INTUICJE

GEOMETRYCZNE

Scenariusze zajęć

PROGRAM AUTORSKI

OPRACOWANIE

URSZULA FRĄSZCZAK

,,OBRAZ MALOWANY WEŁNĄ’’

Cel: zapoznanie z pojęciem linii i bryły oraz ich możliwościami konstrukcyjnymi w procesie tworzenia;

Dziecko:

- wie, że naszą rzeczywistość tworzy układ linii i brył;

- wie, że połączenie linii ze sobą tworzy bryłę, która zamyka pewną przestrzeń;

Pomoce: kolorowe tasiemki, wełna, sznurek, figury i bryły geometryczne;

Przebieg:

- na dywanie zgromadzono pudełka tekturowe – rozmowa na temat ich wielkości, kształtu, pojemności; składanie i rozkładanie pudełek przez dzieci;

- zabawa ,, Czarodziejski worek’’ – wewnątrz worka ukryte figury geometryczne płaskie; zadaniem dziecka jest określenie za pomocą dotyku kształtu i wielkości wyjętej z worka figury geometrycznej;

- pokaz brył geometrycznych- kula, stożek, ostrosłup ( bez konieczności nazywania ); wskazywanie podobieństw i różnic z figurami płaskimi, liczenie krawędzi (linii) tworzących bryłę, porównywanie z liczbą linii występujących w figurze płaskiej;

- zadanie do wykonania w ogrodzie przedszkolnym – odtwarzanie przez dzieci brył z wykorzystaniem różnych materiałów (kolorowa wełna, sznurek, tasiemki)- tworzenie obrazu snując nitki wokół znajdujących się w ogrodzie ławek, drzew, krzewów,itd..dzieci wykonują rysunek przestrzenny indywidualnie lub w małych zespołach, odszukują znane figury geometryczne płaskie w powstałym obrazie, wymyślają tytuł dla wykonanego przez siebie obrazu.

,, POZNAJEMY KULĘ”

Cel: wyodrębnianie kształtu z cech przedmiotów i odpowiednie określanie go, np. okrągły ; zapoznanie z pojęciem ,,kula’’;

Dziecko: wyodrębnia i nazywa kształt przedmiotów; poprawnie używa pojęcia ,,kula’’;

Pomoce: piłka, przedmioty do segregowania (piłki, koraliki różnej wielkości, gruszka gumowa, klocki o różnym kształcie), koło wycięte z tektury, przedmioty do zabawy ,,kula czy koło?’’;

Przebieg:

- nauczyciel prezentuje piłkę i pyta:,, Jaki kształt ma piłka?’’; wyjaśnienie: piłka to kula czyli taka figura, która toczy się jednakowo we wszystkie strony;

- wyjmowanie z kosza i segregowanie przedmiotów na kule i ,,nie kule’’- głośne uzasadnianie swojej decyzji;

- wyjaśnienie różnicy między kołem a kulą- przyłożenie obu figur do tablicy (płaskiej i przestrzennej) ; koło jest płaskie bo dokładnie przylega do tablicy, kula wypukła – odstaje od tablicy;

- zabawa z piłką,, Zaganianie świnki’’;

- zabawa ,,kula czy koło?’’ – w woreczku umieszczone różne przedmioty (np. koralik, mała piłka, tekturowe koło, jabłko, cebula, owalny klocek, klocek w kształcie koła, itp.); dziecko bada dotykiem jeden z przedmiotów i próbuje określić: co to za przedmiot i jaki ma kształt (koło, kula, kształt podobny do koła, kształt podobny do kuli);

,,POZNAJEMY FIGURY PRZESTRZENNE’’

Cel: manipulowanie, różnicowanie, porównywanie i segregowanie figur geometrycznych płaskich i przestrzennych; tworzenie układów przestrzennych z wykorzystaniem klocków sześciennych;

Dziecko: manipuluje, różnicuje, porównuje i segreguje figury geometryczne płaskie i przestrzenne;

Pomoce: zestaw figur geometrycznych płaskich, różne modele sześcianów rozmieszczone w sali, sześcian do demonstracji, model kwadratu (wielkość równa ściance sześcianu do demonstracji), rysunek kwadratu i sześcianu, skakanki (jedna dla piątki dzieci), CD z muzyką do tańca, kilka kompletów klocków sześciennych, wzory do układania kompozycji z sześcianów;

Przebieg:

- dzieci siedzą przed zasłoniętą tablicą a nauczyciel opowiada: ,,Pewien chłopiec bawił się kolorowymi kartonikami i ułożył z nich taki wzór:

jedno koło- zrób głowę,

jeden kwadrat – zrób brzuszek,

cztery duże prostokąty- będą ręce i nogi,

kapelusz zrób trójkątny.

Trzeba jeszcze zrobić butki

z prostokątów małych,

no i proszę- już pajacyk

zrobiony jest cały.

Odsłonięcie tablicy i określanie z jakich figur składa się pajac;

- każde dziecko układa pajaca z figur geometrycznych płaskich, przelicza poszczególne figury i określa ich kształt;

- nauczyciel demonstruje sześcian- dzieci określają podobieństwa i różnice pomiędzy kwadratem a sześcianem: liczba wierzchołków, kształt ścian sześcianu, jego przestrzenność;

- po przeliczeniu ścian nauczyciel podaje nazwę: to jest sześcian, ponieważ ma sześć ścian, każda ściana ma kształt kwadratu;

- dzieci dobierają się parami, każdy zespół wyszukuje w Sali jeden sześcian i wraca przed tablicę- prezentacja figur;

- ,,Układamy figury’’- zabawa ruchowa; dzieci dobierają się po pięcioro, każdy zespół otrzymuje skakankę; trzymają ją wszystkie dzieci z zespołu- taniec w małych kołach przy muzyce; gdy muzyka milknie dzieci układają ze skakanki jedną figurę geometryczną, której nazwę podaje nauczyciel; pytanie: ,,Czy można ze skakanki ułożyć sześcian? Dlaczego nie?’’;

- każdy zespół otrzymuje jeden komplet klocków sześciennych; nauczyciel demonstruje plansze i mówi: ,,Z kwadratów można ułożyć różne wzory. Czy z sześcianów także da się je ułożyć? Spróbujcie. Niech każda grupa wspólnie ułoży z klocków jeden z gotowych wzorów’’.

,,POZNAJEMY KOŁO’’

Cel: wyodrębnianie kształtu z cech przedmiotów i odpowiednie określanie go, np. okrągły;

Dziecko: poprawnie używa pojęcia ,,koło’’;

Pomoce: pacynka- Gapcio, zabawka- konik, wózek zrobiony z pudełka bez jednego koła, figury geometryczne na tablicę, szarfy, figury geometryczne rozmieszczone w Sali, kartony do pracy indywidualnej, kolorowe kredki;

Przebieg:

- na stoliku stoi wózek bez jednego koła ze sznurkiem (lejcami) i zaprzężonym konikiem- zabawką; nauczyciel manipuluje Gaptusiem i mówi: ,,To wesoły konik, z pudełeczka wóz, będziesz mnie koniku, na wycieczkę wiózł! Konik ze zdziwienia robi wielkie oczy: Gapciu! Jakże taki wóz się będzie toczył?’’;

- dzieci tłumaczą Gaptusiowi jego błąd i postanawiają poszukać koła;

- nauczyciel pokazuje różne figury i przypina na tablicę: owal, półkole, ośmiokąt, koło bardzo duże i bardzo małe- omawianie i określanie, czy nadają się do wozu;

- nauczyciel odsłania zakrytą część tablicy- owale, półkola, koło odpowiedniej wielkości- wybieranie do wozu;

- zabawa ruchowa- bieg, na sygnał szukanie koła takiego koloru jak szarfa dziecka;

- każde dziecko ma kartkę z figurami geometrycznymi (owal, półkole, koła różnej wielkości)- odszukanie kół i pokolorowanie;

- wybrane dziecko montuje koło do wozu Gapcia.

,,GDZIE JEST KWADRAT ?’’

Cel: wyodrębnianie kształtu z cech przedmiotów i odpowiednie określanie go, np. kwadratowy;

Dziecko: wyodrębnia i nazywa kształt przedmiotów; różnicuje i porównuje figury geometryczne;

Pomoce: pacynka- Gaptuś, figury geometryczne na tablicę, laski i wstążki do zabawy, kartki do pracy indywidualnej, kredki;

Przebieg:

- dzieci siedzą przed tablicą; pojawia się Gaptuś, ale nie zauważa ich i mówi do siebie:,, Gdzie on jest? Może tu?’’ – zagląda w różne kąty wyraźnie czegoś szukając; dzieci witają pacynkę i pytają czego szuka; ,, Mama powiedziała, że on na pewno tu jest. To taka dziwna figura:

,,bo nie wiadomo, gdzie dół, gdzie góra.

Do góry głową, czy na dół głową

zawsze wygląda jednakowo.

Ma cztery równe kąty, ma cztery równe boki,

tak samo długi jest, jak szeroki’’.

N- ,,Ty chyba szukasz figury geometrycznej?’’

G- ,,Tak, ale zapomniałem jak ona się nazywa. Wiem tylko, jak wygląda: ma cztery równe kąty, cztery równe boki, tak samo długi jest jak szeroki’’.

N- ,,Spróbujemy ci pomóc, ty, Gaptusiu, usiądź i odpocznij, a my postaramy się odszukać tę figurę geometryczną’’;

- nauczyciel odsłania tablicę z figurami geometrycznymi, wskazuje kolejno figury i pyta:,, Czy takiej figury szukał Gapcio?, Po czym ją poznałeś?’’- odkładanie figur, które nie są czworokątami;

- gdy na tablicy zostaje kwadrat i prostokąt nauczyciel proponuje, aby zmierzyć długość ich boków- przypomina, że szukana figura ma cztery równe, tak samo długie boki;

- dzieci za pomocą tasiemki mierzą boki figur, odkładają prostokąt; Gapcio dziękuje za odszukanie figury i przypomina sobie jej nazwę-kwadrat;

- zabawa ruchowa- dzieci tworzą zespoły czteroosobowe, każdy zespół otrzymuje laski lub wstążki; bieg, na sygnał każdy zespół układa na podłodze kwadrat z otrzymanych przyborów (szarf lub wstążek); zmiana przyborów;

- dzieci siedzą, nauczyciel mówi:,, Gaptuś mówił wam, że : ,,kwadrat – to dziwna jest figura, bo nie wiadomo…’’- wybrane dziecko odwraca kwadrat- zawsze wygląda jednakowo; wyszukiwanie kwadratów wśród mozaiki geometrycznej, oglądanie, manipulacja;

- nauczyciel mówi: ,,Gaptuś nie mógł odszukać kwadratu, ale wy z pewnością go odszukacie. Każdy z was otrzyma kartkę z rysunkiem, trzeba na niej wyszukać kwadraty i pokolorować je’’- praca przy stolikach.

,,JAKI JEST PROSTOKĄT?,,

Cel: wyodrębnianie kształtu z cech przedmiotów i odpowiednie określanie go, np. prostokątny;

Dziecko: wyodrębnia i nazywa kształt przedmiotów; różnicuje i porównuje figury geometryczne;

Pomoce: dwa woreczki z figurami geometrycznymi (w jednym koła i kwadraty, w drugim prostokąty), rysunki figur geometrycznych: 1 prostokąt, 3 koła, 2 kwadraty – różnej wielkości (wielkość niektórych rysunków identyczna z wielkością klocków w woreczkach), patyczek- miarka, paski papieru do zabawy ruchowej, kartki do pracy indywidualnej, kredki.

Przebieg:

- Na tablicy umieszczone rysunki: 1 prostokąt (tymczasowo zakryty) , 3 koła, 2 kwadraty różnej wielkości; dzieci kolejno badają dotykiem klocki ukryte w worku (worek tylko z kołami i kwadratami), a po wyjęciu ,,przymierzają’’ do odpowiednich rysunków na tablicy;

- drugi worek z prostokątami- wybrane dziecko bada kształt, przymierza do kwadratu na tablicy, określa cechy charakterystyczne, mierzy boki patykiem zaznaczając wymiary pisakiem;

- odkrycie prostokąta na tablicy, porównanie z figurą wyjętą z worka- wyjaśnienie nauczyciela: figura, która ma dwa boki krótkie i dwa boki długie to prostokąt;

- zabawa ruchowa: każde dziecko otrzymuje dwa paski papieru- długi i krótki; bieg, na hasło: prostokąt-dobieranie się parami i układanie prostokątów;

- praca indywidualna przy stolikach- każde dziecko otrzymuje kartkę z niepełnymi rysunkami prostokątów różnej wielkości i o różnym położeniu- łączenie ze sobą kropek bez odwracania kartki.

,,TRÓJKĄTNY KAPELUSZ PAJACYKA’’

Cel: wyodrębnianie kształtu z cech przedmiotów i odpowiednie określanie go, np. trójkątny;

Dziecko: wyodrębnia i nazywa kształt przedmiotów; różnicuje i porównuje figury geometryczne;

Pomoce: elementy mozaiki geometrycznej do ułożenia sylwety pajacyka, ilustracje do treści wiersza D. Wawiłow pt. ,,Trójkątna bajka’’, kartki do pracy indywidualnej, kredki.

Przebieg:

- nauczyciel recytuje wiersz:

,,Przedszkolaczek Jacek to majster nie- lada…

Popatrzcie, jak sprawnie mozaikę układa…

Jedno koło, jeden kwadrat, cztery prostokąty,

głowa, brzuszek, ręce, nogi, kapelusz trójkątny.

Trzeba jeszcze zrobić butki z prostokątów małych ,

no i proszę- już pajacyk zrobiony jest cały.’’

- w trakcie recytacji nauczyciel układa pajaca i mówi dalej: ,,Jacek zmęczył się zabawą i poszedł spać, a wtedy pajacykowi zdarzyła się dziwna przygoda. Powiał silny wiatr i zdmuchnął mu z głowy trójkątny kapelusz ( nauczyciel zdejmuje trójkąt). Pajacyk zmartwił się: gdzie ja go znajdę? Już zapomniałem, jaki on miał kształt.’’

- wybrane dziecko rysuje kształt kapelusza, a nauczyciel rysuje obok duży trójkąt- dzieci określają cechy figury oraz poznają jego nazwę: trójkąt;

- zabawa ruchowa- naśladowanie chodzenia ,, z wiatrem’’ i ,, pod wiatr’’; jedna grupa dzieci naśladuje szum wiatru a druga- odpowiedni sposób poruszania się; zmiana ról;

- dzieci siedzą przed tablicą a nauczyciel mówi: ,,Pajacyk, poszukując swego kapelusza znalazł się w dziwnym kraju, gdzie stał pałac…- słuchanie wiersza D. Wawiłow ,,Trójkątna bajka’’; omawianie treści;

- nauczyciel odsłania tablicę i proponuje, aby dzieci odszukały wśród innych trójkątów kapelusz pajacyka- wniosek: trójkąty mogą mieć różne kształty, ale zawsze mają trzy boki i trzy kąty; umieszczenie kapelusza na głowie pajacyka;

- praca indywidualna przy stolikach- każde dziecko otrzymuje kartkę z pajacem bez kapelusza; rysowanie trójkątnych kapeluszy i kolorowanie ubranka według własnego pomysłu,