ROZWÓJ SPOŁECZNY DZIECI W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

• Młodszy wiek szkolny obejmuje okres od 7- 12 roku życia.

• Rozwój społeczny polega na zdobywaniu dojrzałości do współżycia w społeczeństwie.

Dziecko wraz z wiekiem uczy się pewnych reguł postępowania oraz zwyczajów panujących

w grupie, do której przynależy. Dotyczy to każdej grupy wiekowej, a szczególnego znaczenia

nabiera w momencie rozpoczynania przez dziecko nauki szkolnej.

• Wiek ten charakteryzuje się ogromną aktywnością dziecka. Przejawia się ona w upodobaniu do zabaw i gier ruchowych, do zajęć o charakterze sportowym, obejmuje także wiele innych form i rodzajów działania.

• Pierwszoplanowe znaczenie nauki szkolnej w życiu dziecka, jej wpływ na całość jego sytuacji i na wszystkie procesy rozwoju. Włączenie się w nowe środowisko, różniące się znacznie od rodziny ma zasadniczy wpływ na rozwój społeczny dziecka. Zjawiska rozwoju społecznego pozostają

w ścisłych współzależnościach z rozwojem uczuciowym. Dziecko od urodzenia jest istotą społeczną, chociaż szkoła odgrywa doniosłą rolę w młodszym wieku szkolnym. Uczestnicząc w lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych, w tym też w trakcie pobytu na świetlicy szkolnej, dziecko

wzbogaca posiadany zasób umiejętności i wiadomości, oraz nawiązuje liczne kontakty

społeczne zarówno z nauczycielami jak i rówieśnikami (Z.Skorny, 1976). Opisując rozwój

społeczny dzieci w młodszym wieku szkolnym Z.Skorny stwierdza, że jednym z czynników

wyznaczających przebieg procesów socjalizacji są postawy prospołeczne występujące

w domu rodzinnym. Ważną rolę odgrywa prawidłowa postawa rodziców w stosunku do

szkoły i nauczycieli.

• Ujemny wpływ na rozwój społeczny dziecka wywiera izolacja

przejawiająca się w unikaniu kontaktów rodzinnych i towarzyskich, wskutek czego dziecko

czuje się onieśmielone (Z.Skorny, 1976).

• Rozwój społeczny dziecka to zdobywanie dojrzałości do współżycia

w społeczeństwie. Jest to proces uczenia się, dostosowywania do wzorów grup społecznych,

obyczajów i tradycji oraz poznawania i współdziałania. Prowadzi on do nowych sposobów

zachowania, nowych zainteresowań i wyboru nowych przyjaciół” (E.Hurlock, 1960).

Warunki rozwoju społecznego dziecka

• O tempie i kierunku społecznego rozwoju dziecka decydują dwa zasadnicze

czynniki: jego inteligencja, oraz system wartości, obowiązujący w domu rodzinnym i mniej

lub bardziej świadomie przekazywany mu.

• „Inteligencja dziecka

określa przede wszystkim tempo, w jakim może ono poznawać i rozumieć prawidłowość

stosunków międzyludzkich. Im wyższy poziom rozwoju umysłowego dziecka, tym lepsze

podstawy nabywania nowych społecznych umiejętności” (J.Roszkiewicz, 1983). Takie

dziecko szybciej nauczy się spoglądania na sytuacje społeczne oczami innych ludzi.

Inteligencja ma wpływ na dojrzewanie wewnętrznych mechanizmów zachowań społecznych,

ale nie decyduje o tym, czy i w jakim stopniu w zachowaniu dziecka uwzględnione są

wartości społeczne. O tym decydują głównie

• warunki życia rodzinnego.

Obok środowiska rodzinnego na uspołecznienie dziecka oddziaływają szkoła

i nauczyciel. Szkoła przekazuje, zaszczepia społeczne i moralne normy postępowania, ideały,

kształtuje światopogląd, postawy i przekonania. W ten sposób przygotowuje młodych ludzi

do współżycia i współdziałania w społeczeństwie. W oczach dziecka autorytet nauczyciela

jest bardzo duży i na terenie szkoły zaczyna przerastać autorytet rodziców. Sam fakt

pobierania nauki w szkole nie uspołecznia uczniów w sposób należyty. W tym celu muszą

być podjęte specjalne zabiegi np: stawiania dziecku określonych wymagań w dziedzinie

współżycia społecznego, wysuwanie konkretnych zadań w tym zakresie, dostarczanie mu

różnych doświadczeń społecznych w kontaktach z wychowawcami, z kolegami w klasie

i innych grupach rówieśniczych.

• W młodszym wieku szkolnym grupa rówieśnicza ma dla dziecka bardzo duże

znaczenie. Niekiedy uleganie presji rówieśników jest tak duże, że dziecko przestaje liczyć się

z wpływami dorosłych, a nawet wszystkich osób z poza swojej grupy. Jest to niekorzystne dla

jego rozwoju .

Zakres kontaktów społecznych u dzieci

• Początkowo pierwsze kontakty w klasie dziecko nawiązuje z najbliższym sąsiadem, współużytkownikiem ławki szkolnej. Nie można jeszcze mówić o więzach prawdziwie przyjacielskich. Te wczesne doświadczenia społeczne są podbudową dla późniejszych więzi rówieśniczych

• W rozwoju społecznym dziecka ważne miejsce zajmuje kształtowanie się

mechanizmów psychicznych, które są źródłem zachowań podejmowanych dla dobra innych

ludzi, zwanych zachowaniami prospołecznymi. U dzieci w młodszym wieku szkolnym nie są

one jeszcze w pełni rozwinięte. Bardzo często jednak rozumieją cudze potrzeby, potrafią

udzielać bezinteresownej pomocy osobie, która jej potrzebuje. W tym wieku, niektóre dzieci

przejawiają zachowania typu altruistycznego, często jednak jest to altruizm warunkowy:

wtedy, gdy nie musi poświęcać zbyt ważnych dla niego wartości, lub gdy sytuacja jest

pozbawiona elementów rywalizacyjnych

• Wśród grup dziecięcych wyróżnić można grupy małe i duże (biorąc pod uwagę liczbę

członków). Ze względu na strukturę grupy rozróżniamy grupy formalne i nieformalne.

Przykładem grupy formalnej, czyli takiej, która jest usankcjonowana instytucjonalnie, posiada

system kontroli oraz zadania będzie klasa szkolna czy grupa świetlicowa. Grupy nieformalne

powstają spontanicznie, głównie według kryterium sympatii-antypatii.

• Duże znaczenie w życiu dziecka w młodszym wieku szkolnym zaczyna mieć grupa

rówieśnicza. Jest ona dla swych członków źródłem określonych postaw i wartości. Dziecko

zaspokaja też wśród grupy rówieśniczej coraz więcej potrzeb. Początkowo są to potrzeby

dotyczące znalezienia atrakcyjnych partnerów do zabawy, potem pragnienia przeżyć

w zbiorowym działaniu, a niekiedy dołącza do tego potrzeba bezpieczeństwa, którą daje

przynależność do grupy. Im więcej i im ważniejsze potrzeby pragnie dziecko zaspokoić przez

udział w grupie, tym staje się ona dla niego atrakcyjniejsza i silniej wpływa na kształtowanie

jego psychiki. Dziecko aktywnie uczestniczące w życiu grupy rówieśniczej szybko zauważa

związek między zaspokojeniem swych potrzeb a stosunkiem grupy do niego wyrażającego się

w pozytywnych reakcjach członków grupy, w popularności, jaką uzyskuje w grupie,

w pozycji jednostki w grupie. Najczęściej zaspokajanymi przez grupy potrzebami są: potrzeba

afiliacji, uznania i dominacji. Grupa rówieśnicza odgrywa, więc w procesie uspołecznienia

niezastąpioną rolę.

Brak codziennego, systematycznego kontaktu z rówieśnikami, młodszymi i starszymi

dziećmi utrudnia prawidłowy rozwój społeczny dziecka.

ROZWÓJ SPOŁECZNY I FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE
lekki stopień
- upośledzeni umysłowo najwolniej osiągają dojrzałość W sferze uczuć moralnych i wiedzy moralnej a najszybciej w sferze postaw, wartości, przekonań i poglądów moralnych - trudności z osiągnięciem dojrzałości w sferze uczuć i wiedzy moralnej wiążą się ze zwiększoną podatnością na sugestię, z podatnością do naśladownictwa, z ograniczonymi możliwościami rozwojowymi w zakresie intelektu i uczuć wyższych - osoby te mogą uczęszczać do szkoły specjalnej, w której program nauczania jest skrócony i uproszczony -dzieci te charakteryzują się niższym poziomem uspołecznienia (niż normalnie rówieśnicy) -rozwój społeczny jest wyższy niż rozwój intelektualny