Konkursy literackie w Polsce po 1989 roku.

Po zmianach 1989 roku polityczno-gospodarczych - książka weszła w obieg wolnorynkowy i stała się towarem.

Konkursy hierarchizują pisarzy, zachęcają do pisania, tworzą coraz bardziej przejrzyste zasady współzawodnictwa, precyzyjnie definiują sukces pisarski.

Prowadzą do zróżnicowania literatury.

każda kolejna książka aspirująca do odniesienia sukcesu musi być nowością (ważna jest oryginalność, niepowtarzalność i zaskoczenie). To prowadzi do ciągłych poszukiwań pisarskich.

Nagroda literacka jest dziś wytworem medialnym, a więc sponsorowanym i promowanym. Nagradzana książka powinna być produktem medialnym zdolnym do szybkiego zaistnienia na kulturalnej stronie dziennika, w kolorowym piśmie dla kobiet, nocnej, pięciominutowej audycji telewizyjnej. Jej autor powinien umieć udzielać wywiadów i dobrze prezentować się na ekranie.

Struktura rynkowego funkcjonowania książki nastawiona jest na książkę poczytną i debiutancką, nie na arcydzieła. Literackość i "arcydzielność" jest zaledwie jednym z kryteriów współwystępującym ze sprawnością, rzemieślniczością, nowatorstwem, autentycznością, niekonwencjonalnością i świeżością.

konkursy literackie pełnią rolę kulturotwórczą,

Można zaobserwować niewystarczającą ilość liczących się konkursów. Dlatego też nie ma dialogu pomiędzy liczącymi się konkursami.

Najważniejszą nagrodą literacką w Polsce jest Nike. Przyznawana jest od 1997 roku, zawsze w październiku, za najlepszą książkę roku poprzedniego. W konkursie mogą startować książki wszystkich gatunków literackich. Jury nominuje dwadzieścia pozycji, spośród których w trzech etapach wyłania zwycięzcę. Dotychczas nagrodzono Wiesława Myśliwskiego, Czesława Miłosza, Stanisława Barańczaka, Tadeusza Różewicza, Jerzego Pilcha i Joannę Olczak-Ronikier.

Innymi ważniejszymi krajowymi nagrodami ustanowionymi po 1989 roku są m.in.: Paszport "Polityki" (1994)

"Promocja najnowszej literatury polskiej" (1992),

Konkurs Literacki dla Polaków na Wschodzie (1993),

Nagroda: "Czasu Kultury", Czesława Miłosza (1994), Fundacji "bruLionu" (1990),

Łódzka Nagroda Literacka im. Jerzego Kosińskiego przyznawana za pośrednictwem łódzkiego miesięcznika "Tygiel Kultury" (1996),

Nagroda Wydawnictwa Zysk i S-ka oraz Klubu "Świata Książki" (1996) i Nagroda miesięcznika "Znak" (1997).

swoje nagrody przyznają PEN Club i Fundacja Kościelskich; czasopisma, jak tygodnik "Newsweek" czy miesięczniki "Odra" i "Nowe Książki"; instytucje - np. Biblioteka Narodowa czy też promujący literaturę piękną i popularnonaukową Poznański Przegląd Nowości Wydawniczych (1993) przyznający swoje honorowe nagrody nietypowo, bo co kwartał w Bibliotece Raczyńskich.

W liczbie, którą trudno precyzyjnie określić, odbywają się różnorodne konkursy i plebiscyty. Podejmowane są również inicjatywy międzynarodowe np. Nagroda im. Samuela Bogumiła Lindego przyznawana każdorazowo dwóm autorom - polskiemu i niemieckiemu - za zasługi dla polskiej i niemieckiej literatury.