ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONTRAKTOWA

1. OGÓLNIE

   1. OK sensu largo - różne konsekwencje N/NWZ (wynikającego z umowy, ustawy, jednostronnej czynności prawnej)

   2. OK sensu stricto – obowiązek naprawienia szkody wynikłej z N/NWZ (wynikającego z umowy, ustawy, jednostronnej czynności prawnej

2. ZESTAW SANKCJI KONTRAKTOWYCH

   1. roszczenie o wykonanie w naturze

   2. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez N/NWZ - występuje

      1. albo zamiast roszczenia o wykonanie w naturze

      2. albo obok roszczenia o wykonanie w naturze

   3. prawo odstąpienia od umowy

   4. prawo do powstrzymania się od spełnienia swojego świadczenia – przy umowach wzajemnych

   5. odpowiedzialność z tytułu rękojmi

ROSZCZENIE O WYKONANIE W NATURZE

1. OGÓLNIE

   1. roszczenie o wykonanie w naturze to podstawowe roszczenie wierzyciela

   2. wierzyciel może uruchomić przymus państwowy aby otrzymał to co wynika z treści zobowiązania

   3. nie wynika ze szczególnego przepisu tylko

      1. art. 353 KC

      2. zasady pacta sunt servanda

      3. art. 477 KC

         1. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

2. PRZESŁANKI ROSZCZENIA O WYKONANIE W NATURZE

   1. istnienie zobowiązania

   2. wymagalność zobowiązania – nadejście terminu spełnienia świadczenia

      1. termin spełnienia świadczenia

         1. może być oznaczony w umowie

         2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

   3. brak dobrowolnego spełnienia świadczenia przez dłużnika

3. DŁUŻNIK MUSI WYSTĄPIĆ DO SĄDU O ZASĄDZENIE TEGO ŚWIADCZENIA W NATURZE

   1. zakaz samopomocy

   2. jednak egzekucja w naturze ma granice faktyczne i prawne

4. GRANIICE ROSZCZENIA O WYKONANIE – powodują że roszczenie upada

   1. niemożliwość świadczenia

   2. są sytuacje gdy ustawodawca upoważnia wierzyciela do rezygnacji ze świadczenia chociaż jest możliwe

   3. osiągnięcie celu

      1. wierzyciel zostaje zaspokojony w inny sposób niż zachowaniem dłużnika roszczenie o wykonanie upada bo cel co prawda w inny sposób ale osiągnięto

      2. np. statek utknął na mieliźnie armator zamówił w przedsiębiorstwie morskim ściągnięcie statku przedsiębiorstwo morskie zaczęło przygotowania silny przypływ uwolnił statek z mielizny

         1. przedsiębiorstwo morskie nie wykonało zobowiązania ale wierzyciel nie poniósł szkody

         2. to dłużnik poniósł szkodę (przygotował sprzęt itp.) to dłużnik ma roszczenie o zwrot wydatków (jeśli wynika to z umowy)

         3. jest to wyjątkowy przykład niewykonania zobowiązania – zazwyczaj niewykonanie zobowiązania wynika z tego że wierzyciel nie został zaspokojony

   4. wierzyciel traci roszczenie o wykonanie w naturze w razie wykonania

      1. dłużnik spełnia świadczenie wierzyciel je przyjmuje zobowiązanie wygasa i roszczenie o wykonanie w naturze wygasa (nawet gdy zobowiązanie zostało nienależycie wykonane)

      2. dlatego potrzebna jest szczególna ochrona kupującego

         1. rękojmia za wady rzeczy sprzedanej – reżim szczególny

         2. ustawa z 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej

5. NIEMOŻLIWOŚĆ ŚWIADCZENIA – zaspokojenie wierzyciela jest niemożliwe dochodzi do niewykonania zobowiązania

   1. RODZAJE NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA

      1. I

         1. niemożliwość świadczenia fizyczna, np.

            1. przekopanie ziemi na wylot

            2. wydanie rzeczy oznaczonej co do tożsamości, która uległa zniszczeniu

         2. niemożliwość świadczenia faktyczna – świadczenie fizycznie jest możliwe do spełnienia ale praktycznie nie, np.

            1. znalezienie pierścionka na dnie jeziora

         3. niemożliwość świadczenia prawna- wynika z przepisów prawa , np.

            1. ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego nieznanego polskiemu prawu

         4. niemożliwość świadczenia gospodarcza – spełnienie świadczenie wymaga nakładów nieproporcjonalnych do wartości tego świadczenia

            1. ma duże znaczenie w systemach prawnych w których nie ma klauzuli RSS

      2. II

         1. niemożliwość świadczenia pierwotna – świadczenie jest niemożliwe do spełnienia już w chwili, w której zobowiązanie powstaje / miałoby powstać

         2. niemożliwość świadczenia następcza – w momencie powstania zobowiązania świadczenie jest możliwe do spełnienia a później staje się niemożliwe do spełnienia

      3. III – kryterium: przyczyny niemożliwości

         1. niemożliwość świadczenia subiektywna

            1. przyczyny niemożliwości tkwią w sytuacji osobistej dłużnika

            2. dłużnik nie może spełnić świadczenia, ale ktoś inny może

            3. np.

               • dłużnik ma wydać samochód wczoraj ukradli mu samochód dłużnik nie może wydać samochodu złodziej może wydać samochód

         2. niemożliwość świadczenia obiektywna

            1. przyczyny niemożliwości nie dotyczą sytuacji osobistej dłużnika

            2. nikt nie jest w stanie spełnić świadczenia

            3. np.

               • dłużnik ma wydać samochód samochód spłonął w pożarze nikt nie może wydać samochodu

               • gdy świadczenie ma ściśle osobisty charakter to choroba dłużnika powoduje niemożliwość świadczenia obiektywną

                 1. malarz X ma namalować obraz malarz X choruje nikt inny nie może namalować obrazu malarza X

   2. SKUTKI NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA

      1. niemożliwość pierwotna obiektywna

         1. zasada:

            1. impossibilium nulla obligatio - niemożliwe świadczenie nie rodzi zobowiązania

            2. umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna zobowiązanie nie powstaje roszczenie o wykonanie zobowiązania nie powstaje

            3. strona, która w chwili zawarcia umowy wiedziała o niemożliwości świadczenia, a 2. strony z błędu nie wyprowadziła, obowiązana jest do naprawienia szkody, którą 2. strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o niemożliwości świadczenia odpowiedzialność deliktowa za culpa in contrahendo

         2. wyjątek: przelew wierzytelności

            1. cedent ponosi względem cesjonariusza odpowiedzialność za to że wierzytelność mu przysługuje

               • jest to odpowiedzialność obiektywna o charakterze gwarancyjnym – za skutek

               • jeśli wierzytelność cedentowi nie przysługuje cesjonariusz ma roszczenie odszkodowawcze

      1. niemożliwość pierwotna subiektywna

         1. umowa jest ważna zobowiązanie powstaje

         2. jeśli dłużnik pokona przyczyny niemożliwości (np. wyzdrowieje) wykona zobowiązanie wszystko OK

         3. jeśli dłużnik nie pokona przyczyny niemożliwości dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niewykonanie zobowiązania

            1. nawet jeżeli przyczyna niemożliwości była niezależna od niego (np. choroba) wina dłużnika polega na tym że zaciągnął zobowiązanie, co do którego powinien był zdawać sobie sprawę, że nie da rady go wykonać

      2. niemożliwość następcza obiektywna i subiektywna (co do zasady jednakowe skutki)

         1. jeżeli świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności

            1. za które dłużnik odpowiedzialność ponosi dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za niewykonanie zobowiązania

            2. za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi zobowiązanie wygasa roszczenie o wykonanie upada

               • ale pod 1 warunkiem

                 1. jeżeli rzecz będąca przedmiotem świadczenia została

                    • zbyta

                    • utracona

                    • lub uszkodzona

                 2. dłużnik obowiązany jest wydać wszystko, co uzyskał w zamian za tę rzecz albo jako naprawienie szkody

               • np. obraz spłonął w pożarze dłużnik nie odpowiada za pożar dłużnik ma obowiązek wydać sumę ubezpieczenia (surogat)

         2. jeżeli zobowiązanie wygasa dłużnik zobowiązany jest zawiadomić wierzyciela o tym że świadczenie stało się niemożliwe skutkiem okoliczności za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

            1. jeśli dłużnik tego nie zrobi to jest zobowiązany do naprawienia szkody jaką wyrządził wierzycielowi bo wierzyciel przygotował się do przyjęcia świadczenia (poniósł pewne nakłady i wydatki)

         3. niemożliwość następcza subiektywna

            1. np.

               • wykonanie świadczenia wymaga dokonania nakładów pieniężnych kryzys, banki upadły, dłużnik stracił pieniądze na tego rodzaju niemożliwość dłużnik nie będzie się mógł powołać, nawet jeśli w niczym nie zawinił tej niemożliwości

               • genus perire non censetur – gatunek nie może zaginąć

                 1. póki gatunek istnieje dłużnik nie może powołać się na fakt, iż akurat są braki na rynku

   3. SKUTKI NIEMOŻLIWOŚCI ŚWIADCZENIA W UMOWACH WZAJEMNYCH

      1. umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie 1 strony ma być odpowiednikiem świadczenia 2. strony

         1. aby umowa była wzajemna

            1. musi być dwustronnie zobowiązująca

            2. i wg stron ich świadczenia są ekwiwalentne - nie chodzi o kryterium obiektywne tylko subiektywne

            3. świadczenia stron muszą być ze sobą ściśle powiązane – celem umowy wzajemnej jest doprowadzenie do obopólnej wymiany świadczeń

            4. świadczenia nie muszą być równe co do wartości

               • np. przy sprzedaży cena nie musi odpowiadać wartości rzeczy sprzedanej

            5. jeżeli umowa może być odpłatna lub nieodpłatna to nie jest to umowa wzajemna

               • np. umowa pożyczki

         2. umowy wzajemne

            1. umowa sprzedaży

            2. zamiana

            3. umowa najmu

            4. umowa dzierżawy

            5. umowa o dzieło

      2. jeżeli 1 ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność wierzyciel może, wg swego wyboru

         1. albo nie odstępować od umowy i spełnić swoje świadczenie

            1. wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

               • wartość świadczenia które powinien spełnić dłużnik

               • naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

         2. albo odstąpić od umowy nie musi spełnić swojego świadczenia

            1. wierzyciel jest zobowiązany zwrócić dłużnikowi wszystko co otrzymał od dłużnika na mocy umowy

            2. wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

               • różnicę pomiędzy tym co powinien sam świadczyć a tym co powinien świadczyć dłużnik

                 1. to że nie spełnił świadczenia stanowi dla wierzyciela korzyść – musi ją zaliczyć na poczet odszkodowania - compensatio lucri cum damno

               • naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

      3. jeżeli 1 ze świadczeń wzajemnych stało się niemożliwe wskutek okoliczności, za które żadna ze stron odpowiedzialności nie ponosi strona, która miała spełnić świadczenie nie może żądać świadczenia wzajemnego a jeśli je otrzymała zobowiązana jest do jego zwrotu wg przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu powstaje condictio causa finta

6. SĄ SYTUACJE GDY USTAWODAWCA UPOWAŻNIA WIERZYCIELA DO REZYGNACJI ZE ŚWIADCZENIA CHOCIAŻ JEST MOŻLIWE

   1. roszczenie od wykonanie w naturze jest podstawowe – dopóki dłużnik ma roszczenie o wykonanie w naturze i nie może z niego zrezygnować to nie może żądać odszkodowania za niewykonanie zobowiązania

   2. jednak ustawodawca upoważnia wierzyciela do rezygnacji ze świadczenia chociaż jest możliwe gdy dłużnik popadnie w zwłokę

6. REALIZACJA ROSZCZENIA O WYKONANIE W NATURZE

   1. 1 sytuacja – wierzyciel żąda spełnienia świadczenia a dłużnik je spełnia

   2. 2 sytuacja – samopomoc w postaci wykonania zastępczego – dopuszczalna tylko w przypadkach określonych w ustawie (wyjątki od zasady, że samopomoc jest zakazana)

      1. 1 przypadek

         1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może:

            1. nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku

               • przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

zakup na pokrycie – wierzyciel płaci osobie 3. za te rzeczy ale przeciw dłużnikowi przysługuje mu roszczenie o zwrot tego co zapłacił (nawet jeżeli zapłacił osobie 3. więcej niż to wynika z umowy między dłużnikiem a wierzycielem)

1. albo żądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy

   • przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

• nie musi kupować tych rzeczy

• w sumie chodzi o różnicę w wartości rzeczy określonej w umowie a z dnia dzisiejszego

  1. 2 przypadek

     1. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika

        1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

        2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

     2. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił

        1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

        2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

     3. np.

        1. dłużnik miał zrobić remont, ale popadł w zwłokę wierzyciel może udać się do sądu aby uzyskać upoważnienie do wykonania tego remontu przez inną ekipę na koszt dłużnika

        2. upoważnienie sądu jest potrzebne ponieważ w przeciwieństwie do cen rzeczy nie ma ustalonych cen rynkowych na czynności

        3. w nagłym wypadku - wierzyciel musi liczyć się z tym, że jeśli u dłużnika zamówił tanią instalacje grzewczą a u wykonawcy zastępczego o wiele lepszą i droższą to sąd może nie przyznać mu zwrotu całej kwoty

ROSZCZENIE O NAPRAWIENIE SZKODY WYRZĄDZONEJ PRZEZ NIEWYKONANIE LUB NIENALEŻYTE WYKONANIE ZOBOWIĄZANIA – 471 – 474 KC

PRZESŁANKI

1. ISTNIENIE ZOBOWIĄZANIA MIĘDZY WIERZYCIELEM (POSZKODOWANYM) A DŁUŻNIKIEM

   1. ciężar dowodu: wierzyciel

2. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA – niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

   1. ciężar dowodu: wierzyciel

3. POWSTANIE SZKODY WYNIKAJĄCEJ Z NARUSZENIA ZOBOWIĄZANIA

   1. ciężar dowodu: wierzyciel

4. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY MIĘDZY POWSTANIEM SZKODY A NARUSZENIEM ZOBOWIĄZANIA

   1. ciężar dowodu: wierzyciel

5. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA JEST NASTĘPSTWEM OKOLICZNOŚCI, KTÓRE OBCIĄŻAJĄ DŁUŻNIKA

   1. istnieje domniemanie prawne wzruszalne, że ta przesłanka jest spełniona

1. ISTNIENIE ZOBOWIĄZANIA MIĘDZY WIERZYCIELEM (POSZKODOWANYM) A DŁUŻNIKIEM

   1. zobowiązanie to może wynikać z umowy, jednostronnej czynności prawnej, ustawy

   2. zobowiązanie musi już istnieć szkoda wyrządzona w okresie negocjacji

      1. zasada: OD za culpa in contrahendo

      2. wyjątek: OK. jeśli strony zawarły umowę o negocjacje

   3. zobowiązanie musi jeszcze istnieć

      1. jeżeli zostanie wyrządzona szkoda pomiędzy stronami wykonanego i wygasłego zobowiązania ale w związku z wykonaniem zobowiązania OD za culpa post factum perfectum

      2. np. umowa najmu najemca mieszkał w lokalu 3 lata wyprowadziła się, ale na jego dotychczasowy adres nadal przychodzą listy wynajmujący ponosi odpowiedzialność deliktową za szkodę, którą poniósł najemca z tego powodu, że wynajmujący nie zawiadomił go o listach (jeśli wiedział gdzie najemca teraz mieszka) ale jeśli w umowie najmuj była klauzula że po ustaniu najmu wynajmujący jest zobowiązany przekazywać korespondencję najemcy to jest to zobowiązanie dodatkowe, które trwa nadal i odpowiedzialność kontraktowa

2. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA – niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania

   1. art. 471 KC nie obejmuje odpowiedzialności dłużnika za skodę wynikłą z uprzedniego naruszenia zobowiązania

      1. występuje ona w common law

      2. polega na tym, że zanim nadszedł termin spełnienia świadczenia dłużnik kategorycznie odmawia wykonania zobowiązania lub swoim zachowaniem czyni wykonanie zobowiązania nieprawdopodobnym wierzyciel może żądać naprawienia szkody przed nadejściem terminu spełnienia świadczenia

      3. w Polsce nie ma takiego rozwiązania, ale jeżeli dłużnik kategorycznie odmawia wykonania zobowiązania i wierzyciel będzie dochodził odszkodowania to dłużnik nie bezie mógł powoływać się na to, że termin spełnienia świadczenia jeszcze nie nadszedł nikt nie może zaprzeczać faktom ,które sam stworzył (mimo że nie ma na to konkretnego przepisu)

   2. niewykonanie zobowiązania - dłużnik nie spełnia świadczenia, które powinien spełnić wg treści zobowiązania

      1. świadczenie - zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zaspokojeniu godnego ochrony interesu wierzyciela

      2. 2 elementy świadczenia

         1. podjęcie i realizacja określonego zachowania

         2. cel: zaspokojenie interesu wierzyciela

            1. interes ten wyraża się w jakiejś korzyści, którą ma odnieść wierzyciel

            2. interes majątkowy lub niemajątkowy

            3. interes wierzyciela musi być godny ochrony - nie jest godne ochrony świadczenie, które polega na skłóceniu małżonków

      3. zobowiązanie jest wykonane gdy obydwa te elementy zostaną spełnione

         1. wierzyciel musi zostać zaspokojony – gdy dłużnik podjął określone zachowanie ale wierzyciel nie został zaspokojony to zobowiązanie nie jest wykonane

         2. i wierzyciel musi zostać zaspokojony zachowaniem dłużnika

            1. np. statek utknął na mieliźnie armator zamówił w przedsiębiorstwie morskim ściągnięcie statku przedsiębiorstwo morskie zaczęło przygotowania silny przypływ uwolnił statek z mielizny

               • przedsiębiorstwo morskie nie wykonało zobowiązania ale wierzyciel nie poniósł szkody

               • to dłużnik poniósł szkodę (przygotował sprzęt itp.) to dłużnik ma roszczenie o zwrot wydatków (jeśli wynika to z umowy)

               • jest to wyjątkowy przykład niewykonania zobowiązania – zazwyczaj niewykonanie zobowiązania wynika z tego że wierzyciel nie został zaspokojony

3. nienależyte wykonanie zobowiązania - dłużnik spełnia świadczenie, ale wierzyciel jest tylko częściowo zaspokojony

   1. dłużnik spełnia świadczenie nie w taki sposób

      1. dłużnik powinien wykonać zobowiązanie

         1. zgodnie z jego treścią

         2. i w sposób odpowiadający

            1. społeczno-gospodarczemu celowi zobowiązania

            2. ZWS

            3. ustalonym zwyczajom - jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje

      2. wierzyciel powinien w taki sam sposób współdziałać przy wykonaniu zobowiązania

         1. np. dłużnik wydaje wierzycielowi maszynę, która ma mniejszą wydajność niż się umówiono

      3. dłużnik spełnia świadczenie nie w tym miejscu - Art. 454. – ius dispositivum

         1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania

         2. zasada: świadczenie powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie dłużnika z chwili powstania zobowiązania

         3. wyjątek: świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela z chwili spełnienia świadczenia;

            1. jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania

         4. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa

      4. nie w tej jakości – art. 357 KC

         1. jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien świadczyć rzeczy średniej jakości

   1. obejmuje to również opóźnienie lub zwłokę dłużnika - zwłoka i opóźnienie to stan przejściowy, który kończy się:

      1. niewykonaniem definitywnym - gdy

         1. wierzyciel nie przyjmie świadczenia ponieważ świadczenie całkowicie lub w przeważającej części utraciło dla niego znaczenie - 477

         2. wierzyciel odstąpi od umowy (pod pewnymi warunkami)

      2. lub nienależytym wykonaniem – spóźnionym

3. POWSTANIE SZKODY WYNIKAJĄCEJ Z NARUSZENIA ZOBOWIĄZANIA

   1. jeśli szkoda wynika z niewykonania zobowiązania wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania dopiero po utracie roszczenia o wykonanie w naturze

   2. jeśli szkoda wynika z nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel ma roszczenie odszkodowawcze z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania obok roszczenia o wykonanie w naturze

   3. wysokość szkody majątkowej - wierzyciel może dochodzić naprawienia szkody w ramach pozytywnego interesu umowy (interesu wykonania) - wierzyciel może dochodzić wszystkiego, co miałby gdyby zobowiązanie było prawidłowo wykonane – obejmuje to:

      1. I

         1. w razie niewykonania zobowiązania - wartość świadczenia dłużnika które nie zostało spełnione

            1. ale jeżeli różnicę wierzyciel odstąpi od umowy wzajemnej i nie spełni swojego świadczenia - trzeba brać pod uwagę różnicę pomiędzy tym co powinien sam świadczyć a tym co powinien świadczyć dłużnik

               • to że nie spełnił świadczenia stanowi dla wierzyciela korzyść – musi ją zaliczyć na poczet odszkodowania - compensatio lucri cum damno

            2. w razie nienależytego wykonania zobowiązania - różnica wartości świadczenia spełnionego i świadczenia które miało być spełnione przez dłużnika

      2. II – lucrum cessans – utracone korzyści , które wierzyciel mógłby osiągnąć uzyskując świadczenie(zwłaszcza w stosunkach handlowych)

      3. III – szkody następcze - szkody, które powstają w innych dobrach, interesach wierzyciela w następstwie naruszenia zobowiązania (NZ/NWZ)

         1. np. wydano złą maszynę i jej podłączenie spowodowało szkodę w innych maszynach

         2. np. dłużnik opóźnił się 3 dni z dostarczeniem systemu ogrzewania do szklarni i wszystkie rośliny uschły

   4. szkoda niemajątkowa (np. osoba korzystał z usług fryzjera i została poparzona)

      1. dopuszczalny jest zbieg odpowiedzialności

         1. OK –nienależyte wykonanie zobowiązania

         2. OD – naruszenie obowiązków powszechnych – każdy powinien ich przestrzegać

      2. prawdopodobnie wierzyciel wybierze roszczenie deliktowe bo przeważa pogląd, że nie można dochodzić naprawienia krzywdy na podstawie przepisów o OK

      3. ale ten pogląd nie jest uzasadniony

         1. można dochodzić roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę na podstawie przepisów o OK a zakres tej możności powinien być taki sam jak przy deliktach z art. 445 KC

3. ZWIĄZEK PRZYCZYNOWY MIĘDZY POWSTANIEM SZKODY A NARUSZENIEM ZOBOWIĄZANIA

   1. konieczny jest adekwatny związek przyczynowy miedzy powstaniem szkody po stronie wierzyciela a N/NWZ

      1. Art. 361. § 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

4. NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA JEST NASTĘPSTWEM OKOLICZNOŚCI, KTÓRE OBCIĄŻAJĄ DŁUŻNIKA

   1. istnieje domniemanie prawne wzruszalne że ta przesłanka jest spełniona

   2. zakres okoliczności, które obciążają dłużnika może wynikać:

      1. z art. 472 – 474 KC - ogólny reżim odpowiedzialności dłużnika, ale jest on dyspozytywny

      2. z przepisów szczególnych – mogą rozszerzać, ograniczać zakres odpowiedzialności

         1. mogą to być przepisy dyspozytywne

         2. mogą to być przepisy imperatywne

      4. z treści umowy – ZSU

         1. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika rozszerzyć

            1. dłużnik może przyjąć odpowiedzialność za naruszenie zobowiązania z powodu okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi

         2. strony mogą w umowie odpowiedzialność dłużnika ograniczyć lub wyłączyć jednak takie klauzule mają swoje granice – może się okazać, że:

            1. klauzula taka wychodzi poza ZSU

            2. klauzula taka jest klauzulą nieuczciwą – gdy nazbyt ogranicza odpowiedzialność przedsiębiorcy względem konsumenta

            3. KC-  nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie

   3. zasady ogólne – odpowiedzialność dłużnika za własne działania

      1. oparta na zasadzie winy – domniemanie winy

         1. w drodze umowy może być rozszerzona i może odpowiadać na zasadzie ryzyka

         2. KC mówi, że dłużnik odpowiada za niezachowanie należytej staranności

         3. zatem odpowiada za winę nieumyślną - niedbalstwo (culpa)

            1. niedbalstwo świadome - sprawca przewiduje możliwość bezprawnego zachowania, ale bezpodstawnie uważa, że tego uniknie (w PK lekkomyślność)

         4. niedbalstwo nieświadome - sprawca nie przewiduje możliwości bezprawnego zachowania, chociaż powinien był to przewidzieć (w PK niedbalstwo sensu stricto)

         5. skoro odpowiada za winę nieumyślną to tym bardziej za winę umyślną (dolus)

            1. sprawca chce działać bezprawnie zamiar bezpośredni (dolus directus)

            2. sprawca godzi się działać bezprawnie zamiar ewentualny (dolus eventualis)

               • aby przypisać winę umyślną sprawca musi być świadomy, że działa bezprawnie

      2. przesłanki postawienia zarzutu winy kontraktowej

         1. zachowanie dłużnika było bezprawne element obiektywny

         2. dłużnik działał w sposób umyślny lub niedbały (wina umyślna lub nieumyślna) element subiektywny

            1. 2 pierwsze przesłanki pozwalają zbudować zarzut – składają się one na treść zarzutu

         3. dłużnik działał w stanie poczytalności – miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

            1. 3. przesłanka to tylko warunek postawienia zarzutu – zarzut może być postawiony tylko wtedy gdy dłużnik miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

      3. zachowanie dłużnika było bezprawne

         1. bezprawność to sprzeczność zachowania sprawcy z porządkiem prawnym jako całość

         2. w doktrynie pojawił się pogląd, że naruszenie obowiązku obligacyjnego jest innym rodzajem bezprawności niż ta wymagana na gruncie art. 415 – że jest to bezprawność względna, bo nie zostaje naruszony żaden obowiązek powszechny a jedynie obowiązek obligacyjny - skuteczny inter partes

            1. pogląd ten należy odrzucić

            2. przez naruszenie obowiązków obligacyjnych dochodzi do pośredniego obowiązków powszechnych

               • art. 353 KC stanowi że dłużnik powinien świadczenie spełnić

               • art. 354 KC stanowi, że dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz ZWS, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom

            3. przyjęcie odmiennego poglądu podważałoby sens okoliczności wyłączających bezprawność np.

               • poczta ma dostarczyć przesyłkę gdy poczta nie dostarcza przesyłki to narusza zobowiązanie i ogólny porządek prawny – działa bezprawne ale jeżeli przesyłka zostaje oddana organom ścigania na mocy prawomocnego postanowienia prokuratora to poczta nie działa bezprawne mimo że nie wykonuje zobowiązania

      4. dłużnik działał w sposób umyślny lub niedbały element subiektywny

         1. opieramy się na art. 355 KC

            1. „Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju”

            2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności

         2. najpierw trzeba określić model oczekiwanej należytej staranności a później porównać go z rzeczywistym zachowaniem sprawcy

            1. model ten musi być zobiektywizowany – chodzi o staranność ogólnie wymaganą

               • nie uwzględniamy okoliczności indywidualnych, osobistych cech

               • badamy staranność ogólnie wymaganą, a nie tą jaka jest przeciętnie dokładana w stosunkach danego rodzaju

            2. istnieje zróżnicowanie modeli ze względu na stosunki danego rodzaju

               • trzeba uwzględnić dobra, które są zagrożone – wymagana jest większa staranność gdy zagrożone jest np. zdrowie, życie

               • trzeba uwzględnić stopień prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody - wymagana jest mniejsza staranność gdy prawdopodobieństwo jest małe

            3. prawo polskie nie odwołuje się do wzorca osobowego ale w praktyce sięga się do wzorca osobowego, np.

               1. dobry kierowca

               2. dobry architekt

               3. w prawie francuskim – dobry ojciec rodziny

               4. common law - reasonable man – rozsądny człowiek

         2. ten zróżnicowany i zobiektywizowany model wymaga konkretyzacji do konkretnej sytuacji, w której sprawca działał i wyrządził szkodę

            1. uwzględnia się tylko okoliczności zewnętrzne działania sprawcy

               • nie uwzględnia się okoliczności wewnętrznych, np. brak doświadczenia, cech charakteru

            2. np. jak dobry kierowca zachowałby się jadąc w nocy w deszczu (ale nie bierzemy pod uwagę czy jechał wcześniej cały dzień i jest zmęczony, bo to oznaczałoby indywidualizację)

            3. 1 wyjątek: indywidualizacja jest dopuszczalna gdy prowadzi ona do podniesienia stopnia wymaganej staranności, np. gdy operację przeprowadził wybitny chirurg

      5. sprawca działał w stanie poczytalności – miał dostateczny stopień rozeznania i kierowania swoim postępowaniem

         1. art. 425 KC Osoba, która

            1. z jakichkolwiek powodów

            2. znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli

            3. nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną

               • wyjątek: Ale kto uległ zakłóceniu czynności psychicznych

               • wskutek użycia napojów odurzających albo innych podobnych środków,

               • ten obowiązany jest do naprawienia szkody,

               • chyba że stan zakłócenia został wywołany bez jego winy (np. upojenie patologiczne)

                 1. brak winy skompensowany zostaje winą we wprawieniu się w stan nietrzeźwości –actio libera in causa

         2. mówienie o świadomym albo swobodnym powzięciu decyzji i wyrażenie woli jest trochę niefortunne, bo dotyczy to bardziej wad oświadczenia woli – lepiej mówić dostatecznym stopniu rozeznania i kierowania swoim postępowaniem. Sformułowanie art. 425 KC nie wyklucza takiej interpretacji

         3. poczytalność – jest to cecha osobista sprawcy i jest to fakt a nie ocena

            1. istnieje jedynie ocena albo – albo – albo ktoś jest poczytalno albo nie – nie ma stanu pośredniego

         4. „Osoba, która z jakichkolwiek powodów” – jest to sformułowanie idące zbyt daleko – chodzi o powody tkwiące w osobie sprawcy, a nie jakiekolwiek:

            1. choroba psychiczna

            2. niedorozwój umysłowy

            3. przemijające zaburzenia

            4. upośledzenie fizyczne (np. kalectwo)

            5. wiek sprawcy

               • art. 426 KC „Małoletni, który nie ukończył lat 13, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę”

               • wiek bardzo zaawansowany – starcze niedołęstwo

         5. nie mówimy o braku poczytalności w przypadku przymusu np. fizycznego

         6. „nie jest odpowiedzialny za szkodę” – to sformułowanie też jest zbyt ogólne, bo osoba taka nie odpowiada za szkodę na zasadzie winy ale może odpowiadać na zasadzie ryzyka lub słuszności

      6. treść dowodu zwalniającego dłużnika z OK.

         1. stanowisko liberalne

            1. dłużnika z OK. zwalnia dowód że dołożył należytej staranności przy wykonaniu zobowiązania

         2. stanowisko surowsze

            1. dłużnika z OK. zwalnia wykazanie konkretnej przyczyny naruszenia zobowiązania + wykazanie że nie jest to przyczyna przez niego zawiniona

         3. doktryna i orzecznictwo niemieckie

            1. jeśli przyczyna naruszenia zobowiązania wywodzi się ze sfery kontrolowanej przez dłużnika (dłużnik wykonuje zobowiązanie u siebie - zazwyczaj tak jest)

               • dłużnika z OK. zwalnia wykazanie konkretnej przyczyny naruszenia zobowiązania + wykazanie że nie jest to przyczyna przez niego zawiniona

               • jeśli przyczyna nie jest znana – dłużnik ponosi OK.

            2. jeśli przyczyna naruszenia zobowiązania wywodzi się ze sfery kontrolowanej przez wierzyciela (dłużnik wykonuje zobowiązanie u wierzyciela)

               • dłużnika z OK. zwalnia dowód że dołożył należytej staranności przy wykonaniu zobowiązania (nie ponosi winy)

               • jeśli przyczyna nie jest znana – dłużnik nie ponosi OK.

   3. zasady ogólne – odpowiedzialność dłużnika za osoby którymi się posłużył

      1. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

      2. dłużnik odpowiada jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania wszystkich osób które uczestniczą w wykonaniu zobowiązania za zgodą i wiedzą dłużnika i w sposób przez niego dopuszczony

         1. pomocnicy dłużnika – pomagają mu w wykonaniu zobowiązania

         2. wykonawcy –osoby, którym dłużnik powierzył wykonanie zobowiązania

      1. od pomocników dłużnika, wykonawców wymaga się takiej staranności jak od dłużnika

      2. aby dłużnik odpowiadał nie jest konieczna wina po stronie pomocnika dłużnika, wykonawcy

      3. może się zdarzyć, że dłużnik jest osobą małoletnią

         1. wtedy zobowiązanie będą wykonywać jego przedstawiciele ustawowi, wg tych samych zasad

         2. dziecko odpowiada za działania rodziców jak za swoje własne

         3. model należytej staranności wymagany od wykonawcy będzie wyższy niż te, który moglibyśmy wymagać od dłużnika

      4. treść dowodu zwalniającego dłużnika z OK.

         1. dowód, który zwolniłby go z OK. gdyby osobiście wykonywał zobowiązanie

OPÓŹNIENIE I ZWŁOKA

1. POJĘCIE

   1. zwłoka i opóźnienie to stan przejściowy, który kończy się:

      1. niewykonaniem definitywnym

      2. lub nienależytym wykonaniem – spóźnionym

   2. opóźnienie zachodzi gdy:

      1. świadczenie nie zostaje spełnione w terminie

      2. termin spełnienia świadczenia

         1. może być oznaczony w umowie

         2. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania

   3. zwłoka to kwalifikowane opóźnienie – zachodzi gdy

      1. spełnione są przesłanki opóźnienia

      2. + opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

      3. istnieje domniemanie prawne, że ta przesłanka jest spełniona - że opóźnienie jest zwłoką

      4. dłużnik może przeprowadzić dowód że nie jest w zwłoce i wtedy będzie opóźnienie

   4. funkcje zwłoki i opóźnienia

      1. pogarsza się sytuacja dłużnika

      2. wierzyciel powinien dać dłużnikowi dodatkowy term na spełnienie świadczenia

1. SKUTKI OPÓŹNIENIA - odsetki za opóźnienie – art. 481 KC

   1. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego

      1. wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia

      2. chociażby nie poniósł żadnej szkody

         1. ale zawsze taka szkoda powstaje – wierzyciel mógłby wpłacić pieniądze na konto bankowe

      3. i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi

   2. jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona - należą się odsetki ustawowe

      1. ale gdy wierzytelność jest oprocentowana wg stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie wg tej wyższej stopy

   3. jeśli okaże się że odsetki za opóźnienie nie pokryją szkody - wierzyciel może ponadto żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych, ale tylko w razie zwłoki dłużnika

      1. np. wierzyciel ze względu na to że dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego musi zapłacić karę umowną

2. SKUTKI ZWŁOKI

   1. art. 477 KC

      1. w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

         1. wierzyciel ma

            1. roszczenie o wykonanie w naturze

            2. roszczenie o naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

      2. ale gdy wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie wierzyciel może świadczenia nie przyjąć – wierzyciel:

         1. traci roszczenie o wykonanie w naturze

         2. uzyskuje roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania

   2. w przypadku umów wzajemnych - wierzyciel wg swojego wyboru

      1. albo ma

         1. roszczenie o wykonanie w naturze

         2. roszczenie o naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

      2. albo może wyznaczyć dłużnikowi odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy

         1. termin ten ma być

            • dodatkowy - jest liczony po upływie terminu do spełnienia świadczenia, np. jeżeli termin umowny był do 18.04 a wierzyciel wyznacza dodatkowo tydzień to do 25.04

            • odpowiedni ze względu na daną sytuację – gdy jest za krótki powinien ulec wydłużeniu

         2. po bezskutecznym upływie tego terminu wierzyciel może odstąpić o umowy ale nie musi tego robić

            • jeśli wierzyciel nie odstąpi od umowy wierzyciel ma

              1. roszczenie o wykonanie w naturze

              2. roszczenie o naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki

            • jeśli wierzyciel odstąpi od umowy wierzyciel:

              1. traci roszczenie o wykonanie w naturze

              2. uzyskuje roszczenie odszkodowawcze z tytułu niewykonania zobowiązania, które obejmuje

                 • różnicę pomiędzy tym co powinien świadczyć dłużnik a tym co powinien świadczyć wierzyciel

                   • bo wierzyciel zobowiązany jest zwrócić dłużnikowi wszystko co otrzymał od niego na mocy umowy wzajemnej – compensatio lucri cum damno

                 • naprawienie szkód następczych jeśli się takie pojawiły

      3. wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

         1. jeżeli strony w umowie wzajemnej zastrzegły ściśle określony termin wykonania zobowiązania i zastrzegły, że w razie zwłoki dłużnika wierzyciel jest uprawniony do odstąpienia od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego

         2. lub w wypadku gdy wykonanie zobowiązania przez dłużnika po terminie nie miałoby dla wierzyciela znaczenia ze względu na

            1. właściwości zobowiązania

            2. albo zamierzony przez wierzyciela cel umowy, wiadomy dłużnikowi będącemu w zwłoce

   3. samopomoc w postaci wykonania zastępczego

      1. 1 przypadek

         1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych co do gatunku w razie zwłoki dłużnika wierzyciel może:

            1. nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku

               • przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

                 1. zakup na pokrycie – wierzyciel płaci osobie 3. za te rzeczy ale przeciw dłużnikowi przysługuje mu roszczenie o zwrot tego co zapłacił (nawet jeżeli zapłacił osobie 3. więcej niż to wynika z umowy między dłużnikiem a wierzycielem)

            2. albo żądać od dłużnika zapłaty wartości tych rzeczy

               • przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

                 1. nie musi kupować tych rzeczy

                 2. w sumie chodzi o różnicę w wartości rzeczy określonej w umowie a z dnia dzisiejszego

      2. 2 przypadek

         1. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika

            1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

            2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

         2. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania jeżeli świadczenie polega na zaniechaniu wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił

            1. w wypadkach nagłych wierzyciel może to zrobić na koszt dłużnika bez upoważnienia sądu

            2. przysługuje mu też roszczenie o naprawienie szkody

         3. np.

            1. dłużnik miał zrobić remont, ale popadł w zwłokę wierzyciel może udać się do sądu aby uzyskać upoważnienie do wykonania tego remontu przez inną ekipę na koszt dłużnika

            2. upoważnienie sądu jest potrzebne ponieważ w przeciwieństwie do cen rzeczy nie ma ustalonych cen rynkowych na czynności

            3. w nagłym wypadku - wierzyciel musi liczyć się z tym, że jeśli u dłużnika zamówił tanią instalacje grzewczą a u wykonawcy zastępczego o wiele lepszą i droższą to sąd może nie przyznać mu zwrotu całej kwoty

   4. casus mixtus – przypadek mieszany

      1. KC

         1. jeżeli przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona co do tożsamości

         2. dłużnik będący w zwłoce odpowiedzialny jest za utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia

         3. chyba że utrata lub uszkodzenie nastąpiłoby także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione w czasie właściwym

      2. np. wierzyciel i dłużnik mieszkają w tym samym budynku dłużnik miał 18.04 wydać rzecz dłużnikowi, ale nie zrobił tego 21.04 cały budynek spłonął dłużnik zwolni się od odpowiedzialności jeśli wykaże, że wierzyciel trzymałby tą rzecz w budynku

      3. casus mixtus – przypadek mieszany, bo:

         1. przypadek – przypadkowa utrata, uszkodzenie

         2. mieszany

            1. punkt wyjścia to popadnięcie w zwłokę

            2. odpowiedzialność oparta na zasadzie ryzyka

            3. nie jest konieczny adekwatny związek przyczynowy

3. ZWŁOKA WIERZYCIELA

   1. wierzyciel popada w zwłokę gdy bez uzasadnionego powodu

      1. uchyla się od przyjęcia zaofiarowanego świadczenia

      2. lub odmawia dokonania czynności, bez której świadczenie nie może być spełnione

      3. lub oświadcza dłużnikowi, że świadczenia nie przyjmie

   2. skutki zwłoki wierzyciela

      1. dłużnik ma roszczenie o naprawienie szkody wynikłej ze zwłoki

      2. oprócz tego dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego

KARA UMOWNA

1. Strony w umowie mogą zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z naruszenia zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez ZAPŁATĘ OKREŚLONEJ SUMY

2. OBOWIĄZEK ZAPŁATY TEJ SUMY MA CHARAKTER

   1. warunkowy – w wypadku N/NWZ

   2. uboczny, wtórny

      1. wierzyciel ma roszczenie o wykonanie w naturze

      2. kara umowna jest obok świadczenia głównego

      3. świadczenie główne musi być niepieniężne (aby strony nie obchodziły przepisów o odsetkach maksymalnych)

      4. zastrzeżenie kary głównej nie tworzy dla dłużnika świadczenia przemiennego

         1. dłużnik nie może zwolnić się ze zobowiązania przez zapłatę kary umownej

         2. zapłata kary umownej to obowiązek wtórny, który powstaje dopiero w wypadku naruszenia zobowiązania

   3. akcesoryjny

      1. kara umowna dzieli losy świadczenia głównego –jeśli ono nie powstaje lub wygasa to kara umowna też nie powstaje lub wygasa

3. FUNKCJE KARY UMOWNEJ

   1. dyscyplinuje dłużnika\

   2. ułatwia dochodzenie odszkodowania –W nie musi dowodzić szkody ani jej wysokości

   3. ma funkcję represyjną - suma kary należy się w wysokości z góry określonej bez względu na wysokość szkody (może ją przewyższać)

   4. pełni funkcję zryczałtowanego odszkodowania

4. PRZESŁANKI DOCHODZENIA KARY UMOWNEJ

   1. wierzyciel musi wykazać, że w umowie zastrzeżona była kara umowna

   2. wierzyciel musi wykazać, że doszło do takiego naruszenia zobowiązania na wypadek, którego karę zastrzeżono

   3. wierzyciel może dochodzić kary umownej tylko wtedy gdy wg zasad ogólnych przysługuje mu roszczenie odszkodowawcze z tytułu naruszenia zobowiązania

      1. jeśli dłużnik wg zasad ogólnych nie odpowiada za szkodę to wierzyciel nie może dochodzić kary umownej

      2. zastrzeżenie kary umownej nie stwarza po stronie dłużnika odpowiedzialności absolutnej

      3. strony mogą w umowie zaostrzyć przesłanki dochodzenia kary umownej, ale musi to wyraźnie wynikać z umowy

5. WYSOKOŚĆ KARY UMOWNEJ

   1. może być ściśle określona w umowie

   2. może być podany sposób jej obliczenia, np. 1 % wartości świadczenia za każdy dzień zwłoki

6. MIARKOWANIE KARY UMOWNEJ

   1. dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej jeżeli:

      1. zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane

      2. lub kara umowna jest rażąco wygórowana

         1. trzeba to określać w odniesieniu do wartości godnego ochrony interesu wierzyciela

   2. tego uprawnienia dłużnika nie można ograniczyć ani wyłączyć w umowie

7. STOSUNEK ROSZCZENIA O KARĘ UMOWNĄ DO ROSZCZENIA O ODSZKODOWAWCZEGO NA ZASADACH OGÓLNYCH

   1. kara umowna ma co do zasady charakter wyłączny – zapłata kary umownej zwalnia dłużnika ze zobowiązania, wierzyciel nie może dochodzić już odszkodowania na zasadach ogólnych

   2. ale jest to zasada dyspozytywna – strony mogą w umowie nadać karze umownej innych charakter

      1. charakter zaliczalny – zapłata kary umownej ulega zaliczenia na poczet odszkodowania potrzebnego do naprawienia całej szkody

      2. charakter alternatywny

      3. są wątpliwości czy kara umowna może mieć charakter kumulatywny – kara umowna prowadziłaby z góry do wzbogacenia wierzyciela i miała charakter czysto represyjny

ZBIEG OK I OD – art. 443 KC

1. Może dojść do sytuacji, że Z TEGO SAMEGO ZESTAWU OKOLICZNOŚCI DLA POSZKODOWANEGO BĘDĄ WYNIKAĆ ROSZCZENIE DELIKTOWE I KONTRAKTOWE

   1. np. kasjer kradnie pieniądze- narusza

      1. obowiązek kontraktowy – obowiązek dbania o pieniądze

      2. obowiązek powszechny – nikomu nie wolno kraść

   2. np. samoistny posiadacza budowli jest wynajmującym – zawalenie się budowli – narusza

      1. obowiązek kontraktowy - obowiązek utrzymywania przedmiotu najmu w stanie przydatnym do umówionego użytku

      2. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka z art. 434 KC

2. RÓŻNE STANOWISKA W RAZIE ZBIEGU

   1. pr. francuskie – wyłączenie zbiegu – pierwszeństwo ma reżim kontraktowy

   2. pr. niemieckie – zbieg jest dopuszczony – w takiej sytuacji poszkodowany ma 2 roszczenia i decyduje z którego skorzysta

      1. nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie kontraktowym a w części na reżimie deliktowym

3. PR. POLSKIE – ZBIEG JEST DOPUSZCZONY

   1. art. 443 KC

      1. okoliczność, że działanie lub zaniechanie, z którego szkoda wynikła, stanowiło niewykonanie lub nienależyte wykonanie istniejącego uprzednio zobowiązania, nie wyłącza roszczenia o naprawienie szkody z tytułu czynu niedozwolonego

      2. chyba że z treści istniejącego uprzednio zobowiązania wynika co innego

   2. poszkodowanemu przysługuje 1 odszkodowanie ale ma 2 roszczenia i może wybrać 1

   3. ewentualnie wybiera sąd kierując się kryterium korzystniejszym dla poszkodowanego

   4. różnice w reżimach

      1. 1. art. 415 KC – poszkodowany musi udowodnić winę

         2. art. 471 – domniemanie winy

      2. 1. odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – poszkodowany nie może zwolni nić się z odpowiedzialności przez dowód bark winy

         2. art. 471 – domniemanie winy – ale poszkodowany może zwolnić się z odpowiedzialności przez dowód braku winy

      3. termin przedawnienia

         1. OD – co do zasady 3 lata

         2. OK – różnie – 1 rok, 2 lata, zasady ogólne (10 la, 3 lata)

   5. nie można stworzyć roszczenia hybrydowego - w części opartego na reżimie kontraktowym a w części na reżimie deliktowym

   6. KC przewiduje wyjątki od dopuszczalności zbiegu

      1. art. 447 – nie można z góry wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności o której mówi art. 435 i 436 KC są to przepisy semiimperatywne które co do zasady wyłączają zbieg, ale nie zawsze zbieg pojawia się jeśli sytuacja poszkodowanego jest w umowie poprawiona (nie można jej w umowie pogorszyć)

      2. art. 443 - treść istniejącego zobowiązania może ograniczać/wyłączać zbieg

         1. ale z umowy wyraźnie musi wynikać, że strony chcą ograniczyć / wyłączyć odpowiedzialność i ta intencja stron musi dać się rozciągnąć na reżim deliktowy

   7. istnieją też ograniczenia możliwości ograniczenia/wyłączenia odpowiedzialności

      1. art. 473 KC-  nieważne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę, którą może wyrządzić wierzycielowi umyślnie

         1. za szkodę umyślną dłużnik odpowiada zawsze

      2. * przepisy o OD nie są bezwzględnie obowiązujące – strony umowy mogą w pewnych granicach zmieniać ten reżim

      3. doktryna, orzecznictwo – w przypadku szkody na osobie niedopuszczalne jest umowne ograniczenie / wyłączenie OD (OK też)

      4. doktryna – w przypadku gdy naruszenie zobowiązania jest przestępstwem niedopuszczalne jest umowne ograniczenie / wyłączenie OD

         1. ale nie dotyczy to tych przestępstw, które pola gają na samym naruszeniu obowiązków umownych bo skoro naruszony jest jedynie obowiązek obligacyjny (a nie powszechny) to nie można mówić o delikcie

      5. w przypadku uszkodzenia ciała / wywołania rozstroju zdrowia poszkodowany zawsze będzie wysuwał roszczenie deliktowe bo będzie chciał odszkodowania za szkodę majątkową + zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę a panuje przekonanie, że na gruncie OK. nie można dochodzić zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (chociaż nie do końca słuszne)