Gdzie jesteś kochanie LYRICS
Gdzie jesteś gdzie
Cziedryn Pema Zacznij tu, gdzie jesteś Psyychologia buddyjska w życiu codziennym [fragmenty]
Wiosno gdzie jesteś, ZHP - przydatne dokumenty, Zbiórki pojedyncze
JEZU GDZIE JESTEŚ
Gdzie jesteś, zachomikowane(1)
Gdzie jesteś wiosno, Scenariusze imprez
Gdzie jesteś dziś Kombii, Teksty piosenek
GDZIE JESTEŚ CYGANECZKO. Don Vasyl, Teksty piosenek
Gdzie jesteś, Teksty Piosenek
1 ?amie, gdzie jesteś
GDZIE JESTES[1]
GDZIE JESTES
Focus Powiedz gdzie jesteś
GDZIE JESTEŚ GDZIE

więcej podobnych podstron